«رشد آموزش ریاضی» منتشر کرد
«سیر تحول و شکل‌گیری برنامه‌های درسی ریاضی مدرسه‌ای در ایران»، عنوان موضوعی است که مجلة رشد آموزش ریاضی در شمارة جدید خود به آن پرداخته است.
دکتر زهرا گویا دانشیار دانشگاه شهید بهشتی و سردبیر فصل‌نامة رشد آموزش ریاضی و نویسندة این مقاله، در چکیدة آن آورده است:
به مناسبت تغییرات پیش‌بینی‌شده در برنامة درسی در سطح ملی، مجلة رشد آموزش ریاضی با توجه به رسالت و مأموریتی که در رابطه با برنامه‌های درسی و به‌طور خاص، برنامة درسی ریاضی دارد، در شماره‌های پیشین و در حد توان، به این مهم پرداخته است. در ادامة این تلاش، در این
مقاله سیر تحول و شکل‌گیری برنامه‌های درسی مدرسه‌ای در ایران با تأکید بر دورة ابتدایی مورد بررسی قرار گرفته است. انتظار می‌رود که این روند ادامه یابد تا بتوانیم تصویر دقیق‌تری از تاریخ پرفراز و فرود برنامة درسی مدرسه‌ای را در ایران، در اختیار خوانندگان گرامی
قرار دهیم.
دکتر زهرا گویا در ادامه به سیر تحول آموزشی در ایران پرداخته و این‌گونه توضیح داده است:
بررسی اسناد تاریخی مرتبط با سیر تحول آموزشی نشان می‌دهد که در طول تاریخ، ایرانی‌ها نسبت‌به آموزش و تربیت انسان‌ها و تولید و توسعة علمی مشتاق و حساس بوده‌اند و به‌طور پراکنده‌ـ و نه نظام‌وار‌ـ تولیدات درخشان علمی نیز داشته‌اند. با این وجود، از شروع قرن تمام‌شده
در ایران، موضوع آموزش رسمی به معنای الزامی بودن آن برای همة واجب‌التعلیم‌ها به‌طور جدی پیگیری شد.
مرحوم بیرشک (1377) معتقد بود که از قرن‌ها پیش، تعلیم و تربیت به شکل‌های مختلف در جامعة ایران جریان داشته است «اما با شکل‌گیری فرآیند نوسازی تمدنی از اوایل قرن گذشتة میلادی، تمدنی شروع به از بین رفتن و تمدن دیگری شروع به جایگزین شدن شد». وی توضیح می‌دهد که این
دوران مصادف با انقلاب مشروطیت بود و در ایران نیز آموزش دچار تغییرات اساسی شد. به گفتة بیرشک، تا زمان فتحعلی‌شاه قاجار دولت هیچ مداخلة مستقیمی در امر تعلیم و تربیت نداشت و کسانی که طالب آموزش بودند، در سطح پایین در مکتب‌خانه‌ها به تحصیل می‌پرداختند که به اصطلاح
امروزی، گوشه‌ای از تلاش بخش خصوصی شمرده می‌شد و آموزش در سطح بالاتر، به‌عنوان شاگردی نزد دانشمندان یا به‌صورت آموزش دینی در مساجد و مدارس انجام می‌شد و به همت مردمان خیر یا با پولی بود که مؤمنان به پیشوایان و رهبران دینی [برای امر آموزش] می‌پرداختند. بیرشک
(1377) در ادامه شرح می‌دهد که؛
اگر گاهی وزیر دانش‌پروری چون نظام‌الملک به ایجاد نظامیه‌ها می‌پرداخت و بزرگان به او تأسی یا تقلید می‌کردند... یا اگر پادشاهانی برای عالمان مدارس می‌ساختند، همة این، جنبة خصوصی و شخصی داشت. دولت به مفهوم امروزی که قدرت خود را منبعث از نیروی مردم بداند و خود
را خدمتگزار مردم بشناسد... به وجود نیامده بود. پس انتظار هم نمی‌رفت دولت‌هایی چنان، کاری چنین کنند (ص 247).
سیر تاریخی آموزش رسمی در ایران، تحول تاریخی برنامة درسی ریاضی دورة ابتدایی، برنامة ریاضی سال اول تا چهارم ابتدایی و ویژگی‌های اولین برنامه درسی ریاضی دورة ابتدایی در ایران از جمله عنوان‌هایی است که در این مقاله به آن‌ها پرداخته شده است.
دکتر گویا در پایان این مقاله، جمع‌بندی خود را به شرح زیر ارائه کرده است:
«بررسی سیر تحول آموزشی در ایران نشان می‌دهد که اصول و استانداردهایی که اغلب نانوشته بودند، تدوین برنامه‌ها و جهت تغییرات برنامه‌ای را هدایت می‌کردند. در واقع، یکی از تلاش‌های عمده مقاله این بود که با اندکی تأمل در این سیر تاریخی، لابلای سطور و نانوشته‌های تاریخ
آموزش ریاضی در ایران خوانده شود و با نقد و بررسی و درس گرفتن از آن‌ها، شرایط لازم برای تغییرات مطلقاً ضروری، فراهم گردد. این درحالی است که به گفتة هاوسون (1375)، هر برنامة درسی، ...، به زودی پس از گذشت اندک زمانی کهنه و منسوخ خواهد شد. تکنولوژی نیازهای جدیدی
نسبت به ریاضی برای به‌کارگیرندگان آن به‌وجود می‌آورد و نیازهای سنتی را منسوخ می سازد. تمامی این تغییرات در هدف‌ها، نیازها و امکانات، بدان معنی‌اند که مقایسة اهداف و اصول آموزش ریاضی امروز با گذشته، دشوار است. لازم است که با توجه به ویژگی‌های جدید مخاطبان اصلی
آموزش‌وپرورش یعنی دانش‌آموزان و نیازهای آن‌ها، تبیین اهداف برنامة درسی و انتخاب و چینش محتوا به گونه‌ای متحول و به‌روز شوند تا در جهت تسهیل یادگیری برای زندگی با یکدیگر، یادگیری برای دانستن، یادگیری برای انجام دادن، و بالاخره یادگیری برای زیستن باشند (دلور
و همکاران، 1996).»
متن کامل این مقاله در فصل‌نامة رشد آموزش ریاضی، شمارة 104، تابستان 1390 قابل مطالعه می‌باشد.