در «رشد آموزش تاریخ»
مجله رشد آموزش تاریخ، در جدیدترین شماره خود و طی مقالهای، به پیامدهای اشغال ایران توسط متفقین در جنگ جهانی دوم پرداخته است. نویسنده این مقاله،
محمدنقی صالحی، دبیر تاریخ در استان زنجان است.
در مقدمه مقاله آمده است:
«با آغاز جنگ جهانی دوم در اول سپتامبر 1939 م./9 شهریور 1318 ش. دولت ایران بیطرفی خود را در این جنگ رسماً اعلام کرد. اما طولی نکشید که با حمله آلمان به شوروی، دامنه جنگ به مرزهای ایران نیز کشیده شد.
متفقین پس از اشغال ایران و طی سالهای جنگ و پس از آن، کلیه منابع و امکانات ایران از قبیل راهآهن سراسری، نفت، وسایل حمل و نقل، کارخانهها، گمرکات، تولیدات کشاورزی و دامی و نیروی انسانی و... ایران را تصاحب کردند.
روسها و انگلیسیها، خود شورش و قیامهای متعددی را در مناطق مختلف ایران ترتیب دادند که به هرج و مرج، ناامنی و بیثباتی بیشتر کشور منجر شد و سالها طول کشید تا ایران شرایط عادی خود را بازیابد.»
نویسنده در این مقاله، پیامدهای این اتفاق را به سه گروه پیامدهای اجتماعی و فرهنگی؛ اقتصادی و سیاسی تقسیمبندی کرده است.
تصاحب مناطق نفتی و بهرهبرداری از نفت ایران، تسلط بر راههای ارتباطی به ویژه راهآهن ایران، استثمار و بهرهبرداری از منابع کشاورزی، کنترل گمرکات شمال و جنوب کشور توسط قوای اشغالگر برخی از پیامدهای اقتصادی تسلط متفقین بر ایران است که نویسنده در مقالهاش به
آن اشاره کرده است.
این دبیر درس تاریخ به برخی از پیامدهای سیاسی اشغال ایران نیز اشاره کرده است. فشارهای سیاسی؛ دخالت در انتخابات مجلس؛ بازداشت رجال سیاسی و ماموران لشکری و کشوری؛ تحریک اقوام کشور برای تجزیهطلبی و خلع سلاح نیروهای نظامی ایران از جمله پیامدهای سیاسی این واقعه
محسوب میشوند.
کنترل و سانسور مطبوعات؛ تجاوز متفقین به حریم خصوصی مردم؛ انتشار و تبلیغ افکار کمونیستی و غربگرایانه نیز از جمله مواردی است که نویسنده ذیل عنوان «پیامدهای اجتماهی و فرهنگی اشغال ایران» به آنها اشاره کرده است.
در بخش دخالت متفقین در انتخابات مجلس آمده است: «متفقین تلاش میکردند عوامل و طرفداران خود را به هر شکلی که شده وارد مجلس کنند و به اهداف سیاسی و غارت منابع این ملت و دیگر اعمال نامشروع خود صورت قانونی بدهند. راه دیگری که شوروی و انگلیس برای اعمال نفوذ بیشتر
در ایران در نظر داشتند دخالت در انتخابات دوره چهاردهم مجلس شورای ملی بود که در سال 1943 برگزار میشد. در فاصله بین سالهای 1943 و 1944 روسها از حزب توده و انگلیس از احزابی مانند حزب اراده ملی حمایت و به این ترتیب در امور داخلی ایران دخالت میکردند.
انتشار و تبلیغ افکار کمونیستی و غربگرایانه، از جمله مواردی است که تحت عنوان پیامدهای اجتماعی و فرهنگی در مقاله به آن اشاره شده است. در این بخش از مقاله آمده است: «انتشار و تبلیغ افکار و عقاید کمونیستی و غربگرایانه خطری بود که حاکمیت و استقلال ایران را مورد
تهدید جدی قرار میداد، به ویژه آنکه تبلیغ عقاید و افکار کمونیستی در منطقهای صورت میگرفت که محیط مناسبی برای رشد ایدههای جداییطلبانه بهشمار میرفت. از این رو کشور ایران عمیقاً مورد تهدید قرار گرفته، پیوند مردم آذربایجان و کردستان با دولت مرکزی گسیخته
شده و براثر توطئه روسها آذربایجان دستخوش حوادث ناگواری گردید.
متن کامل مقاله پیامدهای اشغال ایران توسط متفقین در جنگ جهانی دوم را می توانید در جدیدترین مجله
رشد آموزش تاریخ (شماره 43، تابستان 1390) مطالعه کنید.