دومین نشست تخصصی «نشان رشد» با عنوان « استانداردهای کتاب مناسب و آموزش مهارت‌های زندگی برای کودکان » در سیوپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
به گزارش واحد خبر و رسانه دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، دومین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی «نشان رشد» در سیوپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به موضوع « استانداردهای کتاب مناسب و آموزش مهارت‌های زندگی برای کودکان» اختصاص یافت. این نشست در «سرای اهل قلم» سالن ناشران کودک و نوجوان در مصلی امام خمینی (ره) با حضور دکتر مژگان فرهبد و دکتر سجاد مهدی‌زاده و نویسنده موفق کتاب‌های کودک، کلر ژوبرت برگزار شد.
در این نشست ابتدا دکتر محمود حدادی، دبیر علمی نشست به تبیین اهداف و محورهای برگزاری آن پرداخت. وی ضرورت آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان؛ بررسی تعاریف و مفاهیم مهارت‌های زندگی؛ تفاوت نگاه بومی و غربی به مفهوم مهارت‌های زندگی و شیوه‌ها و روش‌های مؤثر آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان را از جمله محورهای نشست برشمرد.
مشکل کودکان در هویت‌یابی، به واسطه عدم آموزش صحیح مهارت‌های زندگی
در ادامه این نشست دکتر مژگان فرهبد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به ضرورت آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان گفت: مهارت‌های زندگی آن‌قدر واژه مصطلحی در جامعه است که خیلی اوقات به آن ساده نگاه می‌شود؛ غافل از اینکه مهارت‌های زندگی ابعاد مختلفی دارد و برای اینکه ما یک زندگی شاداب و موفق داشته باشیم، باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
وی با تبیین اهمیت توجه به مهارت‌های زندگی اظهار داشت: شناخت استعداد و نقاط قوت خود، برقراری ارتباط با دیگران، بیان احساسات و آرزوها، حل مسائل پیش‌رو در زندگی، تصمیم‌گیری مناسب در شرایط مختلف و در نهایت داشتن یک زندگی موفق از جمله دلایلی است که آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان را در کانون توجه قرار می‌دهد.
سرپرست پژوهشکده کودکان استثنائی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش مهارت‌های زندگی را در ابعاد مهارت‌های مدیریت هیجان، خودآگاهی و تاب‌آوری، مدیریت اضطراب (استرس)، برقراری ارتباط، حل مسئله، تصمیم‌گیری، قاطعیت‌ورزی، کنترل خشم و تفکر انتقادی بیان نمود و ضرورت توجه به مدیریت هیجان را قابل توجه ویژه دانست. در واقع وقتی کلمه مهارت را درکنار زندگی می‌گذاریم باید این را بدانیم که قابلیت آموزش دارد. نباید فکر کنیم که خود به خود فرد آن را از محیط و خانواده کسب می‌کند، در نتیجه ابعاد مهم این مهارت‌ها باید مورد آموزش و توجه قرار بگیرد
این پژوهشگر کودک و نوجوان ادامه داد: مهارت زندگی، توانایی رفتار سازگارانه و مثبت است که افراد را قادر می‌سازد به‌طور مؤثر با نیازها و چالش‌های روزمره خود در زندگی مواجه شوند. همچنین برای این امر و برای مقابله با نیازها و چالش‌های زندگی ابعاد مختلفی مطرح می‌شود. به این ابعاد فقط در کتاب پرداخته نمی‌شود، بلکه در طول زندگی به مواردی برخورد می‌کنیم که فرزندان ما در مواجهه با مشکلات به جای حل کردن از آن رد می‌شوند. کودکان اغلب در هویت و وجود خود با مسئله مواجه هستند و که این‌ها همه با ابعاد مهارت‌های زندگی در ارتباط هستند.
هدف از آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان، توانمندسازی آن‌ها برای کنش‌گری در زندگی فردی و اجتماعی است
دکتر سجاد مهدی‌زاده، پژوهشگر و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) نیز در ادامه این نشست گفت: منظور از مهارت‌های زندگی این است که کودکان به ابزاری مسلح شوند که در نبود والدین و مربی بتوانند مسیر صحیح خود را انتخاب کنند. در فضای تعلیم و تربیت اینکه فکر کنید ما باید کارهایی را انجام دهیم که کودکان تربیت شوند فکر درستی نیست. از یک جایی به بعد کودکان به راه خودشان می‌روند. کاری که ما باید انجام دهیم این است که کودکان را برای کنش‌گری توانمند کنیم. بنابراین والدین باید کمک کنند و تسهیل‌گر باشند که کودک در زمانی که خودش تنهاست مثل فضای مجازی، بتواند خودش را کنترل و از خود مراقبت کند.
وی افزود: شاید در حوزه کتاب‌های کودک و نوجوان تا چندسال پیش نگرانی این بود که چقدر کتاب کودک کم است، اما نگرانی ما این است که در این حجم کتابی که تولید می‌شود، کدام کتاب برای کودکان درست و کدام غلط است. والدین باید دقت داشته باشند کتاب در دنیای امروز یک رسانه است و رسانه باید بتواند مخاطب خود را جذب کند، لذا آن نویسنده یا ناشری می‌تواند موفق شود که غیر از محتوا دغدغه‌اش طرح جلد کتاب، تصویرگری و حتی عنوان آن کتاب هم باشد.
آموزش تک‌محوری برای کودکان آسیب‌زاست
مهدی‌زاده با بیان اینکه والدین باید به این نکته دقت کنند که آیا محتوای کتاب‌ها می‌توانند به کودکان آسیب بزنند؟، گفت: پاسخ من به این سؤال مثبت است. گاه کتاب‌های مهارت زندگی می‌توانند علیه خود عمل کنند. برای مثال دوره‌های آموزش تفکر به کودک، کودکان را به سمت نسبی‌گرایی پیش می‌برد و حرف والدین خود را گوش نمی‌دهند. در حوزه تربیت جنسی کودکان هم بیشتر کتاب‌ها ترجمه هستند و اغلب آن‌ها در حوزه آزار جنسی و مراقبت از حریم خصوصی است. این کتاب‌ها گاه باعث می‌شود به جای اینکه بر افزایش اعتماد به نفس کودک متمرکز شویم و به آن‌ها متذکر شویم که حریم و حیا را حفظ کنند، آن‌ها را نسبت به اطرافیان بدبین کنیم. آموزش وقتی تک محوری شود برای کودک آسیب‌زا می‌شود. بنابراین باید مهارت‌های لازم را برای مواجهه با چنین مشکلاتی به درستی به کودکان آموزش دهیم.
سیوپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار«بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به‌صورت مجازی برگزار شد.