گفت‌وگوی «رشد معلم» با دکتر محمد عطاران
ماهنامه رشد معلم در شماره اخیر خود، گفت‌وگویی با
دکتر محمد عطاران عضو هیئت علمی دانشگاه و سردبیر نشریه مدرسه فردا، درباره «چیستی، چرایی و چگونگی مدرسه هوشمند» انجام داده است که حاوی نکات بسیار ارزشمندی می‌باشد.
دکتر محمد عطاران در این گفت‌وگو در پاسخ به این سؤال که مدرسه هوشمند چیست، گفت: «این واژه در معانی متفاوت به‌کار رفته است.
«دیوید پرکینز» استاد دانشگاه هاروارد در کتاب خود «مدارس هوشمند، تفکر و یادگیری بهتر برای کودکان» که در سال 1995 منتشر شده است، اهداف و اصولی برای مدارس هوشمند ذکر می‌کند که در آن نامی از فناوری نیامده است. به نظر او در مدارس هوشمند دو نکته مهم را باید مدنظر
قرار داد: یکی این‌که یادگیری محصول تفکر است و تفکر خوب را همه دانش‌آموزان می‌توانند فرا بگیرند؛ و دیگر این‌که یادگیری مستلزم فهم عمیق است و ملازم کاربرد منعطف و فعال دانش است.
بر این اساس، به نظر پرکینز هفت اصل اساسی در مدارس هوشمند باید مدنظر مدیریت مدرسه و کارکنان آن باشد. این هفت اصل عبارت‌اند از:
1. دانش مولد: انتخاب دروس مفید برای دانش‌آموزان
2. تلقی از هوش به عنوان امری مکتسب و قابل دست‌یابی و نه خصیصه‌ای ثابت
3. تأکید بر فهمیدن
4. آموزش به قصد کسب مهارت و انتقال آن به موقعیت‌های جدید
5. ارزیابی به قصد یادگیری و نه امتحان
6. مدرسه هم‌چون سازمان یادگیرنده
7. پذیرش برخورد با موقعیت‌های پیچیده
چنان‌که ملاحظه می‌فرمایید، در این‌جا بر یاددهی و یادگیری تأکید است، ولی این اصطلاح به صورت فراگیرش، نخستین بار در مالزی در سال 1997 با تأکید بر آماده کردن دانش‌آموزان برای ورود به عصر اطلاعات مطرح شد و براساس آن تحولات جدی در مدارس مالزی مدنظر قرار گرفت و قرار
بر آن بود که در نهایت، تمام مدارس مالزی به مدارس هوشمند تبدیل شوند.»
وی افزود: «مبانی تربیتی مدرسه هوشمند به گونه‌ای طراحی شده است که دانش‌آموز خود مهیای دست‌رسی به اطلاعات، یادگیری مستقل، تغییر و تحول و ارزیابی خود باشد و از طریق رویکرد فردی شده و شخصی، انگیزه دست‌رسی به یادگیری و آموزش مؤثر را بیابد.»
دکتر عطاران در ادامه گفت: «شما شباهت‌های فراوانی بین طرح توسعه مدارس هوشمند مالزی و ایران می‌بینید و این نشان‌دهنده آن است که آموزش‌وپرورش ایران در این زمینه از مالزی الهام گرفته است.
مدرسه هوشمند براساس ایده‌هایی درباره یاددهی و یادگیری و نیز بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات شکل گرفته است.
او سپس گفت: بسیاری از اطلاعات درباره طرح مدارس هوشمند، ارزیابی واقع‌بینانه از مسائل مدارس هوشمند نبود، بلکه احسنتی بود که مجریان به خود می‌گفتند و نوعی خودشیفتگی.
این اتفاقی است که ممکن است در ایران هم بیفتد، یعنی ما شادمان باشیم که مدارس ما به مدرن‌ترین فناوری‌ها مجهز شده‌اند و غافل شویم که باید در این زمینه کار پژوهشی را توأم با همکاری مراکز تحقیقاتی وابسته به آموزش‌وپرورش و دانشگاه‌ها پیش ببریم.»
این گفت‌وگو را می‌توانید در ماهنامه رشد معلم، شماره 2، آبان 1390 مورد توجه قرار دهید.