یک استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه در بحث توحید، معاد و امامت باید فرهنگ‌سازی غنی در محتواهای تولید شده برای دانش‌آموزان صورت گیرد، گفت: همچنین باید حقایق قرآن و عترت را به آن‌ها آموزش دهیم.
به گزارش واحد خبر و رسانه دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، در سیزدهمین نشست از سلسله نشست‌های اندیشه‌ورزی رشد در آخرین چهارشنبه مردادماه، طاهره همیز در نشست علمی «تحلیلی تربیتی بر عملکرد نظام آموزشی در مسئله جنسیت» که با حضور معاونان، رؤسای گروه‌ها و کارشناسان دفتر انتشارات و فناوری آموزشی وزارت آموزش و پرورش، همچنین مدیران داخلی و دست‌اندرکاران تولید و انتشار مجلات رشد در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شد، با اشاره به این مطلب که مقام معظم رهبری الگویی تحت عنوان «الگوی سوم زن» را تعریف کرده‌اند و براساس فرمایشات ایشان زنان ایران، الگوی سوم زن در جهان هستند، اظهار کرد: الگوی اول، زنان صدر اسلام بوده که شامل حضرت زهرا(س)، حضرت خدیجه(س)، حضرت زینب کبری(س) و همچنین مجموعه بانوانی می‌شود که در صدر اسلام فعالیت داشتند.
بانوان صدر اسلام؛ الگوی اول زنان
این کارشناس خانواده ادامه داد: حضرت خدیجه(س) بازرگان بین‌المللی و مغز متفکر تجارت بود که در مکه زندگی می‌‌کرد و مال التجاره او به یمن و مصر می‌رفت. مردان عرب آن زمان که دختران را زنده به گور می‌کردند، در مقابل مغز تجاری این بانو زانو زده بودند و از راه تجارت با وی سود می‌بردند. او زن فرهیخته و فوق العاده‌ای بود که نقش تعیین کننده‌‌ای در تغییر تاریخ داشت.
وی بیان کرد: خطبه حضرت خدیجه(س) یکی از بی‌نظیرترین خطبه‌ها در مجموعه اطلاعات دینی به شمار می‌رود که شیخ صدوق رحمت الله علیه بخشی از آن را در کتاب خود آورده است. حضرت خدیجه(س) در خطبه خود جمله عجیبی دارد، اینکه علی(ع) قرآن ناطق است یا اینکه هر فردی که شیعه قرآن شود مورد غبطه جهانیان قرار می‌گیرد.
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه الگوی اول زنان، بانوان صدر اسلام هستند که هنوز هم در جهان می‌درخشند، افزود: الگوی دوم زنان غربی بوده، برده‌هایی در اختیار فرهنگ جهانی قرار دارند. ۲۰۰ سال است که فمینیسم در غرب تولید شده، ولی هنوز نتوانسته موجب احقاق حقوق بانوان غربی شود. در کشورمان نیز شاهد هستیم افرادی که غرب گرا هستند، نتوانسته‌اند زنان را به ارج و قرب برساند، چرا که الگوی آن‌ها زنان غربی بوده‌اند. ضمن اینکه شکست بزرگی که در اجرای برنامه تربیتی تجربه کرده‌اند باعث شده تا آن‌ها نیز، اکنون متقاضی طرحی جدید در این حوزه باشند.
زنان ایران؛ الگوی سوم
همیز در ادامه بیان کرد: طبق سخنان معظم رهبری زنان ایران، الگوی سوم زن هستند که مبنای فکری آن با اندیشه‌های انقلاب اسلامی در ارتباط است. به عبارتی از ابتدای وقوع انقلاب اسلامی در کشورمان تا به امروز بانوانی که در عرصه‌های مختلف از جمله تولید فرهنگ فعالیت داشته‌اند را در بر می‌گیرد. به طور مثال ما شاهد هستیم، تشکیل مدارس غیرانتفاعی به دست بانوان قدرتمند کشورمان بوده است، ضمن اینکه شاهد تولیدات علمی خوبی توسط دانشمندان زن ایرانی هستیم.
