جهانی شدن و تحول در آموزش و پرورش

پدیده جهانی شدن از موضوع های بحث برانگیز روز جهان به شمار می رود. پدیده ای که در تصمیم گیری ها و فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انسان ها نقش تعیین کننده ای دارد و مرزهای جغرافیایی را به حداقل کاهش می دهد و علاوه بر کالا و خدمات، افکار و دانش بشری نیز آسان تر و بی حد و مرزتر از گذشته مبادله می شود. این پدیده موجب ظهور فناوری های جدید، به ویژه فناوری های مربوط به عرصه اطلاعات و ارتباطات در جهان شده است. چالش های برآمده از این تحولات زمینه نگاهی نو را به آموزش و پرورش فراهم ساخته است. نتایج تحقیقات به دست آمده از پژوهش حاضر درمورد نحوه تأثیرگذاری جهانی شدن بر آموزش و پرورش ایران و عمده ترین چالش های احتمالی که نظام آموزش و پرورش در آینده با آن رو به روست و نیز راهبردهای آموزشی مطلوب و مؤثر در برخورد با این چالش ها اشاره می کند.

استانداردهای بین المللی تربیت بدنی و ورزش کودکان

انجمن بین المللی سلامتی، تربیت بدنی، اوقات فراغت، ورزش و حرکات موزون، نهادی بین المللی است که با همکاری یونسکو به اطلاعات مربوط به ایجاد استانداردهای حرفه ای در حوزه تربیت بدنی را جمع آوری می کند و به هم پیوند می دهد. ایجاد استانداردهای جهانی سبب ارتقای کیفیت برنامه های درسی تربیت بدنی در مدارس می شود. ایجاد استانداردها به متخصصان تربیت بدنی کمک می کند که از مشارکت کودکان و نوجوانان در برنامه های درس تربیت بدنی (به عنوان یکی از حقوق اساسی انسانی ذکر شده در منشور سازمان ملل متحد) اطمینان حاصل کنند. در این مقاله به طور خلاصه به چهار استاندارد از هفت استاندارد بین المللی تربیت بدنی و ورزش برای کودکان از دیدگاه این نهاد بین المللی اشاره شده است.

تب و‌ تاب ریاضی در بوشهر: گزارشی از پانزدهمین کنفرانس آموزش ریاضی ایران

پانزدهمین کنفرانس آموزش ریاضی ایران، از ۳ تا ۶ بهمن ۱۳۹۶، به میزبانی استان بوشهر و در شهر بوشهر، برگزار شد و ۵۱۵ استاد، معلم و دانشجو از سراسر کشور در آن شرکت کردند. محورهای این کنفرانس، به شرح زیر بودند: ۱. چالش های پيش روی معلمان در آموزش ریاضی ۲. چگونگی انتخاب، حمایت و آموزش مستمر معلمان ریاضی ۳. آموزش ریاضی دوره ابتدایی

برنامه‌ ریزی درسی با رویکرد همراهی با معلمان: پای صحبت دکتر حسن حذرخانی، رئیس گروه توسعه، تحقیق و آموزش علوم دفتر تألیف کتاب‌ های درسی

بیش از یک سال از چاپ کتاب شیمی جدید پایه دهم می گذرد و امسال دومین سالی است که این کتاب در مدارس کشور تدریس می شود. از آنجا که کتاب جدید پایه یازدهم هم امسال چاپ شده، عده ای از معلمان سراسر کشور، انتقادات و سؤالاتی پیرامون این کتاب ها مطرح کرده اند که توجه به آن ها ضروری است. گروهی از معلمان شیمی پایه دهم بر این باورند که حجم مفاهیم موجود در کتاب جدید شیمی پایه دهم زیاد است و این کتاب، بازار کنکور و کلاس های خصوصی را گرم کرده است. آن ها می پرسند: این کتاب براساس تجربیات کدام کشورها تألیف شده، آیا کتاب معلم دارد، کتاب پایه یازدهم چه شباهت و تفاوت های ساختاری و محتوایی با کتاب پایه دهم دارد و...؟ دکتر حسن حذرخانی رئیس گروه توسعه، تحقیق و آموزش علوم دفتر برنامه ریزی و تألیف کتاب های درسی در گفت و گو با مجله رشد آموزش شیمی، به این انتقادها و پرسش ها پاسخ داده است. وی متولد سال ۱۳۵۱، دارای مدرک دکترای شیمی آلی از دانشگاه شیراز است و گذشته از تدریس در مدارس و دانشگاه ها و تألیف کتاب های درسی به تحقیق و پژوهش های علمی مشغول است. آنچه در پی می آید، حاصل گفت و گوی ما با دکتر حذرخانی است.

