یکی از نواحی ایران که تحت‌تأثیر پدیده نوظهور گرد و غبار، به‌دلیل شرایط خشک‌سالی‌های اخیر، قرار گرفته است، خوزستان است. فصل‌نامه «رشد آموزش جغرافیا» در مقاله‌ای به دلایل و سرچشمه‌های این موضوع پرداخته است
در ابتدای مقاله می‌خوانیم: «در ایجاد
پدیدة ریزگردها عوامل بسیاری دخیل هستند و سال‌ها زمان سپری شده است تا منطقة
وسیعی از خاورمیانه شامل جنوب ایران، عراق، کویت، عربستان و حتی سوریه و شمال و
شمال شرق آفریقا دچار تغییرات اقلیمی گردد و نتیجه آن خشک شدن بستر رودخانه‌ها و
تالاب‌ها، از بین رفتن باغات و استپ‌ها، تشکیل کویر، گسترش بیابان و ایجاد محل‌های
وسیع برای تاخت و تاز باد و برداشت ریزگرد و انتشار آن در منطقه‌ای وسیع شامل
کشورهای ذکر شده در بالا گردد. عوامل اصلی مؤثر بر میزان گرد و غبار شامل: بارش،
پوشش گیاهی، میزان سرعت باد و وجود منابع تولید گرد و غبار می‌باشند. در واقع
ایجاد گرد و غبار می‌تواند نوعی واکنش به تغییر پوشش گیاهی زمین باشد که در این
رابطه نقش فعالیت‌های انسانی را کنار شرایط طبیعی محیط‌های جغرافیایی نباید از نظر
دور داشت.»
در ادامه آمده است: «سیستم‌های ورودی به
خورستان غالباً از جانب عراق و عربستان وارد این استان می‌شود و مخصوصاً کم‌فشارهای
عربستان که در تابستان و زمستان خوزستان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند، مهم‌ترین عامل
ایجاد گرد و غبار در این استان‌اند. تشکیل گرادیان فشار در بخش‌های غربی، جنوب
غربی عراق و شمال شرق عربستان که منجر به وزش بادهای شدید می‌شود باعث ایجاد گرد و غبار
در صحراهای مناطق مذکور می‌شود و این گرد و غبارها را با حرکتی غربی شرقی وارد
ایران می‌کند. در این میان عواملی باعث شدت و ضعف این وضعیت می‌شود که در این رابطه
می‌توان از شرایط جوی لایة میانی، یعنی تضعیف پرفشار آزور بر بالای خوزستان، که
باعث نفوذ سیستم مدیترانه‌ای و سودانی به استان در زمستان یا استقرار پرفشار مذکور
بر بالای استان، که باعث پایداری جو در تابستان می‌شود، نام برد.»
نویسنده: جواد درویشی خاتونی، کارشناس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات
معدنی کشور
کلیدواژه‌ها: توفان غبار، تحلیل آماری، ماهیت و ماندگاری غبار، خوزستان
برای دریافت فایل PDF این مقاله کلیک کنید.