دومین جلسه شورای سیاست‌گذاری پنجاه‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم رشد با حضور معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، در شروع این جلسه محمدابراهیم محمدی، مدیرکل دفتر انتشارات و فناوری آموزشی ودبیر پنجاه و یکمین جشنواره فیلم رشد بیان کرد: با وجود اینکه مشکلات زیادی در زمینه دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتیم سرانجام موفق به دریافت مجوز شدیم.
انتشار فراخوان جشنواره به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی
دبیر پنجاه و یکمین جشنواره فیلم رشد اظهار داشت: ما در پنجاه و یکمین دوره جشنواره فیلم رشد جنبه بین‌المللی بودن جشنواره را خیلی جدی‌تر گرفته‌ایم و از این رو فراخوان به سه زبان انگلیسی، عربی و فارسی آماده انتشار است. ضمن اینکه حسب دستور ریاست سازمان، معلمان را به‌عنوان محور قرار داده‌ایم چون معلمان می‌دانند که چه تولید کنند و چه نیاز است. ضمناً امسال بنا داریم که مشارکت با نهادهای حاکمیتی و دانش بنیان‌ها را گسترده کنیم تا آنها براساس وجه مشترک کاری به ما کمک کنند. اتفاق دیگری که می‌افتد این است که در این دوره آثار را به صورت برخط دریافت خواهیم کرد.
مدیرکل دفتر انتشارات و فناوری آموزشی ادامه داد: یکی از اهدافی که امسال برای جشنواره فیلم رشد پیش‌بینی کرده‌ایم این است که تولیدات در حوزه فیلم رشد باید در رمزینه‌های سریع پاسخ، مجلات چند رسانه‌ای و سینمای مدرسه و کلاس بنشیند. هدف دیگر این است که این تولیدات مبتنی بر اهداف برنامه درسی باشد و از مفاهیم و عناوین کتاب‌های درسی پشتیبانی کند که در این مسیر محورها را در فراخوان مشخص کرده‌ایم.
او افزود: تلاش می کنیم تا جشنواره فیلم رشد به خاستگاه صنعت فیلم آموزشی و تربیتی تبدیل شود. یعنی در ایران، تنها جشنواره متکفل فیلم‌های آموزشی و تربیتی، همین جشنواره باشد. حسب دستور آقای دکتر ملکی، نقشه راه جشنواره فیلم رشد را هم در دست تدوین داریم. بنابراین امسال نسبت به جشنواره فیلم رشد خوش‌بین هستیم.
جشنواره فیلم رشد، جشنواره ای ریشه دار است
در ادامه جلسه، دکتر حسن ملکی با تأکید بر اهمیت جشنواره فیلم رشد گفت: این جشنواره یک رویداد بزرگ تربیتی و فرهنگی و ریشه‌دار است و اصالت دارد. انتظار می‌رود که به دلیل عمر 50 ساله خودش، عمق لازم را هم داشته باشد. بنده انتظار داشتم که برای چنین رویداد مهمی بحث سیاست‌گذاری و جهت‌دهی محتوایی جشنواره را بیش از آنچه که مطرح شده، توجه و پیگیری می‌کردیم. پیگیری‌هایی شده است. قبل از هر کسی و هر سخنی باید خودمان نشان دهیم که قدر این رویداد فرهنگی را می‌دانیم و این را در سیاست‌گذاری‌های خود نشان دهیم. نواقص به لحاظ بودجه و جوایز هم قابل حل است.
او افزود: آنچه که بنده به‌عنوان خلاء و ضعف می‌بینم این است که ما در سیاست‌گذاری جشنواره قدری عقب هستیم. بنده از جهت روحیه با کارهای غیر برنامه‌ای و کارهای سست میانه چندانی ندارم. ما تا به حال باید چند جلسه در این رابطه می‌داشتیم زیرا کار به این بزرگی که بین‌المللی هم هست نباید ماه‌ها رها شود. بابت زحماتی که کشیده شده تشکر می‌کنم ولی به هر حال هر کاری قد و اندازه خودش را دارد و باید برای آن کار مایه گذاشت و سیاست‌گذاری کرد. مهم‌ترین بحث ما همین بحث تعیین سیاست‌ها و بایدها و نبایدها است که باید به‌عنوان چتر فکری بر این کار حاکم شود.