سبک زندگی باید از قرآن استخراج شود
این کارشناس خانواده با بیان این مطلب که مقام معظم رهبری به طور مرتب اظهار کرده‌اند؛ از قرآن باید سبک زندگی استخراج شود، این پرسش را عنوان کرد که حال چگونه می‌توانیم با بهره‌گیری از آموزه‌های این کتاب آسمانی الگوی تعالی بانوان را تدوین کنیم؟
وی در پاسخ به سئوال اظهار کرد: این امر برعهده شما فعالان در عرصه تألیف و انتشار مطالب کتا‌ب‌ها و مجلات آموزشی است. اینکه چه میزان با قرآن انس دارید و می‌توانید از آن بهره برداری کنید، تا اطلاعات استخراج شده به نحو کاربردی در اختیار دانش‌آموزان قرار گیرد. در قرآن گفته می‌شود؛ زمانی که خداوند شما را از شکم مادر خارج کرد؛ هیچ چیز نمی‌دانستید. آنچه که به وضوح بیانگر این مطلب بوده که باید دانش را در اختیار فرزندان متولد شده قرار داد. ضمن اینکه باید توجه داشت، خداوند قدرت و توانایی‌هایی را در اختیار انسان قرار داده که دست اندرکاران نظام آموزشی کشور باید به آن‌ها توجه داشته باشند تا متناسب با این توانایی‌ها مطالب تربیتی را آماده و به دانش‌آموزان در گروه‌های سنی مختلف ارائه دهند.
توجه ویژه به خروجی تربیت در آموزش و پرورش
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه باید بدانید قرار است خروجی تربیت شما چه باشد؟ اظهار کرد آیا حاصلش باید شهروند خوب، همسری شایسته، بانویی دانشمند که جهان آن را تحسین کند، مادری دلسوز و... باشد. بنابراین باید بدانید قصد شما از خروجی که می‌خواهید در آموزش و پرورش داشته باشید، چیست و براساس آن مطالب را تدوین کنید.
همیز ادامه داد: مشکلی که در اینجا وجود خواهد داشت، این است که ما یک آموزش ارائه شده داریم، ولی شاهد هستیم که خروجی‌های آن از یکدیگر متفاوت است. به طور مثال بسیاری از افراد اطلاعات مذهبی دارند، اما بی‌حجاب هستند. تصاویری از خود در شبکه‌های اجتماعی منتشر میکنند که به هیچ عنوان منطبق با آموزه‌های دینی و اسلامی نیست. یا اینکه فردی مذهبی در پست مهمی گمارده شده، ولی بعد از مدتی مشخص می‌شود، اقدام به اختلاس در آن شغل و موقعیت کرده است. پس اطلاعات مذهبی لزوماً رفتار مذهبی تولید نمی‌کند و باید به این موضوع بپردازیم که چه اتفاقی رخ داده که افراد مذکور چنین رفتارهایی دارند.
مطلب تدوین شده باید بر اراده اشخاص اثرگذار باشد
به گفته این کارشناس خانواده نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که هنگام مطالعه متن‌هایی که تألیف شده‌اند، در روند شکل‌گیری اراده خواننده چه اتفاقی باید بیفتند تا وی به سمت و سویی برود که قصد از تدوین مطلب همان بوده است. اینکه آیا در این زمینه مؤلف موفق عمل کرده یا تنها متنی کاغذی را تولید می‌کند که کاربردی ندارد، بحث مهمی است.
وی با اشاره به اینکه نویسندگان همواره با افرادی مواجه هستند که مؤلفه‌های زیادی بر آن‌ها تأثیرگذار است، تصریح کرد: بر این اساس در تدوین مطالب این گونه نیست که تنها اطلاعات به افراد ارائه شود، بلکه این موارد باید به شیوه‌ای طراحی شده باشد که منطبق بر سمت و سویی که مدنظر دارد، بتواند بر اراده اشخاص اثر گذار باشد.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: بنابراین میتوان گفت؛ اولین نتیجه به دست آمده از نشست کنونی این است که دانش‌آموزی که قصد داریم با نوشته‌ها و مطالبی که به چاپ رسانده‌ایم، وی را آموزش داده و تربیت کنیم چه دختر و چه پسر، باید به شیوه‌ای مطالب را برایش تدوین کنیم که بر اراده وی اثرگذار باشد. در این راستا توجه داشته باشید جایگاه شما با معلمانی که در سر کلاس تدریس میکنند بسیار متفاوت است. چرا که شما طراحی و برنامه‌ریزی متونی را برعهده دارید که نتیجه آموزش آن‌ها برای کشورمان و تمامی کشور اسلامی اهمیت دارد.
