عکس رهبر جدید
انتشارات کمک آموزشی رشد/درباره ما/معرفی دفتر انتشارات و فناوری آموزشی

معرفی دفتر انتشارات و فناوری آموزشی

دفتر انتشارات و فناوری آموزشی با وظیفه اصلی مدیریت و تولید نشریات آموزشی رشد و سامان‌دهی مواد و رسانه‌های آموزشی و تربیتی، از دفاتر تابع سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش است. این دفتر در سال ۱۳۴۱ با عنوان مرکز تهیه خواندنی‌ها برای نوسوادان تأسیس شد و وظیفه تولید و توزیع نشریات پیک را به عهده گرفت.
پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، ابتدا نام این دفتر به دفتر امور کمک آموزشی و کتابخانه‌ها و سپس به دفتر انتشارات کمک آموزشی و عنوان عمومی مجلات از پیک به رشد تبدیل شد. پس از ادغام دفتر تکنولوژی آموزشی با دفتر انتشارات کمک آموزشی در سال ۱۳۹۱ نام این دفتر به دفتر انتشارت و تکنولوژی آموزشی و در سال ۱۳۹۸ به دفتر انتشارات و فناوری آموزشی تغییر نام داد. در حال حاضر دفتر انتشارات و فناوری آموزشی شامل حوزه‌های مجلات رشد؛ سامان‌دهی منابع آموزشی و تربیتی؛ فناوری آموزشی؛ انتشارات مدرسه و بنیاد ICDL می باشد.

 

فرآیند ثبت سفارش، خرید و توزیع مجلات رشد از طریق این سامانه انجام می‌شود.

شرکت افست

تاریخچه

شرکت افست در تیر ماه 1336 با یک‌هزار سهم یک‌هزار تومانی که سهامداران آن اغلب ناشران بودند، در خیابان 30 تیر (قوام السلطنه) آغاز به کار کرد. آن هنگام که شرکت افست پا به عرصه وجود گذاشت، وضعیت کیفی و کمی چاپ در کشور چندان رضایت بخش نبود. شرکت افست با ورود جدیدترین تکنولوژی چاپ در آن زمان، تحول بزرگی در صنعت چاپ کشور ایجاد و زمینه چاپ هماهنگ و جدید کتاب‌های درسی را در تیراژهای میلیونی برای اولین بار فراهم کرد. سه سال بعد به محل بزرگ‌تری در خیابان گوته که اکنون شهید احمدی نام دارد نقل مکان کرد. شروع کار شرکت افست با چهار ماشین افست تک رنگ ( 114 × 92/5 سانتیمتر ) و یک‌دستگاه دوربین کلیمش ریلی بود. چندی بعد چهار ماشین دو رنگ 4/5 ورقی، دو ماشین رولند فاوریت (دو ورقی)، یک ماشین تاکن دستی و یک دستگاه حروف چینی مونوفتو به آن اضافه شد. جابه‌جایی چاپخانه از خیابان قوام السلطنه به خیابان گوته، با ورود ماشین‌های لترپرس مصادف شد که در این مرحله عمده سفارشات شرکت، کتاب‌های درسی و چند سفارش هم از سازمان نقشه‌برداری در جریان کار بود. در سال 1341 یکی از سهامداران اولیه شرکت که 600 سهم در اختیار داشت سهام خود را به سازمان خدمات اجتماعی واگذار کرد و بدین ترتیب این سازمان عمده‌ترین سهامدار شرکت گردید. در سال 1347 که قانون تجارت اصلاح شد و شرکت افست به (سهامی خاص) تبدیل و سپس در سال 1355 به (سهامی عام) تغییر یافت.

در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی، کل تیراژ کتاب درسی در سه مقطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه حدود 58 میلیون جلد بود. ولی گسترش آموزش و پرورش و رشد جمعیت توسعه امکانات را می‌طلبید پاسخ‌گویی به این نیاز که به تدریج تیراژ کتاب‌های درسی را به 180 میلیون جلد رساند  مستلزم سرمایه گذاری و گسترش ماشین آلات چاپ و صحافی بود. علاوه بر این ، پیشرفت تکنولوژی و تغییرات بنیادی در سیستم‌ها و ماشین‌آلات لیتوگرافی و چاپ و لزوم استفاده از این سیستم‌ها، توسعه و سرمایه گذاری جدید ضروری بود. بنابراین طی دو دهه اخیر نوسازی و تجهیز ماشین آلات لیتوگرافی و سیستم پلیت ستر، خرید سه دستگاه ماشین چاپ روتاسیون با ظرفیت بسیار بالا و با آخرین تکنولوژی و اضافه نمودن سه دستگاه ماشین صحافی از زمره اقدامات شرکت در تکمیل و تجهیز تکنولوژی چاپ بود.

در حال حاضر ظرفیت تولیدی شرکت سالانه حدود 57 میلیون جلد کتاب درسی، 32 میلیون نسخه مجله با قطع 28*21 و بیش از دو میلیون جلد کتاب متفرقه در سال است.



ظرفیت و سازماندهی تولید

از ابتدای تأسیس شرکت افست مهم‌ترین وظیفه این شرکت چاپ و صحافی کتاب‌های درسی و مجلات کمک آموزشی بوده و هرگاه ظرفیت تولید شرکت امکان پذیرش سفارشات غیر درسی را داشته، اقدام نموده است. بعد از انقلاب نیز عمده کارهای چاپی شرکت افست مربوط به چاپ و صحافی کتاب‌های درسی، مجلات عمومی و تخصصی رشد است.


