در «رشد علوم اجتماعی»
مجله رشد آموزش علوم اجتماعی در جدیدترین شماره خود گفتوگویی را با
دکتر ناهید فلاحیان، عضو گروه مطالعات اجتماعی و برنامه ریزی و تالیف کتب درسی ترتیب داده است. مهمترین محورهای این گفتوگو، بومیسازی جامعهشناسی و مطالعات اجتماعی در متون درسی، راهنمای برنامه جدید درسی و منابع آن است.
ناهید فلاحیان در ابتدای این گفتوگو هدف از آموزش مطالعات اجتماعی را اینگونه شرح داده است:
«هدف اصلی از آموزش مطالعات اجتماعی، تربیت شهروند مطلوب است. این شهروند مطلوب در کشورهای گوناگون تعاریف متفاوتی دارد. یعنی آنچه ما در ایران اسلامی شهروند مطلوب میشناسیم، ممکن است با شهروند مطلوب کشورهای دیگر تفاوتهایی داشته باشد؛ اگرچه در تمام این کشورها
یک سلسله نکات مشترک هم وجود دارد.
بنابراین در تعریف شهروند مطلوب که هدف ما تربیت اوست، ما باید برگردیم به همان ملاکها و معیارهایی که در جامعه خودمان حاکم است. خب مسلما شهروند مطلوب از نظر ما شهروندی است که به ارزشهای دینی پایبند است. در یک جامعه دینی بر عملکرد دولت اصولی حاکم است که این اصول
عمدتا در قانون اساسی جمهوری اسلامی به رسمیت شناخته شدهاند؛ با اینکه خیلی از مبانی این علوم غربی هستند.»
وی ادامه داد: «اگر هدف از آموزش این باشد که در جامعه تحول به وجود بیاوریم، آموزش باید کمک کند که تحولات مثبت به وجود بیاوریم نه اینکه ایستا باشیم و آنچه را که از گذشته مانده است، انتقال دهیم. دانشآموزان را باید نقاد بار بیاوریم. او باید ملاکهای نقد را
بشناسد.»
این عضو گروه مطالعات اجتماعی برنامهریزی و تالیف کتب درسی درباره برنامه جدید گفت: «در راهنمای برنامه جدید، در تولیداتمان اعم از کتاب درسی، فیلم، بسته آموزشی و غیره، کوشیدهایم محتوا را براساس رویکرد کاوشگری سازمان دهیم؛ بهگونهای که اینها همه جنبه مواد
اولیه پیدا کند. دانشآموزان خودشان باید بتوانند یاد بگیرند. بخشی از فرایند کاوشگری هم شامل نقد، بررسی، اظهارنظر، قضاوت و غیره است که دانشآموزان برای رسیدن به مهارت در آنها باید تمرین کنند.»
وی با اشاره به تدوین برنامه جدید گفت: «دیدگاههای جدید را در این برنامه آوردهایم و سعی داریم در تولیداتمان اعم از کتاب درسی، معلم و غیره در این سازماندهی تغییر کلی ایجاد کنیم. در این سازماندهی محتوا، مسائل متفاوتی وجود دارند، اولاً باید سعی کنیم رویکرد فرهنگی
و تربیتی حاکم شود و بعد رویکرد کاوشگری. باید به حیطه مهارتها و ارزشها به اندازه کافی توجه کنیم. یعنی بین این دو حیطه با حیطه دانش ـ اطلاعات و شناخت تعادل به وجود آوریم. همچنین درج فعالیتهای مناسب یاددهی و یادگیری در این سازماندهی محتوا ضرورت دارد.»
دکتر ناهید فلاحیان درباره منابع اسلامی که در منابع درسی باید به آنها پرداخته شود. نیز افزود: «در آموزش سه حیطه داریم که با یکدیگر پیوند خوردهاند ولی ما به لحاظ نظری آنها را جدا میکنیم: حوزه شناخت، حوزه مهارتها و حوزه ارزشها، نگرشها و باورها. در حوزه
شناخت و مهارت ازآنچه که تضادی با مبانی اسلامی ندارد استفاده میکنیم. اما در حوزه ارزشها و نگرشها، ما میخواهیم از پشتوانه همه ارزشها، نگرشها و باورهایی که در دینمان داریم استفاده کنیم. مهمترین منبع هم در دین ما همان قرآن و عترت است.»
متن کامل این گفتوگو را میتوانید در فصلنامه رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 51، تابستان 1390
ببینید.