توصیه مهمی به نام خواندن روزانه قرآن و استخراح مباحث از آن
همیز با تأکید براینکه در این مسیر خواندن قرآن به صورت روزانه یکی از ضروریات است، خاطرنشان کرد: امام صادق(ع) فرمودهاند، سزاوار است روزانه 50 آیه از قرآن بخوانید. در روایات نیز آمده است فردی که هر روز 10 آیه از قرآن بخواند ملائکه نام وی را جزو غافلان نمی‌آورند. همچنین در احادیث آمده است هر فردی که روزانه ۲۰۰ آیه بخواند، اسم وی جزو خاشعین نوشته می‌شود. بنابراین فردی که می‌‌خواهد در عرصه آموزش و پرورش مربی و مؤلف باشد و به عبارتی نقش ابری باران زا را برعهده گیرد، باید به سراغ استخراج مباحث و متون از قرآن برود.
نگاهی به آموزه‌های داستان شعیب نبی و حضرت موسی
این کارشناس خانواده با بیان این مطلب که استخراج مطالب از قرآن بسیار راحت بوده و تنها کافی است با این نگاه به سراغ آن رفت، افزود: شما داستان شعیب نبی و حضرت موسی را در قرآن خوانده‌اید. در آن آمده است که برای حضرت موسی در مصر اتفاقی رخ داد که مجبور شد به سرعت آنجا را ترک کند و به شهر مدین برود، شهری که در آنجا با دختران حضرت شعیب ملاقات می‌کند.
وی ادامه داد: در اینجا می‌توانیم آموزش تقوا به پسران را مدنظر قرار داده و درباره آن مطلب بنویسیم. در قرآن آمده است، وقتی حضرت موسی می‌بیند نوبت دو دختر شعیب نبی در کنار چاه آب از بین می‌رود، ناراحت می‌شود، چون جوانی عدالت خواه بوده. از آن‌ها سئوال می‌کند، چرا آنجا ایستاده‌‌اند؟ آن‌ها نیز عنوان میکنند، ما قاطی مردان نمی‌شویم. چون پدر ما پیر است، باید این کار را ما انجام دهیم. پس در اینجا این آموزش را داریم که دختران نباید قاطی مردان شوند، البته می‌توانند با رعایت این قاعده به کارهای اجتماعی بپردازند.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: در این داستان قرآنی حضرت موسی فوراً به گوسفند آب می‌دهد و در سایه می‌نشیند، بدون اینکه مراوده‌ای با دختران داشته باشد. زیرا مراوده میان زن و مرد نامحرم حرام است. این نیز آموزشی برای مردان است. در ادامه نیز خداوند به وی پاکدامن‌ترین زن (دختر شعیب پیغمبر) را برای همسری، همچنین بهترین شغل و خانه را به او می‌دهد. آنچه که بیانگر این مطلب بوده که اگر کسی خدا را به عنوان رب قبول کند، چنین اتفاقات خوبی برای وی می‌افتد.
همیز در ادامه به مثالی اجتماعی در زمینه ضرورت برقراری عدالت میان دختران و پسران اشاره کرد: اینکه طبق قانون کشور پسر اول مردی که به سن ۶۵ سالگی برسد معاف از سربازی خواهد شد (به شرطی که پدر توانایی انجام کار را نداشته باشد)، اما دختری که از چنین پدری و مادری مراقبت می کنند برایش امتیازی در نظر گرفته نشده است. آن هم در شرایطی که حتی بسیاری از این دختران برای نگهداری از والدین خود ازدواج نمی کنند، پس این پرسش مطرح می شود که باید برای تعالی زنان در چنین شرایطی چه اقدامی کنیم، تا آن‌ها هم در شرایط مشابه با پسران قرار گیرند. به طور مثال میتوان پیشنهاد داد تا همانطور که کارت منزلت به افراد سالمند داده می‌شود، برای این دختران نیز کارتی به عنوان شفقت داده شود تا آن‌ها نیز با توجه به کار نیک خود از امتیازات اجتماعی برخوردار شوند، ضمن اینکه در چنین شرایطی غربی‌ها نیز متوجه می‌‌شوند تا چه میزان ما حواسمان به زنان و حقوق آن‌ها است و برای آن‌ها برنامه‌ریزی داریم. پس در این خصوص می‌توانیم از قرآن اقدام به استخراج یک ماده اجتماعی کنیم.