شش آسیب که جشنواره فیلم رشد را تهدید می‌کند
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به آسیب‌هایی که جشنواره فیلم رشد را تهدید می‌کند، اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از آسیب‌ها «غلبه قالب بر محتوا» در برگزاری این رویداد است. اینکه ما از 50 سال جشنواره فیلم رشد حرف می‌زنیم، نشان می‌دهد قضیه ریشه‌دار است ولی یک خطر احتمالی هم برای ما دارد و آن خطر این است که جشنواره برای ما تبدیل به یک عادت سازمانی شود و دیگر اینکه چه محتوایی ارائه می‌دهیم و آیا به هدف‌مان می‌رسیم یا نه، مهم نباشد. باید مراقبت کرد تا این اتفاق رخ ندهد.
دکتر ملکی افزود: آسیب دوم، «اصالت دادن به فیلم» بما هو فیلم و نه به تربیت است، یعنی خود فیلم برای ما اصالت داشته باشد و فراموش کنیم که داریم برای تربیت کار می‌کنیم. این در حالی است که ما باید تربیت محور حرکت کنیم نه لزوماً فیلم محور. هرچند در اینجا دنبال فیلم هستیم ولی فیلم باید برای تربیت باشد. یکی از نگرانی‌های ما این بوده و هست که جشنواره فیلم رشد وارد رقابت با جشنواره فیلم فجر و امثال آن شود که باید توجه کرد آن جشنواره‌ها موضوعات دیگری است و ما باید اهداف تعلیم و تربیت خودمان را دنبال کنیم.
او ادامه داد: آسیب سوم «غفلت از ظرفیت‌های بومی» است. درست است که یک وجه کار ما بین‌المللی است و از آن نباید غفلت کنیم ولی فراموش نکنیم که ما ظرفیت‌های بومی داریم. آسیب دیگر، «سهل‌انگاری و سهل بینی» است. تذکراتی که وزارت ارشاد مطرح کرد تذکرات خوبی است. ما کار را باید بزرگ ببینیم و نباید سهل‌انگارانه برخورد کنیم. نکته مقابل سهل‌انگاری، همت و جدیت و شفاف دیدن و عمیق دیدن است.
رئیس سازمان پژوهش عنوان کرد: آسیب پنجم، «نداشتن برنامه» است. ممکن است ما جدی باشیم و گام‌های استوار هم داشته باشیم ولی برنامه نداشته باشیم و جهت گام‌های ما معلوم نباشد. در واقع، فعالیت خوب است اما به شرط اینکه جهت داشته باشیم که این را برنامه به ما نشان می‌دهد. آسیب ششم نیز «عدم پیگیری» و قدم به قدم دنبال کردن کارها تا زمان برگزاری جشنواره است. ضمن اینکه بعد از جشنواره یک مأموریت دیگر ما شروع می‌شود و آن مأموریت این است که فیلم‌ها را به داخل برنامه‌ها تزریق کنیم.
دکتر ملکی خاطر نشان کرد: آسیب‌ها را باید به درستی ببینیم و برای معالجه یا پیشگیری آنها برنامه داشته باشیم و سیاست‌گذاری کنیم. از این رو مایل هستم در این جلسه به این سوال پاسخ بدهید که چه سیاست‌هایی حاکم بر کار ما باشد تا جشنواره فیلم رشد آبرومندتر برگزار شود؟
چهار مرحله اساسی فیلم رشد از دیدگاه قائم مقام ریاست سازمان
دکتر علی محبی، قائم مقام ریاست سازمان بیان کرد: جشنواره فیلم رشد چهار مرحله و کار اساسی را در بر می‌گیرد که ضروری است حتماً این گام‌ها را دنبال کنیم. اولین گام، «تعریف و حدود و ثغور شمولیت این جشنواره» است. این جشنواره زمانی که در دهه 40 شروع به کار کرد با شرایط آن زمان یک تعریف داشت و الآن تعریف دیگری دارد زیرا هم صنعت فیلم رشد کرده و هم برنامه درسی کاملاً متفاوت شده است بنابراین تعریف و حدود و ثغور شمولیت جشنواره باید کاملاً بازتعریف شود. یک زمان جشنواره فیلم رشد به دنبال آموزش محض بود و الآن دیگر این‌طور نیست و یک ظرفیت جدی می‌خواهد.