 
تاریخچه مجلات رشد
نخستین ارگان رسمی وزارت معارف با عنوان اصول تعلیمات بود که در فروردین ۱۲۹۸ در عرصه‌ فرهنگ این مرز و بوم ظاهر شد. این نشریه در سال‌های بعد به تدریج با نام‌های مجله تعلیم و تربیت، ماهنامه فرهنگ و ماهنامه آموزش‌و‌پرورش انتشار یافت. در سال ۱۳۴۱ نیز دفتر انتشارات کمک آموزشی فعالیت خود را آغاز کرد.
این مرکز، بعد از مدت‌ها مطالعه و تحقیق، از سال ۱۳۴۲ به تدریج به انتشار مجموعه نشریاتی با عنوان اصلی پیک و عناوین فرعی کودک، نوآموز، نوجوان، جوان، معلم و خانواده و هم‌چنین ماهنامه آموزش و پرورش همت گماشت. اغلب این مجله‌ها، هر پانزده روز یک‌بار در طول سال تحصیلی منتشر می‌شدند و شمارگان آن‌ها در هر شماره، در مجموع سه میلیون نسخه بود که تا حد امکان در شهرها و روستاهای سراسر کشور توزیع می‌شد.
نکته درخور توجه در انتشار مجله‌های پیک، ارزیابی علمی، مطالعه و آزمایش‌های مقدماتی قبل از انتشار مجله‌ها بر اساس گروه‌های سنی گوناگون بود. وزارت آموزش و پرورش (وزارت فرهنگ سابق) به‌منظور انتشار گروه‌ مجله‌های پیک، نخست با همکاری انتشارات فرانکلین، مرکزی به نام مرکز تهیه خواندنی‌های نوسوادان تأسیس کرد. آن مرکز پیش از انتشار نخستین مجله از گروه مجله‌های پیک، مطالعات و تحقیقات گسترده‌ای را در زمینه اهداف‌، روش‌ها و برنامه‌های کاری سازمان‌های مشابه در دیگر کشورهای جهان، آغاز کرد. به این منظور، برنامه‌های گفت‌وگوی حضوری با کودکان، بزرگسالان و نوسوادان روستایی و شهری، در بیش از یک ‌صد روستا و شهر ترتیب یافت و نتایج این گفت‌ وگوها جمع‌آوری شد. برگزاری جلسه‌های مستمر با معلمان و صاحب‌نظران آموزش و پرورش، به منظور نظرخواهی درباره نیازهای فرهنگی جامعه برای رسیدن به اهداف پیک، از دیگر فعالیت‌‌های مرکز یاد شده بود.
چهار ماه پس از تأسیس مرکز تهیه خواندنی‌های نوسوادان، نخستین دوره آزمایشی خواندنی‌های نوسوادان، با انتشار مجله‌ای در ۱۲ صفحه به نام پیک دانش‌آموز برای کودکان کلاس‌های سوم تا ششم دبستان و مجله‌ای در هشت صفحه به نام پیک معلم برای معلمان این کلاس‌ها آغاز شد.
در مرحله اول، به منظور بررسی نتایج انتشار این دو مجله، ۸۶ روستا در شهرستان قزوین به‌عنوان مناطق آزمایشی ارزشیابی محتوا و کاربرد مجله‌های پیک دانش‌آموز و پیک معلم، برگزیده شدند. پس از کسب نتایج مطلوب، انتشار دیگر مجله‌های پیک آغاز شد. در سال ۱۳۴۸ پیک کودک برای کودکان کودکستانی و دانش‌آموزان سال اول دبستان منتشر شد. در همین سال، دوره جدید «ماهنامه آموزش و پرورش» انتشار یافت. در سال ۱۳۴۹ پیک جوان برای دانش‌آموزان دوره دبیرستان منتشر شد و بالاخره در سال ۱۳۵۱ آخرین مجله از این گروه با نام پیک نوجوان برای مخاطبان سنی دوره راهنمایی تحصیلی انتشار یافت.
در سال ۱۳۴۶ مرکز تهیه خواندنی‌های نوسوادان به مرکز انتشارات آموزشی تغییر نام داد. این مرکز در سال ۱۳۵۳ به دلیل ناتوانی مؤسسه فرانکلین در انتشار به موقع مجله‌های پیک به همکاری خود با آن مؤسسه پایان داد. مؤسسه فرانکلین در پایان سال ۱۳۵۳ توانایی عمل کردن به بیش از یک ششم تعهدات خود را نداشت و تأخیر در انتشار به موقع مجلات پیک‌ باعث سقوط چشم‌گیر شمارگان این مجله‌ها شده بود.
پس از آن، مرکز انتشارات آموزشی از سوی وزارت آموزش و پرورش و انتشارات سروش، به نمایندگی از رادیو و تلویزیون ملّی ایران، به منظور تهیه مجله‌های پیک، ماه‌نامه آموزش و پرورش، دفترهای تمرین درسی، کتاب‌های آموزشی و انتشارات خاص کودکان، نوجوانان و جوانان، قراردادی منعقد کردند.
سال ۱۳۵۷ آخرین سال عمر نشریات پیک بود که با وجود محاسن ظاهری بسیار، در عمل تا حد چشم‌گیری تحت نفوذ و تأثیر رژیم دست‌نشانده پهلوی بودند و سوگیری‌های معناداری در آن‌ها به چشم می‌خورد. طی دو سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به تدریج سعی شد انتشار مجله‌های پیک با ظاهری موجه‌تر استمرار یابد.
این نشریات ویژگی‌هایی داشتند که آن‌ها را از دیگر نشریات آن زمان متمایز می‌کرد. مهم‌ترین این ویژگی‌ها عبارت بودند از:
• اجتناب از یک‌سو بودن پیام‌ها و سخن‌ها و ایفای نقش به عنوان پل ارتباطی بین مسئولان و مخاطبان؛
• ممتاز بودن کیفیت نشریات از لحاظ تصویر، صفحه‌آرایی، نگارش هنرمندانه، ویرایش و …؛
• تأکید بر استفاده از نیروهای متعهد، دلسوز و کارآمد درمراحل تولید نشریات؛
• تأکید بر جنبه‌های کمک آموزشی مجلات و ارتباط آن‌ها با برنامه‌‌های درسی.
نخستین نشریه از گروه نشریات رشد، مجله رشد معلم بود که در مهرماه ۱۳۶۰ پا به عرصه مطبوعات کشور گذاشت. سپس رشد دانش‌آموز و پس از آن رشد نوجوان منتشر شد. طولی نکشید که مجلات رشد، هم از لحاظ کیفیت و هم از لحاظ کمیت، از پیک‌ سبقت گرفتند؛ به‌طوری که علاوه بر هشت عنوان نشریه‌ای که جایگزین نشریات پیک شده بود، چندین نشریه جدید نیز به جمع این خانواده اضافه گردید. از این نشریه‌های جدید، مجله رشد تکنولوژی آموزشی به صورت ماهنامه بود و بقیه به صورت فصلنامه منتشر می‌‌شدند.
فصلنامه‌های رشد عمدتاً جنبه اختصاصی دارند و برای استفاده معلمان و دانشجویان تربیت معلم منتشر می‌شوند. این نشریات به دلیل نقشی که در جهت حفظ طراوت علمی معلمان و اطلاع‌رسانی درباره تازه‌های مربوط به محتوای برنامه‌های درسی دارند از اهمیت خاصی برخوردارند.
در سال‌های بعد، علاوه بر افزایش شمارگان مجلات رشد، عنوان نشریات نیز بر اساس نیاز مخاطبان و شرایط اجتماعی ارتقاء یافت.
اکنون عده زیادی از پژوهشگران، نویسندگان و کارشناسان مسائل آموزش و پرورش در دفتر انتشارات و فناوری آموزشی در زمینه تولید مجلات رشد به همکاری و خدمت مشغول‌اند و برای انتشار و ارائه هرچه مطلوب‌تر این مجلات می‌کوشند.
توزیع مجلات رشد نیز با تدابیر و رویکردهای جدید، تحول چشمگیری یافته‌ است و امروزه مجلات رشد، بدون تأخیر و طبق زمان‌بندی پیش‌بینی شده، خوانندگان خود را در سراسر کشور پوشش می‌دهند. بدون شک، نشریات آموزشی رشد، در مقایسه با سایر مطبوعات کشور پرمخاطب‌ترین، پرشمارگان‌ترین، جدی‌ترین و متنوع‌ترین نشریات هستند.

 


دسته‌بندی مجلات رشد
مجلات رشد در چهار دسته قابل طبقه‌بندی هستند:

الف) مجلات دانش‌آموزی
• رشد کودک (برای کودکان پیش‌دبستانی و دانش‌آموزان پایه اول ابتدایی)
•  رشد نوآموز (برای دانش‌آموزان پایه‌های دوم و سوم)
• رشد دانش‌آموز (برای دانش آموزان پایه‌های چهارم، پنجم و ششم)
• رشد نوجوان (برای دانش‌آموزان دوره متوسطه اول)
• رشد جوان (برای دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم)
• رشد هنرجو (برای هنرجویان هنرستان‌ها)
• رشد برهان ریاضی متوسطه ۱ (مجله ریاضی برای دانش‌آموزان دوره متوسطه اول)
• رشد برهان ریاضی متوسطه ۲ (مجله ریاضیبرای دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم)
• رشد روشن دانش‌آموز (برای دانش‌آموزان نابینای سال‌های چهارم تاششم دبستان)
• رشد روشن نوجوان (برای دانش‌آموزان نابینای دوره اول متوسطه)


ب) مجلات بزرگسال
• رشد معلم (برای معلمان، دانشجومعلمان و کارشناسان آموزش و پرورش)
• رشد آموزش ابتدایی (برای آموزگاران دوره ابتدایی، دانشجومعلمان و کارشناسان آموزش و پرورش)
• رشد مدیریت مدرسه (برای مدیران آموزشی، معاونان، مشاوران، مربیان مدارس و کارشناسان آموزش و پرورش) 
• رشد فناوری آموزشی (برای معلمان، دانشجومعلمان و کارشناسان آموزش و پرورش)
• رشد مدرسه فردا (برای معلمان، دانشجومعلمان و کارشناسان آموزش و پرورش)