آموزش دوگانه فنی‌ و حرفه‌ ای در چهار کشور جهان: بررسی سیستم آموزش دوگانه فنی‌ و حرفه‌ ای کشورهای سوئد، فنلاند، آمریکا و امارات متحده عربی

با گذشت زمان و ورود جوامع به مرحله صنعتی و فراصنعتی و توسعه روش ها، ابزارها و پیچیدگی مهارت ها، به تبع آن روش های مهارت آموزی نیز دچار دگرگونی شده اند. در این راستا بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه دنیا از نظام آموزش دوگانه فنی وحرفه ای همراه با کار برای تربیت نیروی کار ماهر استفاده می کنند. این تحقیق سعی در بررسی وضعیت نظام آموزش مهارتی کشورهای سوئد، فنلاند، آمریکا و امارات متحده عربی دارد تا با شناسایی نقاط مثبت و ضعف نظام آموزش رسمی و غیررسمی این کشورها و مقایسه تطبیقی آن ها با نظام آموزش مهارتی ایران، به راهکارهایی در جهت بهبود کارایی نظام آموزش فنی و حرفه ای در ایران دست یابد. به علاوه، شاید بتوان با طراحی چارچوب ملی صلاحیت حرفه ای ایران براساس استانداردهای بین المللی، تحرک عمودی و افقی لازم را در نظام های آموزشی موجود داخلی به وجود آورد و به تعامل لازم با نظام های آموزشی خارجی نیز دست پیدا کرد.

کتاب های درسی فرا رسانه ای

پای صحبت دکتر امانی طهرانی، مدیرکل دفتر تألیف کتاب های درسی

تا بگویم که در این پرده چه‌ ها می‌ بینم: گفت و گو با دبیران هنر در تبریز

در تابستان ۱۳۹۶ جشنواره نوآوری در تدریس انگیزه‌ ای جدی برای دبیران هنر کشور رقم زد که کوله‌بار ارزشمندی از داشته‌ های آموزشی خود را در قالب فیلم‌های بیست‌ دقیقه‌ ای تدوین‌شده، راهی آن کنند. ۱۴ گروه از دبیران هنر آثارشان در این جشنواره به مقام‌های خیره‌ کننده رسیدند. رشد آموزش هنر نخست گزارش نسبتاً مبسوطی از فرایند جشنواره را در شماره ۴۹ به چاپ رساند و در مرحله دوم میزگردی را با همکاران شرکت‌کننده از سطح کشور تشکیل داد. همکاران در فضایی صمیمی و دلسوزانه و با احساس مسئولیت برخی از چالش‌ ها، مشکلات، نقدها، ابتکارات و روش‌ های خلاقانه تدریس را بیان داشتند. آنچه در صفحات بعد مطالعه می‌کنید در حقیقت نمایی از درس هنر و ویژگی‌های آن در سطح کشور است. بخشی از مطالب نیز مخاطب خود را در بین متولیان آموزشی جست‌وجو می‌کند که امید است مورد توجه قرار گیرد. با هم مطالب میزگرد را مطالعه می‌کنیم.