دانش‌آموزان گنجینه‌هایی ارزشمند هستند
این کارشناس خانواده با بیان این مطلب که دانش‌آموزان گنجینه‌هایی ارزشمند هستند که در اختیار شما قرار دارند و ما در روز قیامت در این باره به شدت مؤاخذه خواهیم شد، اظهار کرد: من به تجربه دریافته‌ام، هر گونه اقدامی که در راستای رشد و تربیت عقیدتی دانش‌آموزان تا پیش از اتمام تحصیلات در مدارس صورت گیرد، به شدت اثرات مثبتی با خود به همراه خواهد داشت. اما زمانی که این افراد به دانشگاه رفتند، این امر هیچ اثر عقیدتی نداشته، مگر اتفاقات خاصی برای آن‌ها رخ دهد. به عبارتی تمام عقاید و آرمان‌های فرد قبل از ورود به دانشگاه ساخته می‌شود، بنابراین دوره تحصیل در مدرسه بسیار با اهمیت است.
اهمیت توجه به سه عالم وجودی در هنگام تدوین مطالب
وی تصریح کرد: بر این اساس آنچه که بیان شد، در هنگام طراحی و تدوین مطالب برای دانش‌آموزان باید به سه ساحت و عالم وجودی این افراد توجه داشت. این در حالی است که غرب تاکنون تنها دو ساحت را مدنظر داشته است. نخست عالم جسمانی و مادی که بر اساس آن فرد باید شهروند خوبی باشد، قواعد و قوانین اجتماعی را رعایت کرده و به خانواده خود احترام بگذارد. به طور مثال در هنگام رانندگی در خطوط تعیین شده خودروی خود را براند، ولی به طور مثال اگر به علت قطعی برق دوربین‌های نظارتی غیر فعال شوند، می‌تواند این قاعده را رعایت نکند.
غفلت غربی‌ها از ساحت ذهن و انگاره
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: پس آن‌ها فقط توانسته‌اند، عالم اول وجود را تنظیم کنند. اما به عالم وجودی دوم که ذهن و انگاره را در بر می‌گیرد توجه چندانی نداشته‌اند. به عبارتی ساحت خلاقیت‌های مثبت و منفی و عالم خیالات مثبت و منفی مورد غفلت غربی‌ها قرار گرفته است. در حالی که ما در اسلام به شدت درباره آن کتاب و مطالب مختلف داریم. توجه داشته باشید، عالم دوم بسیار با عظمت است اما کمتر در عموم به آن آموزش آن پرداخته می‌شود و بیشتر به صورت تخصصی در حوزه علمیه مدنظر قرار دارد.
همیز در ادامه خاطرنشان کرد: درباره عالم سوم نیز باید گفت؛ غرب به هیچ وجه با آن کاری ندارد و نتوانسته به عالم سوم وجود انسان دسترسی پیدا کند، چرا که در این زمینه هیچ تعالیمی ندارد. این در حالی بوده که پشتوانه حرف‌های ما قرآن کریم است که کلام الله عزوجل است و مجریان آن ۱۴ معصوم (علیهم السلام) هستند. برای همین ما در آن قدرت داریم. قدرت ما به این دو عنصر با عظمت بستگی دارد وگرنه ما از خودمان نیز به عنوان آدم معمولی چیزی نداریم، ولی می‌توانیم آن را نیز کشف کرده به دست آوریم.