ج) فصلنامه‌های علوم انسانی
• رشد آموزش معارف اسلامی
• رشد آموزش زبان و ادب فارسی
• رشد آموزش علوم اجتماعی
• رشد آموزش تاریخ
• رشد آموزش هنر
• رشد آموزش تربیت‌بدنی
• رشد آموزش پیش‌دبستانی
• رشد ‌آموزش زبان‌های خارجی
• رشد آموزش مشاور مدرسه
• رشد آموزش جغرافیا
• رشد آموزش خانواده
 

د) فصلنامه‌های تجربی و علوم پایه و فنی
• رشد آموزش علوم زمین
• رشد آموزش فیزیک
• رشد آموزش شیمی
• رشد آموزش ریاضی
• رشد آموزش زیست‌شناسی
• رشد آموزش فنی و حرفه‌ای و کار دانش


مرکز منابع تصویری و نوشتاری
این مرکز با هدف ارائه منابع تصویری و نوشتاری به کارشناسان و پدیدآورندگان نشریات رشد، به صورت شبکه‌ای تشکیل شده است.


جشنواره عکس رشد
جشنواره عکس رشد به منظور غنی‌سازی منابع تصویری و بهره‌مندی از توانایی‌های عکاسان کشور در قلمرو موضوعی تعلیم و تربیت و به صورت دوسالانه برگزار می‌شود. این جشنواره با هدف ایجاد و تقویت ارتباط عکاسان با مجلات رشد و جلب نظر آن‌ها به مسائل آموزش و پرورش، شناسایی عکاسان و حمایت از آن‌ها، ارتقای سطح عکاسی در بین فرهنگیان و دانش‌آموزان و بازبینی کاستی‌ها و نقاط قوت آموزش و پرورش و استفاده از عکس‌های برگزیده و راه یافته به نمایشگاه در تولیدات سازمان، برگزار می‌شود. جشنواره عکس رشد، به دلیل حضور طیف وسیعی از عکاسان، یکی از جشنواره‌های معتبر حوزه عکس در ایران محسوب می‌شود. جشنواره عکس رشد از سال ۱۳۸۱ با عنوان «مسابقه عکس مهر» شروع شد و در سال بعد به «جشنواره عکس مهر» تغییر نام داد و در جشنواره سوم با عنوان «جشنواره عکس رشد» ادامه پیدا کرد. این جشنواره تا سه دوره به صورت سالانه برگزار شد و از دوره چهارم هر دو سال یک‌بار برگزار می‌شود.

از سال 1401 عنوان این جشنواره به «جشنواره عکس و تصویرگری رشد» تغییر یافت.


آژانس عکس رشد

آژانس عکس رشد با مطالعه و بررسی ضعف‌های موجود در خروجی تصویری مجلات رشد پایه‌گذاری شده است. آژانس عکس رشد؛ بانک عکس مطبوعاتی آنلاین آموزش و پرورش خواهد بود و کاربران می‌توانند به صورت آنلاین بعد از ثبت نام در سامانه و عضویت، عکس‌های مورد نظر خود را خریداری نمایند. مجموعه نشریات عمومی و تخصصی رشد این نیاز را از مدت‌ها پیش احساس کرده و سعی در دسترس‌پذیر کردن منابع تصویری و مکتوب دفتر برای مخاطبان خود که در مرحله نخست گرافیست‌ها، سردبیران و مدیران داخلی مجموعه نشریات رشد هستند و در مرحله دوم کتاب‌های درسی و همه تولیدات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و پس از آن‌ها سرویس‌های عکس خبرگزاری‌ها، کاربران عمومی و ... که با مشکل جستجوی عکس آموزشی و دریافت عکس با کیفیت بالا مواجه هستند و از این رو آژانس عکس رشد سعی خواهد کرد این خلأ را جبران کند.
آژانس عکس رشد؛ عکس‌های تولیدی عکاسان دفتر در تهران و شهرستان‌ها و نیز آثار رسیده در جشنواره عکس رشد و موجودی آرشیو را ارائه می‌دهد و عکاسان آزاد می‌توانند از طریق ارسال گزارش‌های تصویری آموزشی از طریق ایمیل با این آژانس همکاری نمایند.

 

مرکز توزیع مجلات

این مرکز به منظور توزیع دقیق مجلات بر اساس جدول زمان‌بندی معین تشکیل شده است. علاوه بر توزیع متمرکز مجلات در استان‌ها، در مجلات ماهنامه بزرگسال و فصلنامه‌ها، خدمات اشتراک الکترونیکی نیز از طریق وبگاه مجلات رشد ارائه می‌شود. توزیع مجلات رشد به صورت فیزیکی درسراسر کشور توسط نمایندگان استان‌ها، شهرستان‌های استان تهران و مناطق شهر تهران انجام می‌شود. درحال حاضر در شبکه توزیع این نشریات بیش از ۷۰۰ نفر همکار فرهنگی به فعالیت می‌پردازند و این مجلات را از مرکز کشور به دورترین نقاط آن می‌رسانند.

 

 

مرکز نظارت بر فعالیت‌های هنری

در این مرکز گرافیست‌ها و تصویرگران به صورت غیرحضوری مشغول فعالیت هستند که فعالیت‌های آن‌ها توسط ناظرهنری مجلات رشد که از طرف مدیرمسئول منصوب می‌شود، تعیین می‌گردد. ارتقای سطح کیفیت هنری مجلات رشد و نظارت بر جذابیت بصری این مجلات از وظایف این مرکز است.

 

 

مرکز بررسی آثار مخاطبان مجلات دانش‌آموزی

این مرکز با هدف شناخت، جذب و پرورش استعدادهای ادبی و هنری دانش‌آموزان و حمایت از هنرجویان مستعد، فعالیت خود را از سال ۱۳۶۰، هم‌زمان با انتشار نخستین مجلات رشد دانش‌آموزی آغاز کرد.

این مرکز برای ایجاد ارتباط با مخاطبان مجلات رشد و پرورش استعدادهای ادبی و هنری دانش آموزان و آموزش مکاتبه‌ای و الکترونیکی آنان تشکیل شده است و به هنرجویان در زمینه نگارش داستان، شعر، قطعه ادبی، نقاشی و خوشنویسی مشاوره می‌دهد و آنان را راهنمایی می‌کند.

اهداف مرکز
• تشویق مخاطبان به بیان احساسات و اندیشه‌های خود از راه نوشتن و پدیدآوردن آثار ادبی و هنری؛
• ایجاد بسترهای مناسب برای بروز و رشد این استعدادها با آموزش‌های مستقیم و غیر مستقیم؛
• تربیت و تأمین نیروهای ادبی ـ فرهنگی در فضای فرهنگی و هنری کشور.

مراحل دریافت آثار، کارشناسی، نقد و بررسی آن
کارشناسان مرکز، آثاری را که دانش‌آموزان در رشته‌های داستان، شعر، قطعه ادبی، نقاشی و خوش‌نویسی برای مجلات رشد می‌فرستند مطالعه و بررسی می‌کنند و به صورت کتبی یا الکترونیکی برای آن‌ها پاسخ‌هایی جامع و مفید ارسال می‌نمایند.
اگر دانش‌آموزی بیش از دوبار با مرکز مکاتبه کند، «هنرجوی» مرکز تلقی می‌گردد و برای او شماره عضویت درنظر گرفته می‌شود.

آموزش مکاتبه‌ای هنرجویان مستعد
این مرکز علاوه بر نقد و بررسی آثار دانش آموزان، به افراد نوقلم که آثارشان نشان دهنده استعداد برتر آن‌هاست، توجه بیشتری می‌کند و برای رشد استعدادهایشان، آموزش مکاتبه‌ای یا الکترونیکی آن‌ها را از طریق نامه یا پست الکترونیکی را ادامه می‌دهد. در صورت نیاز و بنا به تشخیص کارشناسان مرکز، منابع آموزشی نیز برای هنرجویان مستعد ارسال می شود.

