چرا جمهوری اسلامی ایران یک نظام مسئله‌آفرین است و در سطح جهانی مسئله‌آفرینی می‌کند؟
به گزارش واحد خبر و رسانه دفتر انتشارات و فناوری آموزشی به نقل از روابط عمومی سازمان پژوهش، پانزدهمین نشست از سلسله نشست‌های اندیشه‌ورزی رشد با عنوان «مسئله‌آفرینی‌های یک نظام مسئلهمند» در سالن جلسات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شد. دکتر شجاعی‌زند در این نشست که معاونان، رؤسای گروه‌ها و کارشناسان دفتر انتشارات و فناوری آموزشی و سردبیران، مدیران داخلی و دست‌اندرکاران تولید و انتشار مجلات رشد حضور داشتند به تبیین موضوع مسئله‌مندی نظام جمهوری اسلامی ایران پرداخت.
این استاد دانشگاه در خصوص مسئله‌مندی نظام جمهوری اسلامی ایران، این نظام را ذاتاً یک نظام مسئلهمند دانست و گفت: نظام جمهوری اسلامی ایران نظام مسئله‌مندی است که هم برای خودش و هم برای دیگران مسئله‌آفرینی می‌کند. در این رابطه اتهام‌هایی هم در سطح جهانی به جمهوری اسلامی ایران زده می‌شود که دلیل آن، سیاست‌های مستقل، جهت‌گیری‌ها و کرنش نکردن در مقابل جریان هژمون جهانی است.
وی در خصوص مسئله‌مندی پیدایش این نظام گفت: مسئله اول این است که جمهوری اسلامی ایران نظامی است که ولادتش نامنتظَر و مسئلهمند است، زیرا در شرایطی شکل گرفت که هیچ کس انتظار آن را نداشت. این نظام دینی و انقلاب اسلامی در زمانه اوج ایدئولوژی‌های غیر دینی و یک دوره سکولاریته پیشرفته ظهور کرد که در آن زمان اکثر نظریه‌پردازان موضع حذف دین را پیش‌بینی می‌کردند. دو پدیده انقلاب و جمهوری اسلامی در موقعیتی شکل گرفتند که جهان اسلام و مؤمنین یا در عسرت بودند، یا در رخوت و یا به جریان غالب آن روزگار پیوسته بودند.
دانشیار دانشگاه تربیت مدرس دومین مسئله‌مندی این نظام را مسئله بقا و دوام آن دانست و گفت: این نظام سرشار از مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... است. هر چند انقلاب رهایی‌بخش است اما اولین ضربه انقلاب به جامعه این است که حرکت جامعه را منقطع می‌کند. بعد از انقلاب مجموعه اتفاقاتی رخ می‌دهد که شرایط را سخت و دشوار می‌کند. به این مجموعه فعال شدن رقابت‌های خاموش و منازعات نهفته بین جریانات مبارزین و مخالفین را هم بیفزائید. آشفتگی، تنازع و خشونت در شرایط انقلاب به بالاترین حد می‌رسد. تهدیدات بیرونی برای بازگرداندن به شرایط قبل و شکست انقلاب وجود دارد. در این شرایط، مسئله جامعه‌ای که برای ایجاد گشایش و گشودن فضای مطلوب دست به انقلاب زده است، مسئله بقا می‌شود. انقلاب محکوم به پیروزی و عدم توقف است. امکان ندارد انقلابی شکست بخورد و شرایط به آنچه قبل از انقلاب بود، برگردد. اگر انقلابی شکست بخورد شرایط بسیار بدتر از شرایط قبلی‌اش خواهد شد. مانند آنچه در سوریه اتفاق افتاد. با همین ویژگی‌ها، انقلاب اسلامی ایران راه خودش را پیش بُرد و از مسئله بقا عبور کرد. مسئله امروز جمهوری اسلامی ایران بودن یا نبود نیست، بلکه نحوه بودن و چگونه بودن است.
وی مسئله‌مندی سوم را ناظر به غایات و اغراض متفاوتی دانست که این نظام پیگیری می‌کند و گفت: جمهوری اسلامی ایران یک نظام متفاوت است. موقعیت ایران در سطح جهانی هم نشان می‌دهد که یک نظام متفاوت است. تفاوت گفتمانی این نظام است که آن را متفاوت کرده است. امروز به دلیل گفتمان خاص جمهوری اسلامی مسئله نحوه بودن و چگونه بودن به یک مسئله بغرنج تبدیل شده است. گفتمان جمهوری اسلامی یک رویکرد توأمانی است. ریشه آن هم در این حدیث نبوی است: الدنیا مزرعه الاخره. تمام مسئله جمهوری اسلامی وفاداری به این حدیث و به تحقق رسانی این حدیث است.
موضع توأمانی در موضوعات سرنوشت‌سازی مانند دوگانه‌های خدا و انسان، عقل و ایمان، عقل و وحی، علم و دین، دین و دولت، معنویت و قدرت، نهضت و نظام، دین و آزادی، آزادی و عدالت، آزادی و استقلال، رشد و توزیع، فرهنگ و اقتصاد، اخلاق و اقتصاد و... برای جمهوری اسلامی ایران مانند راه رفتن روی گسل است. جمهوری اسلامی در طی این مسیر ناگزیر و محکوم به پیشرفت است. نه امکان برگشت از این راه دارد و نه می‌تواند هیچ کدام از دو طرف این دوگانه‌ها را رها کند. قرار گرفتن در این موقعیت است که هویت متفاوت و استثنایی جمهوری اسلامی را تعریف می‌کند و آن را به یک نظام مسئلهمند و مسئله آفرین تبدیل کرده است.
این جامعه‌شناس در تشریح این مسئله به رویکردهای دوگانه قطبی ساز، سه گانه ساز، و توأمانی اشاره کرد که هر سه رویکرد عقبه دینی دارند و گفت: جمهوری اسلامی ایران در گفتمان خود رویکرد تؤامانی را اتخاذ کرده است که یک راهبر بُرد بُرد است.
مسیر و مقصد نظام جمهوری اسلامی ایران بسیار دشوار و متعالی اما دست‌یافتنی است و همین خصوصیت است که هویت و گفتمان این نظام را تعیین می‌کند.
برای مشاهده تصاویر نشست اندیشه‌ورزی مسئله‌آفرینی یک نظام مسئلهمند اینجا را انتخاب کنید.