این کارشناس خانواده با طرح این سئوال که چرا این روزها عرفان‌های کاذب در میان دانش‌آموزان به شدت در حال رشد است؟ اظهار کرد: در پاسخ این پرسش باید مطرح کرد؛ ما چه مباحثی را باید به فرزندان خود آموزش دهیم تا موجب شود، توهمات اینچنینی را تشخیص داد و آن‌ها را دور بیندازد؟ حضرت علی(ع) فرمودهاند: توحید یعنی اینکه خدا را توهم نکنید. وی می‌فرماید خداوند با شماست، از شما جدا نیست، اما مقارن شما نیست. بنابراین وقتی یک دانش‌آموز این را بفهمد که خدا کیست و بندگی خدا را درک کند، هرگز گناه پنهانی نمی‌کند. به عنوان نمونه هرگز تقلب نمی‌کند.
وی بیان کرد: همچنین به طور مثال آنچه که بر اصحاب کهف و اصحاب رقیم گذشته است، نیز داستان‌هایی بوده که در قرآن آمده‌اند و می‌توانند موجب تفکر و تأمل در دانش‌آموزان شوند. وقتی ما این موارد را برای بچه‌ها نقل می‌کنیم، آن‌ها به این موضوع فکر خواهند کرد که در نظام کره زمین چه علمی نهفته است.
تولید مباحث از قرآن، افراد را تابع احکام اسلامی می‌کند
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این مطلب که باید به یاد داشته باشیم که آموزش و تولید مباحث از قرآن و ائمه علیهم السلام بچه‌ها را تابع احکام اسلامی می‌کند، گفت: در قرآن آمده است وقتی حضرت مریم (س) به شهر بیت المقدس رفت، حجاب را انتخاب کرد. سپس خدا از آسمان برای وی غذا فرستاد. این امر می‌تواند برای دختر شما الگو شود، اینکه وی چه رفتار و اخلاقی از خود نشان داد که خداوند او را اینگونه تأیید کرده است. بنابراین ما به جای اینکه به ریزه‌‌کاری‌‌هایی بپردازیم که در غرب به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شود، اگر به عالم عقل و حقیقت انسان‌ها توجه کنیم، عالم خیالشان نیز از شیاطین پاک خواهد شد و عالم جسمانی آن‌ها هم به طور کامل تحت اراده خداوند در خواهد آمد.
همیز تصریح کرد: با توجه به آنچه که عنوان شد، نتیجه می‌گیریم خروجی تربیت شما باید به گونه‌‌ای باشد که برگرفته از قرآن و مورد حمایت خدا باشد. به عنوان مثال شاهد هستیم که برخی‌ها با این توجیه که خدا ارحم الراحمین است و به بنده‌اش غضب نمی‌کند، مسامحه گری را بین بچه‌ها رواج داده است. براین اساس مهم است که ما چگونه می‌توانیم به نوجوانان بیاموزیم خدا ارحم الراحمین است. اینکه اگر من از گناه و اشتباهی که کرده‌ام توبه کنم این امر محقق می‌شود. به این معنا که وقتی توبه کنم خداوند من را عفو می‌کند، ولی اگر گناه کنم شدیدترین عقاب کننده است. همه ما باید از این شرایط بترسیم. چون کسی که از خدا نمی‌ترسد و خدا را نمی‌شناسد، خداوند لایه‌های پنهانی را باز کرده و گناهان و کارهای نادرست را بر ملا می‌کند. همچنین در آیه ۱۰۵ سوره مائده آورده است ای کسانی که ایمان آورده‌اید کسانی که گمراه گمراه هستند نمی‌توانند به شما ضرر بزنند.
سه قدرتی که در افراد وجود دارد
این کارشناس خانواده اظهار کرد: امامان معصوم (علیهم السلام) می‌گویند، جامعه نمی‌تواند بر تربیت فرزندان شما اثرگذار باشد، اگر شما آن‌ها را به درستی تربیت کرده باشید. به این ترتیب اولین نتیجه این است که شما وظیفه دارید تا مطالب قرآن و اهل بیت علیهم السلام را در قالب متون درسی و علمی به دانش‌آموزان ابلاغ کنید. بر این اساس در گام نخست باید اطلاعات و دانش خود را افزایش دهید. هر روز قرآن بخوانید و مطالب را به درستی به دانش‌آموزان به درستی منتقل کنید. به عبارتی باید خروجی تربیت ما به گونه ای باشد که مورد پسند پروردگار باشد.