چاپ آثار برگزیده در مجلات رشد دانش‌آموزی
بعضی از آثار برگزیده دانش آموزان در مجلات رشد دانش‌آموزی، به این شرح به چاپ می‌رسند:
• آثار گروه سنی پیش‌دبستانی و پایه اول دبستان در مجله رشد کودک؛
• آثار دانش‌آموزان پایه‌های دوم و سوم دبستان در مجله رشد نوآموز؛
• آثار دانش آموزان پایه‌های چهارم، پنجم و ششم دبستان در مجله رشد دانش‌آموز؛
• آثار دانش‌آموزان دوره متوسطه اول در مجله رشد نوجوان؛
• آثار دانش آموزان دوره متوسطه دوم در مجله رشد جوان.
دانش‌آموزان علاقه‌مند می‌توانند با مراجعه به وبگاه مجلات رشد، آثار ادبی و هنری خود را به صورت الکترونیکی برای کارشناسی و چاپ در مجلات رشد ارسال کنند.


منابع آموزشی و تربیتی، به ویژه کتاب‌های آموزشی، در فرایند یادگیری مؤثر و پایدار دانش‌آموزان نقش بسیار مهمی دارند. سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با عنایت به این موضوع، در سال ۱۳۸۷ طرحی با عنوان سامان‌بخشی کتاب‌های آموزشی را به اجرا در آورد تا تا یک دهه آن را به تدریج به پیش برد.
طی این سال‌ها ضرورت ایجاد سامانه مدیریتی کارآمد در وزارت آموزش و پرورش به منظور استفاده بهینه از فرصت‌ها و امکانات بخش دولتی و غیر دولتی در تولید و عرضه منابع مبتنی بر اهداف برنامه‌های درسی و تربیتی، بیش از پیش احساس شد. بر این اساس، شورای عالی آموزش و پرورش در نشست ۸۲۸ (۸۹/۲/۶) با تصویب آیین‌نامه اجرایی ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی (مواد و رسانه‌ها)، ضمن پی‌ریزی این سامانه و سپردن مسئولیت آن به سازمان پژوهش، دامنه فعالیت‌ آن را از دایره کتاب‌های آموزشی به منابع آموزشی گسترش داد.



اهداف

• سیاست‌گذاری، استانداردسازی و هدایت تولید کتاب‌های آموزشی و تربیتی مرتبط با برنامه‌های درسی؛
• نظارت، ارزیابی و بررسی علمی کتاب‌های آموزشی و انتخاب و معرفی کتاب‌های آموزشی مفید و متناسب با برنامه‌های درسی؛
• تبیین سیاست‌ها، اهداف، برنامه‌ها و انتظارات آموزش و پرورش در حوزه تولید کتاب‌های آموزشی و تربیتی؛
• فراهم ‌آوردن امکان تبادل نظر و تجربه میان اندیشمندان، صاحب‌نظران و پدیدآورندگان کتاب‌های آموزشی، در جهت تدوین راهبردها و استانداردسازی تولید کتاب‌های آموزشی؛
• شناسایی، معرفی و تشویق نویسندگان و ناشرانی که در حوزه تولید کتاب‌های آموزشی بیشترین نقش را در جهت تحقق و تعمیق اهداف آموزش و پرورش داشته‌اند؛
• سامان‌دهی، مدیریت و هدایت فرایند تولید و توزیع منابع آموزشی و تربیتی به منظور استفاده در مدارس و جلوگیری از توزیع منابع غیر استاندارد در مراکز آموزشی.



کتاب‌نامه رشد

کتاب‌نامه رشد، مجموعه‌ای شامل فهرست کتاب‌های مناسب آموزشی و تربیتی مناسب مرتبط با برنامه درسی است. این مجموعه را همه ساله دبیرخانه سامان‌دهی منابع آموزشی و تربیتی پس از بررسی دقیق آثار دریافت شده، (اخیراً فقط به صورت الکترونیکی) منتشر می‌کند. کتاب‌هایی که ناشران به دبیرخانه می‌فرستند، از نظر میزان پای‌بندی به برنامه درسی و رعایت چارچوب‌های کتاب آموزشی به طور دقیق بررسی می‌شوند و در صورت کسب امتیاز لازم به فهرست کتاب‌های مناسب راه می‌یابند. با این وصف، کتاب‌نامه‌های رشد را می‌توان مرجع و منبعی مطمئن برای خانواده‌ها و مدارس جهت تهیه کتاب‌های آموزشی مناسب و به ویژه تجهیز کتابخانه‌های آموزشگاهی به شمار آورد.
در این کتاب‌نامه‌ها، مشخصات و چکیده محتوای هر کتاب گنجانده شده است و با نمایه‌های متعددی که در آن‌ها وجود دارد، یافتن کتاب‌ها بر اساس عنوان کتاب، نام ناشر، پایه تحصیلی، موضوع و پدیدآورندگان آثار میسر می‌شود.
این کتاب‌نامه‌ها تا کنون برای شش گروه تدارک دیده شده است:

• دوره پیش‌دبستانی
• دوره آموزش ابتدایی
• دوره آموزش متوسطه اول
• دوره آموزش متوسطه دوم
• دوره آموزش متوسطه فنی و حرفه‌ای و کار دانش
• آموزش و پرورش کودکان استثنایی

 


فهرستگان رشد
فهرست توصیفی منابع آموزشی و تربیتی منتخب

فهرستگان حاوی گزیده‌ای از منابع آموزشی و تربیتی مناسب است که در طول یک سال در دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
در فهرستگان، منابع آموزشی مکتوب و غیر مکتوب، در کنار هم به مدارس معرفی می‌شوند. در نخستین فهرستگان، منابع غیر مکتوب اندکی معرفی شده است، اما پیش‌بینی رفته رفته ‌، محصولات آموزشی غیر مکتوب اعم از مواد، وسایل، رسانه‌ها و تجهیزات آموزشی سهم بیشتری را از این فهرستگان به خود اختصاص دهند.

 


جشنواره کتاب‌های آموزشی رشد

دبیرخانه سامان‌دهی منابع آموزشی و تربیتی، به منظور شناسایی و معرفی آثار برتر و تشویق مؤلفان و ناشران کتاب‌های آموزشی به تألیف و تولید کتاب‌های مناسب و منطبق با معیارها و استانداردهای آموزشی و تربیتی، برای معلمان و دانش‌آموزان، جشنواره کتاب رشد را برگزار می‌کند.



راهنمای تولید کتاب‌های آموزشی

طی این‌سال‌ها، به منظور آشناسازی مؤلفان و ناشران با استانداردها و معیارهای تولید کتاب‌های آموزشی و تربیتی، به ویژه از منظر برنامه درسی، در مجموع ۴۰ راهنمای تولید کتاب‌های آموزشی برای موضوعات درسی مختلف در دوره‌های مختلف تحصیلی آماده و منتشر شده است.
این راهنماها هم‌اکنون در حال بازنگری‌اند و ویرایش تازه‌ای از آن‌ها به تدریج منتشر خواهد شد. تاکنون ۱۰ راهنمای تولید کتاب‌های آموزشی به‌روز شده‌اند. هم‌چنین در بخش غیر مکتوب تهیه استاندارد تجهیزات مواد و رسانه‌های آموزشی نیز در دست بررسی و بازنگری است. با توجه به زیرنظام فضا و تجهیزات، تولید استاندارهای فضا و تجهیزات آموزشی با همکاری سازمان نوسازی آغاز شده است.