معیارها و گزینه‌ های معلم زبان در طراحی برنامه آموزشی

در مقاله پیشین به بررسی شرایط متفاوت زبان آموزان که معلم زبان با آن مواجه می شود پرداختیم. حال با در نظر گرفتن این شرایط معلم زبان باید برنامه آموزشی خود را برای یک بازه زمانی مشخص (یک ترم، یک سال و...) طراحی و بدین منظور موارد متعددی را رعایت کند. این موارد عبات اند از: ۱. تبیین اهداف آموزشی و انتخاب محتوای درسی ۲. طراحی فعالیت های فردی و گروهی زبان آموزان در کلاس ۳. ارزشیابی زبان آموزان ۴. بررسی پیشرفت فردی و گروهی زبان آموزان ۵. نحوه برخورد با خطاها و اشتباهات زبان آموزان ۶. نحوه آموزش مسائل فرهنگی. برای هر یک از موارد ذکر شده دیدگاه های گوناگونی وجود دارد. بی تردید برای طراحی برنامه آموزشی سؤال های متعددی به ذهن معلم زبان خطور می کند و او ناچار در جست و جوی پاسخ به سؤالات خود بر می آید. مسلماً آگاهی لازم نسبت به هر یک از موارد فوق و شناخت شرایط و نیازهای زبان آموزان می تواند در این مسیر او را یار و مددکار باشد. در این مقاله می کوشیم با بیان دیدگاه های متفاوت در خصوص هریک از موارد مزبور معلم زبان را با این دیدگاه ها و مفاهیم آشنا کنیم، باشد که این آشنایی برای طالبان اطلاعات بیشتر در این مباحث مفید واقع شود.

فضای مجازی هم فرصت است و هم تهدید: پای صحبت دبیران تاریخ استان خوزستان

در مدارس استان خوزستان، جدا از کاستی ها، کمبودها و از جمله شیوه های قدیمی تدریس تاریخ، معلمان خلاق و فرهیخته نیز هستند که شیوه های نوینی را در آموزش تاریخ به کار گرفته اند. طرح آن کاستی ها و نیز مهارت ها و شیوه ها، یکی از محورهای نشست این میزگرد است که در آن برخی از معلمان تاریخ استان حضور داشتند و ضمن پرداختن به مشکلات حوزه آموزشی خود، ایده ها و روش های خود را نیز بیان کردند. این نشست با حضور آقایان محمد امیری، سرگروه تاریخ استان و دبیر ناحیه ۴ اهواز، مهران زنگنه، دبیر تاریخ، از شهرستان ایذه، رحیم شبانه، دبیر تاریخ بهبهان، و خانم ها زهرا شریفات، دبیر تاریخ شهرستان امیدیه و سیما نوروزی راد دبیر تاریخ شهرستان دزفول، در یکی از سالن های اداره کل آموزش و پرورش استان برگزار شد که در ادامه گزارشی از این نشست را می خوانیم

نقد کتاب‌هاى جغرافیا حق همه معلمان است : گزارشی از میزگرد معرفی و نقد کتاب جدید التألیف جغرافیای ایران، پایه دهم دوره دوم متوسطه برای کلیه رشته‌ ها با حضور مؤلفان کتاب درس جغرافیا

کتاب درسی جغرافیای ایران برای پایه دهم و دوره دوم متوسطه تألیف و پس از آن، همچون دیگر کتاب‌های تازه تألیف از سوی مخاطبان جامعه هدف و دبیران با واکنش‌های متفاوت روبه‌رو شد. برخی آن را قابل‌قبول دانستند و استقبال کردند و گروهی از نظر علمی و دانش جغرافیا بخش‌هایی از کتاب را دارای پیچیدگی‌های علمی دانستند و برخی نیز تعبیر وارونگی را به کار بردند. در این میان گروهی که همواره با تغییر مخالف‌اند، مقاومت نشان دادند و خود را وارد چرخه حملات و نقدهای تندتر و شاید غیرمنصفانه کردند. برای بررسی بهتر این دیدگاه‌ها میزگردی با حضور مؤلفان کتاب برگزار شد. آنچه می‌خوانید، گزارش کامل این میزگرد است.

گزارشی از میزگرد روش‌ های نوین: تدریس زبان و ادبیات فارسی در پایه یازدهم: بخش دوم و پایانی

در شماره پیشین روش تدریس، کارافزارهای پیوسته و ناپیوسته (گسسته) در تدریس زبان و ادبیات فارسی مطرح شد و نظرگاه کارشناسان و دبیران برتر در جشنواره کشوری الگوهای برتر تدریس ملاحظه گردید. در این شماره، ادامه بحث میزگرد تقدیم می شود. دبیران برتر، خانم ها فاطمه مرادی و لیلا حیدری، الگوی تدریس خود را به طور اجمالی در این میزگرد تبیین و تشریح کرده اند.