وی با تأکید براینکه باید به سه قدرتی که در افراد می‌تواند وجود داشته باشد، توجه کرد، گفت: این قدرت‌ها عبارتند از اینکه فرد باید اهل عطا و بخشش و اهل تقوا باشد. خدا و اهل بیت علیهم السلام را تصدیق کند. آن زمان خداوند وجودش را آسان می‌کند تا به راحتی کار کند. ضمن اینکه باید بدانید که تربیت اصولی می‌تواند دانش‌آموزان را به یار امام زمان(عج) و دختران را به الگوی سوم تربیتی زنان در جهان تبدیل کند.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: حضرت امام خمینی(ره) در یکی از آثار خود به ۱۲ مرحله تقوا اشاره کرده است. به طور مثال تقوای عامه که پرهیز از محرمات است. پس فردی که نمازش قضا می‌شود به تقوای عامه نرسیده است. تقوایی خواسته پرهیز است. یا تقوای زاهدان پرهیز از خود به دنیا بوده، تقوای سالکان و غیره که باید به بچه‌ها آموزش داده شود.
همیز توضیح داد: همچنین باید عالم سوم دانش‌آموزان را طراحی کنید. به طور مثال در بحث توحید و معاد باید این کار را انجام دهید.
قرآن، مشحون عظیم مطالب است
این کارشناس خانواده تصریح کرد: علاوه براین، پیچیدگی در مورد امامت باید در کتاب‌های درسی آورده شود تا دانش‌آموزان بتوانند آن را درک کنند و نسبت به آن آگاهی های لازم را کسب کرده و بدانند معصومیت به چه معنا است. در جلد دوم کتاب «نشان از بی‌نشان‌ها» هفت مرحله هبوط ایمان در قلب بررسی شده است و شما می‌فهمید معصومیت به چه معناست و تحت چه مراتبی ایمان در قلب ایجاد می‌شود.
وی با اشاره به اینکه قرآن مشحون عظیم مطالب است، خاطرنشان کرد: در قرآن آمده است که مرد قوام چه شخصیتی دارد. این مرد قوام زن‌ها را حمایت می‌کند و زن بالنده می‌شود. این دختران اعتماد به نفس بالا خواهند داشت و اتفاقات خوبی برای آن‌ها در مسیر زندگی می‌افتد. بنابراین ما باید بدانیم چه خصوصیاتی در آموزش باید وجود داشته باشد تا دختران ما بالنده شده و الگو باشند.
همیز همچنین بیان کرد: در کنار آنچه که بیان شد، باید در فصلنامه‌هایی که به چاپ می‌رسد، برای والدین نیز مطالبی عرضه شود. توجه داشته باشید که ما می‌خواهیم خروجی تربیتی‌مان چنان باشد که موجب تربیت احسن فرزندانمان شوند. بنابراین باید به نحوی برنامه‌ریزی و مطالب را تدوین کنیم تا دانش‌آموزان اهل عطا و بخشش شوند. علاوه براین باید در زمینه تقوا و آموزش نیز گام‌های مؤثری برداریم. به عبارتی قدم به قدم به دانش‌آموزان مطالبی را بیاموزیم که بتوانند با خداوند انس گرفته و پروردگار یکتا را عبادت کنند. از آنجا که بچه‌ها آماده عبادت هستند به راحتی می‌توانیم این موارد را در آموزه‌های مربوط به آن‌ها بیاوریم.
این کارشناس خانواده تصریح کرد: ضمن اینکه باید مباحثی از جمله امامت و معاد را نیز به درستی به آن‌ها آموزش دهیم. امام منجی و راهبر است. این موضوعی است که باید به افراد آموزش داده شود. اگر ما این موارد را به آن‌ها آموزش دهیم محال است از خدمت دست بردارند و در امور دینی کوتاهی کنند. براین اساس باید وجوه حضرت رسول اکرم (ص) را از جنبه خاتم الانبیائی به آن‌ها آموزش دهیم.
وی همچنین اظهار کرد: در بحث توحید، معاد و امامت باید فرهنگ‌سازی غنی در کتاب‌های درسی دانش‌آموزان داشته باشیم. زیرا زمانی که این ساحت ایجاد شود، به طور کلی و عالی می‌تواند عالم را تحت تأثیر قرار دهد.