نشریه جوانه

تولید و انتشار فصلنامه جوانه با هدف تبادل نظر و تجربه میان صاحب‌نظران، نویسندگان، برنامه‌ریزان و ناشران در زمینه اصول و معیارهای تولید کتاب‌های آموزشی از دیگر برنامه‌های این دبیرخانه برای آشناسازی علاقه‌مندان با موضوع سامان‌دهی و مباحث مرتبط با تولید کتاب‌های آموزشی بوده است. این نشریه از مدتی پیش به شکل الکترونیکی منتشر می‌شود و در وبگاه سامان‌کتاب به آدرس  samanketab.roshdmag.ir در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.



معرفی کتاب‌های مناسب در کتاب‌های درسی

معرفی منابع مناسب در پایان کتاب‌های درسی از وظایفی است که به موجب آیین‌نامه ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی بر عهده دفاتر تألیف کتاب‌های درسی قرار گرفته است. طی سال‌های اخیر، قدم‌های مهمی در این زمینه برداشته شده و به خصوص در کتاب‌های تازه تألیف صفحاتی به این امر اختصاص یافته است.



نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی ـ تبیینی

برگزاری نشست‌های متعدد با ناشران و تولیدکنندگان منابع آموزشی و تربیتی و انجام سفرهای گروهی به شهرها و مناطق مختلف به منظور گفت‌وگو و تبیین سیاست‌ها، اهداف، برنامه‌ها، و فعالیت‌های «سامان‌دهی منابع آموزشی و تربیتی» برای مدیران مدارس و مسئولان محترم آموزش و پرورش، از برنامه‌هایی است که در دستور کار جدی این دبیرخانه قرار دارد.
در همین راستا، همکاران دبیرخانه، در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضوری فعال داشته و هر سال با صدها ناشر آموزشی و تربیتی به گفت‌وگوی چهره ‌به‌چهره مبادرت ورزیده‌اند.
برگزاری چندین کارگاه آموزشی ـ توجیهی برای تبیین مؤلفه‌ها و رویکردهای جدید برنامه‌های درسی برای ناشران و تولیدکنندگان، با حضور مؤلفان و کارشناسان کتاب‌های درسی و آموزش داوری برای معلمان مجرب، از دیگر برنامه‌هایی است که در سالیان اخیر با جدیت دنبال شده است.



تشکیل شورای سیاست‌گذاری

تشکیل شورای سیاست‌گذاری «آیین‌نامه اجرایی منابع آموزشی و تربیتی (مواد و رسانه‌ها)»‌ به ریاست رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و با حضور اعضای شورای معاونین وزارت‌خانه و نمایندگان دستگاه‌های فرهنگی ذیربط (نماینده سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) و انجمن‌های ناشران و تولیدکنندگان، با هدف هماهنگی و حفظ وحدت رویه برای تحقق اهداف آیین‌نامه مذکور، از دیگر اقدامات مهمی است که در سال‌های اخیر و پس از تصویب مصوبه ۸۲۸ انجام شده است. لازم به ذکر است آیین‌نامه شورای مذکور با امضای وزیر محترم، برای اجرا به رئیس سازمان پژوهش ابلاغ شده است. امید می‌رود این شورا با تشکیل کارگروه‌های تخصصی بتواند موانع موجود را یکی پس از دیگری از سر راه بردارد.




سامانه کنترل کیفیت منابع آموزشی و تربیتی

وبگاه سامان‌کتاب از سال‌ها پیش، پایگاه اطلاع‌رسانی دبیرخانه سامان‌دهی منابع آموزشی و تربیتی بوده است. در این وبگاه ضمن انتشار تازه‌ترین خبرهای مربوط به این حوزه، از جمله جدیدترین فهرست کتاب‌های تأیید شده، نسخه‌های الکترونیکی کتاب‌نامه رشد، فصل‌نامه جوانه، راهنماهای تولید کتاب آموزشی و اطلاعاتی درباره جشنواره‌های کتاب رشد قرار دارد. نشانی وبگاه سامان‌کتاب از این قرار است: samanketab.roshdmag.ir

همچنین از سال ۱۳۹۴، سامانه الکترونیکی جدیدی برای ثبت و ارزیابی کتاب‌های آموزشی و تربیتی ایجاد شده که با وجود آن، ‌فرایند ثبت، ارزیابی و اعلام نتیجه کتاب سرعت بیشتری یافته است. ناشران با ثبت نام و ورود به سامانه می‌توانند در هر ساعت از شبانه روز که مایل باشند، وضعیت کتاب‌های خود را پی‌گیری کنند. با راه‌اندازی این سامانه، ناشران، کتاب‌های خود را پیش از ارسال برای ارزیابی، ابتدا در سامانه ثبت و برای هر کتاب یک کد رهگیری دریافت می‌کنند. پس از ارزیابی کتاب، نتیجه به فاصله کوتاهی، به اطلاع ناشر می‌رسد و در صورت تأیید کتاب، مشخصات آن بر روی سامانه منتشر می‌شود. این سامانه در نشانی اینترنتی زیر قابل دسترسی است: http://samanketab.roshd.ir



منابع آموزشی و تربیتی غیر مکتوب

بر اساس بند ۴ ماده ۲ قانون تشکیل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، مسئولیت کنترل کیفیت محتوایی و فنی مواد، وسایل، رسانه‌ها و تجهیزات آموزشی، برعهده این گروه است. این وظیفه توسط کارشناسان اجرایی و همچنین کارشناسان ارزیاب و بر اساس روندنمای معین در این گروه صورت می‌گیرد.



سامانه کنترل کیفیت منابع آموزشی و تربیتی غیر مکتوب

این سامانه به منظور ثبت و ارزیابی محصولات آموزشی غیر مکتوب ایجاد شده است که به وسیله آن فرایند ثبت به صورت الکترونیکی انجام می‌پذیرد. تولیدکنندگان حقیقی و حقوقی می‌توانند در هر زمان و در هر نقطه از کشور محصولات خود را ثبت و از نتیجه ارزیابی محصول ثبت شده خود مطلع شوند.



فرایند ثبت محصول در این سامانه

تولیدکننده با مراجعه به سامانه کنترل کیفیت به نشانی: http://standard.roshd.ir، ابتدا از طریق برگه «ورود/ ثبت‌نام»، مشخصات خود را در سامانه به ثبت می‌رساند. پس از طی فرایند ثبت نام، از همین بخش وارد سامانه می‌شود و به ثبت محصول خود مبادرت می‌کند و نسخه‌ای از محصول را در اختیار کارشناسان می‌گذارد. پس از ارزیابی محصول توسط کارشناس یا کارشناسان دفتر، نتیجه به صورت یکی از سه حالت مورد تأیید/ غیر قابل تأیید/ نیازمند اصلاح تعیین می‌شود.
لازم به ذکر است در فرایند ارزیابی منابع غیرمکتوب، تولیدکننده دو بار فرصت دارد که محصول خود را اصلاح کند؛ و در صورت عدم رفع نقایص، محصول نامناسب شناخته خواهد شد.

در سال ۱۳۳۸ تشکیلاتی به نام اداره فعالیت‌های هنری و سمعی و بصری در وزارت فرهنگ وقت شکل گرفت. وظایف این اداره عبارت بودند از نمایش فیلم در آموزشگاه‌ها و سازمان‌دهی امور فوق برنامه در مدارس. طی سال‌های ۱۳۴۸ و ۱۳۵۳ این دچار تغییراتی شد و این در حالی بود که برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی فیلم‌های آموزشی ـ تربیتی، از سال ۱۳۴۲ شروع و تهیه فیلم و وسایل کمک آموزشی برای مدارس به شکل پیوسته ادامه داشت. پس از انقلاب اسلامی با درک نیازهای تازه در آموزش و پرورش، ساختار تشکیلاتی جدیدی به وجود آمد. این تغییرات حاصل تکمیل امکانات فنی و کمک آموزشی در سال ۱۳۷۰ منجر به به وجود آمدن دفتر فناوری آموزشی شد.
اکنون پس از گذشت بیش از نیم قرن از تشکیل این دفتر و با توجه به تحول در راستای برنامه درسی ملی و تغییر در ساختار تشکیلاتی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، از سال ۱۳۹۱ وظایف دفتر فناوری آموزشی و دفتر انتشارات کمک آموزشی به شکل درهم تنیده در آمد و دفتر جدیدی به نام دفتر انتشارات و فناوری آموزشی متولد شد.
 