او افزود: بحث دیگر راجع به «سیاست‌ها و اهداف» است. در مورد جشنواره پنجاه و یکم گفته شده که هدف ما کیفیت‌بخشی به فرآیندهای یاددهی-یادگیری و توسعه صنعت فیلم است. آیا واقعاً هدف این جشنواره همین دو مورد است؟ به نظرم باید سیاست‌های جشنواره را بازنگری کنیم و اهداف‌مان را بر اساس آن بنویسیم و کار را پیش ببریم. مثلاً جهت‌گیری و سیاست ما می‌تواند این باشد که جشنواره فیلم رشد فعالیت خودش را در راستای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری یازده‌گانه ما انجام دهد که وقتی این اتفاق بیفتد خود به خود شکل اجرایش هم متفاوت می‌شود.
دکتر محبی ادامه داد: یکی دیگر از این سیاست‌ها نیز می‌تواند محوریت ارزش‌های اساسی تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی باشد. کار زیبایی که در برنامه درسی امسال انجام گرفته این است که برای اولین بار دارد استارت چرخش از کتاب درسی به سمت برنامه درسی زده می‌شود. در برنامه در حال ابلاغ، نقشه محتوایی هر کتاب کاملاً احصاء شده است. ما در نقشه محتوایی می‌گوییم که این مفاهیم اساسی، این مهارت‌های اساسی و این ارزش‌های اساسی برای ما مهم است.
قائم مقام رئیس سازمان اضافه کرد: به راحتی می‌شود جشنواره فیلم رشد را سوق داد که نقشه محتوایی را بیاوریم و پیوست کنیم. این کاری است که در جشنواره تولید محتواهای الکترونیک انجام دادیم و ابتدا با مخالفت همکاران همراه شد ولی بعد دوستان به اقناع رسیدند تا اینکه نیازمان در رابطه با رمزینه‌ها را جدول کردیم و به‌عنوان پیوست قرار دادیم. خروجی‌اش این شد که سال قبل 80 هزار محتوا به جشنواره آمد و امسال به حدود 10 هزار رسید در حالی که آن 10 هزار برای ما کاربرد بیشتری دارد.
دکتر محبی ادامه داد: مرحله سوم «برنامه‌ریزی و اجرا» است که در این مرحله مبتنی بر اهداف و سیاست‌ها تصمیم می‌گیریم که ابعاد جشنواره چگونه باشد و مشارکت‌کنندگان و همکاران ما چه کسانی باشند. مثلاً کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از جاهایی است که خیلی می‌تواند به ما کمک کند.
محبی گفت: گام بعدی «به‌کارگیری خروجی این جشنواره تحت عنوان کاربست محوری» است. یعنی خروجی جشنواره باید دسته‌بندی و بعد عملیاتی شود. خروجی جشنواره هم باید برای محتواها استفاده شود و هم آورده‌اش باید برای تولیدکنندگان مشخص باشد.
وی عنوان کرد: پیشنهادم این است که دبیرخانه دائمی جشنواره فیلم رشد همواره چهار محوری که اشاره کردم را دنبال کند. چرخش‌های تحولی که ریاست سازمان به آن تأکید دارند در اینجا باید خودش را کاملاً نشان دهد و عملیاتی شود. اگر دبیرخانه جشنواره عمیق باشد و کمیته علمی و محتوایی این جشنواره کارش را خوب انجام دهد بعد می‌توانند یک پکیج آماده را به شورای سیاست‌گذاری بیاورند تا شورا این‌ها را در یکی دو جلسه تصویب و ابلاغ کند.
جشنواره فیلم رشد باید زمینه رشد دانش‌آموز را فراهم کند
در بخش پایانی جلسه، دکتر حسن ملکی به جمع‌بندی سخنان مطرح شده پرداخت و برخی از سیاست‌های کلی جشنواره فیلم رشد را تعیین کرد. رئیس سازمان پژوهش در این بخش گفت: همانطور که از عنوان جشنواره مشخص است، جشنواره بین‌المللی فیلم رشد قاعدتاً باید دانش‌آموز و تا حدودی معلم را رشد دهد بنابراین لازم است ویژگی‌هایی داشته باشد تا به این مهم دست یابد.
او افزود: یکی از اصولی که باید به آن توجه شود، «تداوم سیاست‌های معلم محوری در جشنواره» است. امسال هم اصرار داریم و حساس هستیم که معلمان هنرمند در این جشنواره دیده شوند و جشنواره پنجاه و یکم محلی برای بیان و عیان هنرمندی در جمهوری اسلامی ایران باشد.
