منبع: فصلنامه «رشد آموزش زیست‌شناسی»
در کتاب زیست‌شناسی دوره پیش‌دانشگاهی می‌خوانیم که واژه ژنوم به کل محتوای DNA یک جاندار اطلاق می‌شود. بنابراین ژنوم، محتوای DNA هسته‌ای و DNAهای سیتوپلاسمی (میتوکندری و کلروپلاست) را دربرمی‌گیرد. «نظام جلیلیان»
دبیر زیست‌شناسی خرمشهر در مقاله‌ای در فصلنامه رشد آموزش زیست‌شناسی به ژنوم میتوکندریایی جانوری و انسانی پرداخته است.
در ابتدای این مقاله درآمده است: «در اکثر جانوران، ژنوم میتوکندریایی از 16 تا 20 کیلو جفت باز تشکیل شده است. البته اندازه‌های ژنوم جانورانی همچون سینورابدیتیس الگانس و نوعی دو کفه‌ای در خارج از این محدوده قرار می‌گیرند. از نظر شکل ظاهری ژنوم میتوکندریایی جانوران
غالباً به صورت DNAی حلقوی است و چندین نسخه از آن در هر میتوکندری یافت می‌شود. در نوعی رو تیسفر، ژنوم میتوکندریایی از دو مولکول DNAی حلقوی نامساوی و متفاوت تشکیل شده است که یکی از آنها 11153 و دیگری 12672 جفت باز طول دارند. تعداد نسخه‌های این دو مولکول DNAی
حلقوی در درون میتوکندری‌های این جانور بی‌مهره نابرابر است.
نویسنده درباره ژنوم میتوکندریایی انسان گفته است: «در هر سلول انسانی چند صد تا چندهزار میتوکندری وجود دارد و در هر میتوکندری معمولاً بین دو تا ده نسخه از DNAی حلقوی یافت می‌شود. هر کدام از این mt DNA های حلقوی از 16569 جفت باز تشکیل شده‌اند. مطالعه با میکروسکوپ
الکترونیکی نشان داده است که این mt DNA های حلقوی ممکن است به صورت مجزا وجود داشته باشند یا اینکه مانند حلقه‌های زنجیر، به صورت دوتایی و یا چندتایی به هم متصل شوند. mt DNA ی انسان به عنوان اولین ژنوم میتوکندریایی در سال 1981 تعیین توالی شد.
متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش زیست‌شناسی، شماره 86 ، بهار 1391 منتشر شده است.