مأموریت دفتر فناوری آموزشی
• تهیه، توسعه و تولید رسانه‌های آموزشی مورد نیاز واحدهای آموزشی؛
• توسعه سواد رسانه‌ای در مدارس؛
• توسعه محتوایی شبکه ملی مدارس؛
• انجام پژوهش‌های لازم در زمینه استفاده از رسانه آموزشی در فرایند یاددهی ـ یادگیری؛
• همکاری در زمینه توسعه حرفه‌ای معلمان و دانشجو معلمان؛
• همکاری، مشارکت و تبادل تجربیات با مؤسسات داخلی و بین‌المللی به منظور توسعه رسانه آموزشی؛
• همکاری در تهیه و تولید بسته های آموزشی برای دانش آموزان و معلمان در مدارس؛
• همکاری با صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر دستگاه‌ها به منظور ارتقا کیفی آموزش دانش‌آموزان و معلمان؛
• برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم‌های علمی ،آموزشی و تربیتی رشد، جشنواره تولید محتوای الکترونیکی  و تعامل با جشنواره‌های بین‌المللی؛
• برگزاری و شرکت در همایش‌ها، نشست‌های علمی ـ تخصصی، کارگاه‌های آموزشی و نمایشگاه‌های ملی ـ بین‌المللی.
 
اهداف و راهکارها
• تهیه و تولید رسانه‌های آموزشی مورد نیاز واحدهای آموزشی؛
• ارتباطات ماهواره‌ای رادیو و تلویزیون دیجیتال به منظور خدمات آموزشی و فرهنگی رادیویی، تلویزیونی، تلفن همراه برای استفاده در مدارس و منازل؛
• تولید ویدیو کلیپ‌های آموزشی برای پایگاه داده‌های مدارس به منظور یادگیری تعاملی؛
• تولید فیلم آموزشی؛
• تهیه، تولید و ارائه مواد آموزشی از قبیل درس‌افزار و ابزارهای برخط؛
• تولید چندرسانه‌ای؛
• تولید بازی‌های یادگیری دیجیتال؛
• شبیه‌سازی‌ها؛
• تولید چندرسانه‌ای برای دانش آموزان چندپایه؛
• تولید نرم‌افزار الکترونیکی با تأکید بر تولید نرم‌افزارهای الکترونیکی صدا، متن همراه با صدا و چندرسانه‌ای برای دانش آموزان ویژه (خاص)؛
• توسعه اینترانت در مدارس کشور؛
• توسعه رسانه‌هاي جمعی (رادیو، تلویزیون)؛
• توسعه محتوایی شبکه ملی مدارس؛
• وب‌سایت برنامه‌ریزی درسی معلمان؛
• وبسایت ارتباط مستقیم مؤلفان و معلمان؛
• وب سایت دانش آموزان ویژه (خاص)؛
• اجرای پروژه‌های مشارکتی برخط در سطح کشور یا بین‌المللی منطقه‌ای؛
• تولید محتوای برخط با تأکید بر ویژگی‌های بومی؛
• سنجش و ارزیابی فعالیت‌های آموزشی برخط دانش آموزان و معلمان؛
• همکاری در زمینه توسعه حرفه‌ای معلمان و دانشجو معلمان؛
• کارگاه‌های آموزشی دیجیتال برای معلمان و دانشجو معلمان؛
• تولید فیلم‌های آموزشی راهنمای معلم؛
• همکاری در تهیه و تولید بسته‌های آموزشی برای دانش آموزان و معلمان در مدارس کشور؛
• تهیه کیف الکترونیکی؛
• تهیه و تولید محتوای MP Player؛
• همکاری با صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به منظور ارتقاء آموزش دانش آموزان و معلمان؛
• تهیه و تولید فیلم آموزشی برای صدا و سیما؛
• برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای معلان در صدا و سیما؛
• همکاری در برگزاری جشنواره‌های فیلم آموزشی و چندرسانه‌ای؛
• تهیه و تولید رسانه‌های آموزشی برای مدارس با همکاری صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

تاریخچه
مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان زیر مجموعه سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در سال ۱۳۶۸ با نام انتشارات مدرسه و با موافقت دکتر حداد عادل معاون وزیر و رییس وقت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی فعالیت خود را آغاز نمود. انتشارات مدرسه در سال ۱۳۷۳ و بر اساس اساسنامه‌ خود به نام مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان تغییر ماهیت یافت تا بتواند فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی خود را در همه حوزه‌ها گسترش دهد.
این مؤسسه تاکنون توانسته بالغ بر ۳۰۰۰ عنوان کتاب در حوزه‌های دینی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و… و با توجه به شعائر اسلامی و اعتقادی تولید و منتشر کند.


اهداف
۱. توسعه و ترویج فعالیت‌های فرهنگی اعم از: خرید و فروش کتاب، تولید و نشر کتاب، برگزاری و شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، تأسیس چاپخانه و صنایع وابسته، خدمات حمایتی از دست‌اندرکاران خدمات فرهنگی، کمک هزینه تحصیلی به اقشار آسیب‌پذیر، برگزاری همایش‌های علمی و فرهنگی، کمک به تجهیز کتاب‌خانه‌ها، شناسایی استعدادهای درخشان و کمک به معلمان سراسر کشور؛
۲. توسعه و ترویج فعالیت‌های هنری اعم از: انتشار آثار مکتوب هنری، برگزاری نمایشگاه‌های هنری، تولید و تکثیر آثار صوتی و تصویری؛
۳.  توسعه و ترویج فعالیت‌های سینمایی، سمعی و بصری اعم از: برگزاری نمایشگاه‌های عکس و اسلاید؛ تولید فیلم‌های مستند، آموزشی، علمی، تاریخی و …؛
۴. توسعه و ترویج فعالیت‌های مطبوعاتی و تبلیغاتی اعم از: انتشار مجله، بولتن و نشریه، انجام کلیه عملیات تبلیغاتی، همکاری فنی و انتشاراتی و مبادله علمی و فرهنگی با مدیران سازمان و اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از دولتی و خصوصی؛
۵. توسعه و ترویج فعالیت‌های آموزشی اعم از: آموزش فرایند تولید و تکثیر آثار مختلف فرهنگی به علاقه‌مندان، انجام فعالیت در زمینه IT و ICT، تولید و توزیع انواع محصولات آموزشی اعم از الکترونیک و چاپی، تهیه و تدوین و تولید و توزیع انواع منابع آموزشی و کمک آموزشی و کمک درسی؛
۶. توسعه و ترویج فعالیت‌های پژوهشی اعم از: تهیه و اجرای طرح های مطالعاتی، تحقیقاتی و علمی آموزشی در زمینه‌های مختلف فرهنگی، مطالعه در زمینه دانش فنی چاپ و انتشار برای به‌کارگیری آن، عرضه خدمات مشاوره‌ای در زمینه‌های علمی و فرهنگی به سایر مؤسسات یا افراد.