رویکرد تربیتی جشنواره برای ما اصالت دارد
رئیس سازمان پژوهش خاطر نشان کرد: اصل دیگر این است که فیلم‌های منتخب با برنامه درسی همسو باشند. ضمن اینکه رویکرد تربیتی جشنواره برای ما اصالت دارد. ما باید به فیلم توجه کنیم منتها ضلع توجه ما باید توجه تربیتی باشد زیرا ما فیلم را برای تربیت و آموزش و پرورش می‌خواهیم. ضمناً حاصل این جشنواره باید به ضرورت‌های تربیتی ما پاسخ دهد. یعنی یک بخشی از فیلم‌ها باید در رمزینه‌های سریع پاسخ قابل استفاده باشد.
دکتر ملکی عنوان کرد: نکته دیگر این است که در این جشنواره باید بخش‌های مرسوم جشنواره‌های نهادینه شده، مورد توجه قرار گیرد. درست است که جشنواره ما هدفمند است اما جشنواره بما هو جشنواره دارای ساختاری است و آن ساختار باید مورد توجه قرار گیرد. یعنی جشنواره فقط نمایش فیلم نباشد بلکه با گفت‌گوهای تخصصی و میزگردهای علمی به پویایی جشنواره کمک شود. در ضمن لزومی ندارد که جشنواره ما حتماً در سینما فلسطین برگزار شود.
روی چگونگی تقدیر از برگزیدگان جشنواره بازنگری شود
دکتر حسن ملکی تصریح کرد: روی چگونگی تقدیر از برگزیده‌های جشنواره، چه از بُعد مادی و چه از بُعد معنوی، باید بازنگری شود. ابعاد فرهنگی و ارزشی فیلم‌های منتخب نباید فراموش شود. به نیازهای مخاطب باید توجه شود. شاید لازم باشد یک مخاطب‌شناسی خوب به عمل بیاید. آماده‌سازی و آموزش معلمان جهت بهره‌برداری از محصولات جشنواره فراموش نشود. حتماً از شبکه شاد به‌عنوان یک شبکه وسیع دانش‌آموزی بهره‌برداری شود چون شبکه شاد تنها سامانه و طریق ارتباط وزارتخانه با دانش‌آموزان و خانواده‌ها است.
او ادامه داد: شاید لازم باشد که ما تعریف مجدد از جشنواره فیلم رشد در شرایط اخیر داشته باشیم و حدود و ثغور و جایگاه آن را بررسی کنیم. 51 سال از شکل‌گیری این جشنواره گذشته و شاید حالا وقت آن رسیده که سوال کنیم آیا ماهیت جشنواره باید همین باشد؟ باید به این سوال پاسخ دهیم.
جشنواره رشد را متناسب با آموزش و پرورش اجرا کنیم
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: توجه به نقش شرکای تعلیم و تربیت از قبیل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و معاونت‌های مختلف، موضوع دیگری است که به آن تأکید دارم. یعنی جشنواره را تا قد آموزش و پرورش بالا ببریم و آن را با مشارکت بخش‌های مختلف وزارتخانه برگزار کنیم. درست است که مسئولیت برگزاری جشنواره با سازمان پژوهش است اما اگر کانون یا معاونت‌های آموزشی بیش از این ورود کنند قطعاً جشنواره مطلوب‌تر خواهد شد.
دکتر حسن ملکی در پایان گفت: بعد از جشنواره برای فیلم‌های منتخب جلسات نقد و بررسی بگذاریم تا فیلم‌ها نقادی شود زیرا نقد جامعه را زنده نگه می‌دارد. نکته دیگر این است که از شبکه اجتماعی قوی و فضای مجازی استفاده شود تا ارتباطات قوی شود. بعد تبلیغی این جشنواره نیز از یادمان نرود. در تلویزیون باید تیزرهای تبلیغاتی این جشنواره پخش شود تا دانش‌آموزان و خانواده‌ها از برگزاری این رویداد آگاه شوند.
علی محبی قائم مقام رییس سازمان پژوهش، شیرزادی نماینده معاونت متوسطه، علی رمضانی مدیرکل فرهنگی هنری و فضاهای پرورشی، محمدرضا کریمی صارمی معاون تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، محمدرضا شکرریز معاون فناوری دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، روح‌الله مالمیر مسئول دبیرخانه جشنواره فیلم رشد، مهدی اسماعیلی، افشار بهمنی مدیرکل دفتر تألیف فنی و حرفه‌ای و کاردانش، از دیگر حاضران در این جلسه بودند که به بیان نقطه نظرات خود پرداختند.