اعتبار عیار جامعه ‌شناسی (۲): میزگرد نقد و بررسی کتاب جامعه‌شناسی پایه یازدهم رشته ادبیات و علوم انسانی با حضور حجت‌ الاسلام دکتر پارسانیا، دکتر فاضلی، دکتر نقدی و دکتر عیوضی

کتاب های درسی جامعه شناسی دوره دوم متوسطه چند سالی است که دچار تغییر و تحولات گسترده شده اند. این تغییر و تحولات در بین معلمان علوم اجتماعی، به عنوان مدرسان کتاب و نیز محافل علمی و فرهنگی واکنش هایی به همراه داشته است. جدیدترین تغییرات از این دست، کتاب «جامعه شناسی (۲)» است که سال تحصیلی ۹۷ـ۱۳۹۶ برای اولین بار به مجموعه کتاب های درسی رشته علوم انسانی پیوسته است. این کتاب شکل تغییریافته کتاب جامعه شناسی نظام جهانی دوره پیش دانشگاهی است که یک پایه نزول یافته و به پایه یازدهم منتقل شده است. کتاب قبلی، جامعه شناسی نظام جهانی، نقد و نظرهای بسیاری را بین دبیران و محافل علمی و فرهنگی از نظر دشواری مفاهیم، قابلیت پذیرش و انطباق با واقعیات جامعه و جهان برانگیخته بود. اکنون آن کتاب، با تغییراتی در بعضی فصل ها و نیز عنوان کتاب که موضوع را پیچیده تر کرده، به مدرسه راه یافته است. مجله «رشد آموزش علوم اجتماعی»، به عنوان پلی واسط بین مؤلفان کتاب از یکسو، و معلمان و دبیران علوم اجتماعی و محافل علمی و فرهنگی از سوی دیگر، سعی کرده است طی میزگردی، کتاب جامعه شناسی (۲) را نقد و بررسی کند. هدف از این میزگرد مواجه کردن مؤلفان با منتقدان و طرح نقدها و نظرها در مورد کتاب با هدف اصلاح و بهبود، و تکمیل و تدقیق آن است. در این میزگرد حجت الاسلام دکتر حمید پارسانیا، دانشیار گروه جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و دکتر لطیف عیوضی، مسئول گروه علوم اجتماعی از گروه مؤلفان و به نمایندگی از آن ها، دکتر نعمت الله فاضلی، انسان شناس اجتماعی و دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، و نیز دکتر وحید نقدی، جامعه شناس و معلم علوم اجتماعی مدارس استان تهران و مدرس دانشگاههای فرهنگیان و شهید بهشتی، به نمایندگی از منتقدان جامعه علمی و معلمان و مدرسان کشور، حضور داشتند. آنچه در ادامه از نظرتان می گذرد، متن ویرایش شده این میزگرد است. با هم می خوانیم.

قصه هایم برای تو: گزارشی از نخستین همایش قصه‌ گویی مؤسسه کشوری مهد قرآن

«ما نیکوترین قصه ها را از طریق وحی و فرستادن این قرآن برای تو بازگو می کنیم، هرچند پیش از این، از آن غافل بودی». این آیه سوم سوره یوسف است پیامبری که سرگذشتش را قرآن برای ما بازگو میکند. کتاب مقدس ما که قصه های فراوان دیگری را هم در دل خود جای داده است. همین نکته کافی است تا به اهمیت قصه و قصه گویی در مسائل تربیتی پی ببریم. حالا به همت مؤسسه کشوری مهد قرآن والدین و مربیان مهد در سالن همایش این مؤسسه جمع شدند تا با کارشناسان عرصه قصه و شعر گفت و گو کنند و قصه و شعر بشنوند.