مسئولیت‌ها و وظایف
مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان به‌عنوان متولی انحصاری تولید و نشر کتاب‌ها و محصولات فرهنگی با رویکرد آموزش و پرورش مسئولیت‌ها و وظایف زیر را بر عهده دارد:
۱. تولید و نشر کتاب‌ها و ابزار کمک آموزشی مطابق با کتاب درسی با کیفیت مناسب و شأن معلمان و دانش‌آموزان؛
۲. توسعه برنامه‌های آموزشی و پژوهشی با توجه به کتاب‌های درسی، کمک آموزشی و… برای مخاطبان؛
۳. بازارسازی علمی ـ تخصصی برای محصولات و خدمات مؤسسه؛
۴. توسعه فعالیت‌های آموزشی، خدماتی و پژوهشی IT و ICT برای فرهنگیان، دانش‌آموزان و سایر اقشار؛
۵. توسعه و تولید محصولات مناسب و مطلوب در حمایت از سند تحول و سند درس ملی؛
۶. ایجاد نمایندگی‌های فعال و خلاق در مناطق مختلف کشور به‌صورت نمایندگان مدرسه‌ای یا شعب مؤسسه جهت ارائه خدمات به بهترین نحو ممکن؛
۷. توسعه فعالیت‌ها در خارج از مرزهای کشور به‌صورت بین‌المللی و تعامل با شرکت‌های خارجی در این خصوص؛
۸. تعامل متقابل و مشترک با بخش‌ها و دفاتر مختلف وزارت آموزش و پرورش برای توسعه خدمات و محصولات و سایر ادارات و نهادها جهت ایجاد بستر آموزشی و خدماتی مناسب برای کلیه اقشار جامعه.
 
مزایای محصولات و خدمات
۱. کیفیت بالای محصولات از جهت نوع کاغذ، چاپ، تصویرگری و… بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی؛
۲. رویکرد آموزشی و تربیتی در راستای اهداف برنامه درسی وزارت آموزش و پرورش؛
۳. مدرسه‌محور بودن تولیدات مؤسسه به‌ منظور یاری رساندن به اولیا، معلمان و مربیان.


امتیازات ویژه‌ مؤسسه
۱. انتشار انحصاری کتاب‌های کار مدرسه بر اساس استانداردهای بین‌المللی و ملّی و بر اساس محتوای کتاب درسی؛
۲. برخورداری از حمایت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و وزارت آموزش و پرورش؛
۳. برخورداری از کارشناسان و مؤلفان سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در برنامه‌های تألیفی؛
۴. تنها مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی است که نیاز به اخذ مجوز از وزارت آموزش و پرورش برای ورود کتاب‌ها و محصولات به مدارس کشور ندارد؛
۵. ناشر برگزیده و منحصربه‌فرد وزارت آموزش و پرورش در تولید و تألیف کتاب‌های کمک آموزشی متناسب و معادل با کتاب‌های درسی؛
۶. استفاده از تکنیک‌های فنی و گرافیکی مطابق با استانداردهای بین‌المللی در تصویرگری کتاب‌ها؛
۷. سرعت عمل بالا در بررسی آثار مؤلفان و ثبت آن‌ها جهت مراحل چاپ؛
۸. برخورداری از کیفیت مطابق با استانداردهای کتاب‌های درسی در تألیفات به‌واسطه‌ وابستگی به سازمان و همکاری با مؤلفان سازمان.

 
تاریخچه بنیاد ECDL
بنیاد ECDL در ۸ ژانویه ۱۹۹۷ در دوبلین ایرلند با هدف مشخص کردن و استاندارد نمودن حداقل سواد کامپیوتری برای شهروندان تأسیس شد؛ بعد از دو سال فعالیت با جذب بیش از یک میلیون داوطلب با تقاضاهای زیادی در خارج از قاره اروپا روبه رو شد و این استقبال در سال ۱۹۹۹ با عنوان ECDL را به ICDL تغییر داد. بنیاد ECDL یک سازمان غیرمنفعت طلبانه است که از پشتیبانی منحصر به فرد متخصصان از انجمن های کامپیوتری ملی و سازمان های بین‌المللی در سراسر دنیا برخوردار می‌باشد. همچنین سعی دارد با نمایندگان تعیین شده  خود در کشورهای دیگر کار کند تا دامنه برنامه‌های خود را از طریق یک شبکه بین المللی متشکل از حدوداً ۲۴۰۰۰ مرکز آزمون در ۱۴۸ کشور توسعه دهد.
در سال ۲۰۰۹ بیش از ۹ میلیون داوطلب موفق به اخذ گواهینامه های این بنیاد شدند؛ که در تمام کشورهای عضو گواهینامه‌های صادر شده دارای اعتبار بین‌المللی یکسانی می‌باشد.
ECDL/ICDL یک استاندارد بین‌المللی در مهارت‌های کاربردی کامپیوتر است. این برنامه یک گواهینامه با کیفیت بالا و معتبر در سطح بین المللی است که توسط متخصصان دانشگاهی و بین المللی از سراسر جهان طراحی، ارزیابی و تایید شده است.
بنیاد ECDL توانسته است برنامه خود را به بیش از ۲۰ میلیون نفر در ۱۵۰ کشور و به ۴۱ زبان با موفقیت ارائه کند.
 
تاریخچه بنیاد ICDL ایران
با عنایت به اهداف بلند مدت دولت الکترونیک در جهت اصلاح ساختار الکترونیکی و توسعه سواد دیجیتالی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش کشور اقدام به دریافت نمایندگی دوره‌های آموزش و آزمون از بنیاد جهانی ECDL/ICDL نموده است که به موجب قرارداد منعقد شده تمام حقوق و امتیازات بنیاد جهانی ECDL/ICDL در اختیارات بنیاد ICDL ایران می باشد. که این حقوق عبارتند از:
• صدور مجوز برگزای آزمون ICDL با استانداردهای بین المللی؛
• صدور مجوز آموزش ICDL با استانداردهای بین المللی؛
• صدور گواهینامه برای کلیه دوره‌های مورد تأیید بنیاد؛
• صدور تأییدیه مطالب آماده چاپ، نشر و  تکثیر با موضوع ICDL؛
• صدور مجوز تولید رسانه آموزشی و پایگاه ‌های الکترونیک با عنوان ICDL؛
• کارشناسی کتاب‌، نرم افزار و هر گونه رسانه آموزشی با موضوع ICDL جهت اخذ تییدیه؛
• هر موضوعی که دربرگیرنده حقوق مربوط به بنیاد جهانی ECDL یا ICDL باشد.
بنیاد ICDL در تاریخ ۱۳۸۳/۰۴/۳۱ تأسیس و فعالیت رسمی خود را از تاریخ ۱۳۸۳/۱۱/۱۱ شروع کرد.
 

 

اهداف
• ترویج و توسعه سواد رایانه‌ای برای دانش آموزان و فرهنگیان و در سطح وسیع‌تر کلیه اقشار جامعه؛
• افزایش سطح دانش فناوری اطلاعات و سطح صلاحیت فنی استفاده از رایانه‌های شخصی و کاربردهای عمومی و افزایش رقابت در استفاده از آن برای همه شهروندان؛
• افزایش بهره‌وری همه کاربرانی که در کارشان، نیاز به استفاده از رایانه دارند؛
• امکان استفاده از تحقیقات در فناوری اطلاعات؛
• بهبود بازگشت سرمایه‌گذاری در فناوری اطلاعات؛
• مهیا نمودن یک شرایط پایه برای این‌که همه مردم، فارغ از نوع تحصیلات و تجربیات قبلیشان بتوانند عضو یک جامعه اطلاعاتی باشند.

 

نظارت بر آزمون‌های بنیاد ICDL جمهوری اسلامی ایران
به ‌منظور ارتقاء کیفیت در برگزاری آزمون‌ها، از ناظران مورد اعتماد بنیاد که اغلب از همکاران فرهنگی و مسئولین فناوری استان‌ها می‌باشند استفاده می‌گردد. در سراسر کشور حدود ۲۰۰ ناظر، نظارت بر آزمون‌های بنیاد را بر عهده دارند.