اصول حاکم بر تربیت جنسی: بخش پنجم

همانگونه که در بخش چهارم مقاله در شماره قبل گفته شد، هویت جنسی عبارت است از «احساس جامع، منسجم و رضایتبخش از «منِ جنسی» فرد متناسب با جنسیت بدنی وی». هویت جنسی را می توان از دو نگاه مکمل مورد بررسی قرار داد: ۱. نگاه تحوّلی ۲. نگاه جامعه شناسی فرهنگی در نگاه تحوّلی، هویت تابعی از رشد عمومی در دوره نوجوانی است و نوجوان در این دوره تلاش می کند خود را بشناسد و تصویری نسبتاً منسجم، هدایتگر، رضایتبخش و برانگیزاننده از خود به دست آورد. این هویت جنسیتی نوجوان است که الگوی طبقه بندی او در هر یک از دو گروه جنسیتی مذکر یا مؤنث قرار می گیرد. در دیدگاه جامعه شناسی فرهنگی، در دو زمینه می توان هویت جنسی را جستوجو نمود؛ اول در زمینه تعیین هویت جنسیتی زن و مرد ایرانی به گونه ای که واقعاً هست؛ و دوم در زمینه هویت زن و مرد ایده آل، یعنی پاسخ دادن به این سؤال که هویت زن و مرد ایده آل واجد چه صفاتی است یا باید دارای چه صفاتی باشد. پاسخ به این سؤال نقش مهم تری در تربیت دارد. مهم ترین صفاتی که برای زن و مرد ایرانی منطبق بر متون دینی و اخلاق پسندیده اسلامی می توان شمرد عبارت اند از: ۱. کرامت ۲. حیا ۳. شجاعت ۴. صبر و تأنی اکنون در ادامه مباحث گذشته به اصول حاکم بر تربیت جنسی خواهیم پرداخت. این اصول عبارت اند از: اصل ۱. تربیت جنسی یک الزام است، اصل۲. تربیت جنسی به شدت وابسته به فرهنگ است، اصل ۳. تربیت جنسی باید به شکل غیرجنسی انجام شود، اصل ۴. مهار و مدیریت غریزه جنسی لازم، ساده و امکان پذیر است، اصل۵. دستگاه جنسی انسان نیاز به مراقبت بهداشتی، روانی، اجتماعی و اخلاقی دارد.

نسبت مدیران با تحولات جهانی در آموزش‌ و‌ پرورش: گزارشی از یک نشست تخصصی در آموزش و پرورش شهرستان بهشهر

از آنجایی که دانش و فناوری به سرعت رشد کرده است، آموزش و پرورش این عصر نمی تواند نسبت به تحولات این حوزه ها بی اعتنا باشد و برای آن ها برنامه ریزی و راهبرد مدونی نداشته باشد. تحولات جهانی قطعاً رویکردها و موضوعات گوناگونی را در آموزش و پرورش مطرح می سازد؛ مباحثی که هم در میان پژوهشگران و اندیشمندان آموزش و پرورش در سطح دانشگاه ها و مراکز پژوهشی مطرح اند و هم نظر کارشناسان آموزش و پرورش، معلمان، والدین و جامعه را به خود معطوف ساخته اند. در میزگردی که با حضور ۳۰ نفر از مدیران و کارشناسان آموزش و پرورش شهرستان بهشهر و دکتر علی خلخالی، عضو هیئت تحریریه رشد مدیریت و مدرس دانشگاه و صاحبنظر تعلیم و تربیت، در محل اداره آموزش و پرورش این شهرستان برگزار شد، نسبت مدیران با تحولات جهانی در آموزش و پرورش مورد بررسی قرار گرفت. شرکت کنندگان در این میزگرد به نمایندگی از مدیران مدارس با اشاره به تجارب عملی و اجرایی خود، نکات ارزنده ای را درباره جایگاه خود در تحولات جهانی مطرح کردند. آنچه در ادامه می آید، شرح مختصری از این میزگرد تخصصی است.

کتاب‌ های دوره آموزش متوسطه اول در بوته نقد: گپ و گفت با معلمان اهل سنت

فروزان میره وند، با ۲۱ سال سابقه تدریس در دوره های متوسطه اول و دوم، که یک مرکز پیش دبستانی را نیز مدیریت می کند. بهاره جعفری، دارای مدرک کارشناسی دینی و عربی، کارشناسی ارشد مدیریت و دانشجوی دوره دکترای مدیریت اجرایی است که اکنون در «مدرسه نمونه دولتی شهید مرادی» سنندج تدریس می کند. و فرشته علی بهشتی، با مدرک کارشناسی ارشد الهیات و فقه شافعی و ۲۰ سال سابقه تدریس، در حال حاضر در مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی تدریس می کند. این سه تن از معلمان باسابقه اند که آرای خود را با خبرنگاران فصلنامه «رشد آموزش قرآن و معارف اسلامی» درباره کتاب «پیام های آسمان» پایه اول در میان گذاشتند. آنچه می خوانید نتیجه تجربه ایشان در تدریس این کتاب است.