نمایندگی‌های بنیاد ICDL ایران
با تلاش همکاران، بنیاد ICDL جمهوری اسلامی ایران تعداد مراکز فعال دارای نمایندگی از بنیاد در سراسر کشور به بیش از ۳۴۰ مرکز رسیده است که در راستای ارتقای سطح سواد دیجیتالی دانش‌آموزان و فرهنگیان و در سطح وسیع‌تر کلیه اقشار جامعه فعالیت می‌نماید.
 
معرفی برنامه‌های بنیاد ICDL جمهوری اسلامی ایران
E-Kids: برنامه E-Kids آموزش کار با رایانه برای کودکان ۷ تا ۱۲ سال می‌باشد که به‌منظور ارائه استانداردی مناسب و منطبق با سطوح آموزشی بین‌المللی و البته بومی سازی شده تعریف شده است.

E-Citizen: این برنامه به‌منظور پیوند شهروندان با جامعه از طریق سواد دیجیتال تعریف شده است و دنیای جدیدی از فرصت‌ها را برای فرد ایجاد می‌نماید.

Equal Skills: این دوره برای افرادی که حداقل سواد خواندن و نوشتن و آشنایی با رایانه را دارند تعریف شده است. در همین راستا این برنامه برای سوادآموزان دوره انتقال سازمان نهضت سوادآموزی در حال اجرا می‌باشد.

ICDL Profile: یک گواهینامه معتبر در سطح بین‌المللی که به افراد اجازه می‌دهد مهارت‌های پایه و تخصصی‌تری از سواد دیجیتال را فرا گرفته و دورنمای خود را توسعه دهند که در برگیرنده سه سطح است؛


سواد دیجیتال (ICDL Base): شامل مهارت‌های مفاهیم پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، استفاده از کامپیوتر و مدیریت فایل‌ها (Windows)، واژه‌پرداز (Word Processing)، صفحه گسترده (Spreadsheets)، اینترنت و پست الکترونیک (Internet & Outlook)، مهارت‌های پایه کامپیوتر (Computer Essentials)، مهارت‌های آنلاین (Online Essentials)

توانایی دیجیتال (ICDL Standard): ارائه مطلب (Presentation)، پایگاه داده (Using Databases)، طراحی صفحات وب (Web Editing)، ویرایش تصاویر (Image Editing)، برنامه‌‌ریزی پروژه (Project Planning)، مفاهیم امنیت فناوری اطلاعات (IT Security)، طراحی دو بعدی (2D CAD)، مشارکت آنلاین (Online Collaboration)، سیستم انفورماتیک سلامت (Health Information Systems Usage)
 
تخصص دیجیتال (ICDL Advanced): واژه‌پرداز پیشرفته (Advanced Word Processing)، صفحه گسترده پیشرفته (Advanced Spreadsheets)، پایگاه داده پیشرفته (Advanced Databases)، ارائه مطلب پیشرفته (Advanced Presentation)

EUCIP: این پروژه دامنه وسیعی از دانش IT در زمینه‌ی موضوعات متناسب با نیاز تمامی کاربران IT را پوشش می‌دهد. از آنجایی‌که این برنامه زمینه‌ای محکم و قابل اطمینان در موضوعات مهم IT فراهم می‌کند، یک مبنای کیفیتی و ایده‌آل برای مشاغل IT در تمامی بخش‌ها محسوب می‌شود.

E-School:
بنیاد ICDL جمهوری اسلامی ایران در راستای رسالت خود مبنی بر توسعه سواد دیجیتال و با بهره‌گیری از افراد متخصص پس از بررسی خط مشی‌های کلی وزارت آموزش و پرورش در راستای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و نیازسنجی‌های به عمل آمده طی ماه‌های متمادی، اقدام به تهیه سرفصل‌ و محتوای آموزشی رایانه فوق برنامه تحت عنوان E-School، مطابق با سن، دانش و پایه تحصیلی دانش‌آموزان نموده است. محتوای آموزشی این طرح توسط کارشناسان دفتر تألیف کتاب‌های درسی ابتدائی و دفتر انتشارات و فناوری آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش مورد بررسی قرار گرفته و تأیید شده است. این طرح از پیش دبستان آغاز و تا پایه ششم دبستان ادامه دارد و دانش کاربردی مفیدی از رایانه را در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهد. استاندارد زمان آموزش هر پایه تحصیلی ۳۰ ساعت می‌باشد، کتاب رایانه اول دبستان، دوم دبستان و سوم دبستان از سری کتاب‌های برنامه  E-School بنیاد ICDL  ایران در شانزدهمین جشنواره کتاب رشد در گروه کار و فناوری موفق به اخذ عنوان کتاب برگزیده و کسب تندیس جشنواره گردیدند.

گواهینامه‌های بنیاد ICDL جمهوری اسلامی ایران
صدور گواهینامه بین‌المللی بنیاد ICDL جمهوری اسلامی ایران به‌صورت متمرکز از طریق پورتال بنیاد صادر می‌گردد. مراکز دارای مجوز گواهینامه کاربران را پس از کسب نمره قبولی از طریق پورتال درخواست گواهینامه می نمایند. گواهینامه‌های بنیاد دارای هولوگرام با لایه‌های امنیتی و مهر برجسته می‌باشد و در ۱۵۰ کشور دارای ارزش و اعتبار یکسان می باشد.


نرم‌افزار آزمون‌گیر بنیاد ICDL جمهوری اسلامی ایران
نرم‌افزار آزمون‌گیر بنیاد ICDL جمهوری اسلامی ایران با هدف برگزاری آزمون الکترونیکی در محیط کاملاً واقعی نرم‌افزارهای کاربردی و بر اساس سرفصل‌های استاندارد توسط گروه برنامه‌نویسی بنیاد تولید شده است. این نرم‌افزار به دو صورت آنلاین و آفلاین فعالیت می‌نماید و با توجه به قابلیت‌هایی که دارد در داخل کشور نمونه مشابهی ندارد. از جمله امکانات این نرم‌افزار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• قابلیت برگزاری آزمون‌های عملی، تشریحی و تستی؛
• مدیریت آزمون‌ها و کاربران؛
• حذف و اضافه نمودن آزمون و کاربر؛
• اعلام نتایج تحت وب بلافاصله پس از پایان آزمون؛
• قابلیت بارم‌بندی و تقسیم نمرات؛
• پشتیبانی اینترنتی از راه دور؛
• نمایش کارنامه با جزئیات آماری؛
• محیط کاملا فارسی  و بومی سازی شده.

 


تفاهم‌نامه‌های بنیاد ICDL جمهوری اسلامی ایران
تفاهم‌نامه با سازمان نهضت سوادآموزی با هدف آموزش رایانه به سوادآموزان دوره انتقال
در اجرای تفاهم نامه مشترک بین سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و سازمان نهضت سوادآموزی و نظر به نتایج آن در سال تحصیلی ۹۴-۹۳ در یک استان، در سال تحصیلی ۹۵-۹۴ در پنج استان و در سال تحصیلی ۹۶-۹۵ این طرح به‌صورت گسترده‌تر در ۱۱ استان که شامل اصفهان، سیستان و بلوچستان، کرمان، کردستان، یزد، تهران، فارس، گیلان، آذربایجان شرقی، اردبیل و خراسان رضوی در ۱۷ شهر اجرا گردید و ۱۵۰۰ سوادآموز دوره انتقال موفق به گذراندن آموزش مقدمات رایانه (Equal Skills) و اخذ مدرک بین‌المللی گردیدند. طرح فوق شامل آموزش سه کتاب آشنایی با زبان انگلیسی:‌ ۱۶ ساعت، آشنایی با رایانه: ۲۰ ساعت و آشنایی با مهارت رایانه: ۲۴ ساعت و جمع آن ۶۰ ساعت می‌باشد.

.