جلسه هم‌اندیشی با حضور مدیرمسئول، سردبیر، اعضای شورای کارشناسی، مدیرداخلی و تیم هنری رشد هنرجو برای برنامه‌ریزی تولید محتوای این مجله برای سال تحصیلی آینده برگزار شد.
به گزارش واحد خبر و رسانه دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، برای دوره متوسطه دوم سه مجله رشد جوان، رشد برهان متوسطه دوم و رشد هنرجو برای هنرجویان هنرستان‌ها منتشر می‌شوند. رشد هنرجو مجله‌ای است که از آغاز انتشار آن بیش از یک‌سال می‌گذرد. این مجله در شرایط کرونا با مطالب جذاب و خواندنی خود موفق شده هم‌پای دیگر مجلات رشد که قدمت بیشتری داشته‌اند از جهت شمارگان جلو بیاید.
در ابتدای این جلسه محمدصالح مذنبی، مدیرمسئول مجلات رشد درخصوص هدف از برگزاری این جلسه گفت: بهترین تقدیر از دست‌اندرکاران رشد هنرجو این است که این مجله خوانده شود، برای رشد و ارتقای آن وقت گذاشته شود، گردش کارشناسی جدی داشته باشد و مورد تأمل و مداقه قرار بگیرد. برای همین قرار شد طی جلساتی مفید و سازنده، شماره‌های بعدی مجله را چند پله مجله را ارتقا بدهیم به گونه‌ای که بیش از اینکه مدیر مدرسه اصرار به خرید مجله داشته باشد، هنرجویان بیشترین رغبت را داشته باشند مجله را بخرند. حتی به افرادی که هنرجو نشده‌اند توصیه کنند که این مجله را بخوانند تا در مسیر هدایت تحصیلی به آنها کمک کند. من معتقدم اگر مجله رشد هنرجو آن‌طور که باید عمل کند بسیاری از دانش‌آموزان از طریق همین مجله می‌توانند در حوزه هدایت تحصیلی و هدایت شغلی از آن بهره ببرند.
دوره اول متوسطه زمان مناسبی برای هدایت تحصیلی دانش آموزان است
افشار بهمنی مدیرکل دفتر تألیف آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: رشد آموزش فنیوحرفهای و کاردانش برای هنرآموزان و رشد هنرجو برای هنرجویان به خوبی می‌توانند برنامه‌های دفتر تألیف را از منظر برنامه‌ریزی درسی پوشش بدهند.
در برنامه‌های درسی شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش رویکردهای جدیدی را مثل شایستگی‌های غیر فنی پیش بینی کرده بودیم. این شایستگی‌ها در حوزه‌های مختلف به عنوان شایستگی‌های مشترک، مهارت‌های نرم و... باید پوشش داده می‌شدند که در شمارگان مختلف رشد هنرجو به خوبی اتفاق افتاده است.
مهارت‌های کارآفرینی تا حوزه اخلاق حرفه‌ای، نوآموزی، کارآفرینی و... در کنار توجه به زیست‌بوم‌های خاص حرفه‌ای یا شغلی که در آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش نسبت به شمارگان اول روشن‌تر بیان شده‌اند اما جا دارد به آنها توجه بیشتری شود. ضمن اینکه در این مجله نیمرخ روانی بچهها از ابعاد مختلف به خوبی عرضه شده است.
بهمنی در ادامه پیشنهاد داد: این نشریه می‌تواند به هدایت حرفه‌ای تحصیلی بچهها کمک کند اما اگر بتوانیم از این ظرفیت برای دوره متوسطه اول نیز استفاده کنیم نتیجه بهتری خواهیم گرفت.
رشد هنرجو می‌تواند ضعف‌های هدایت تحصیلی را برطرف کند. در حال حاضر یکی از چالش‌های اساسی شاخه فنیوحرفهای و کاردانش وضعیت شایستگی‌های ورودی‌های آن است.
نگرش نسبت به کار، مسئله بعدی که باید بیشتر به آن توجه شود. وقتی از کار به عنوان یک عبادت در حوزه‌های فلسفی و مبانی نظری صحبت می‌شود، رشد هنرجو می‌تواند به این موضوع به صورت تلفیقی یا ناملموس و یا حتی بعضی جاها با اشاره مستقیم بپردازد. آموزش‌های فنیوحرفهای و کاردانش در سطح آموزش و پرورش در حوزه‌های بازار کار بسیار حرفه‌ای و شغلی شده‌اند. ارتباط آن با مبانی فلسفی که ما از منظر تعلیم و تربیتی نگاه می‌کنیم جای کار زیادی دارد.
در شاخه فنی و حرفه‌ای 40 رشته و در کاردانش بیش از 160 رشته وجود دارد که بعضاً مشاغل بومی هستند. کار سختی است که در قالب یک نشریه تمام حوزه‌های حرفه‌ای، شغلی و مهارت‌های مختلف را پوشش دهیم. باید به ضمیمه‌ها، ابزار یا رسانه‌های مکمل از طریق همین نشریه فکر کنیم. خصوصاً برای حوزه کاردانش که ارتباط گرفتن با آنها کار نشریه را دشوار می‌کند.
نقش الگویی رشد هنرجو برای کارآفرینی
سیدکمال شهابلو، معاون انتشار مجلات رشد گفت: با ورق زدن رشد هنرجو این حس القا می شود که برای ورود به بازر کار منتظر نباش تا کسی برایتان کاری بکند؛ خودتان باید شغل ایجاد کنید. این مجله برای کارآفرینی نقش الگویی دارد.
در گذشته در مجله رشد جوان صفحاتی به نام کاردرس داشتیم. چنین مطالبی در سایر مجلات رشد می‌توانند حلقه ارتباطی با محتوای مجله هنرجو در رابطه با موضوع هدایت تحصیلی باشند.
رمزینه‌های سریع پاسخ در رشد هنرجو باید بیشتر از مجلات دیگر باشد چون وقتی دانش‌آموزان در خصوص حرفه‌ای مطالبی را به صورت نظری می‌خوانند اگر به صورت عملی هم آن را ببینند شاید درصد خطایتان در عمل کمتر شود و همین موضوع به تأثیرگذاری بسته محتوای مجلات بیشتر کمک می‌کند.
به همراهی والدین نیاز داریم
خانم رئیس‌زاده، از دفتر آموزش فنیوحرفهای و کاردانش: جای چنین نشریه‌ای برای هنرجویان خالی بود. خوب است مجله رشد هنرجو به عنوان تنها مجله در این حوزه بیشتر روی خلاء کارآمدسازی فرایند هدایت تحصیلی کمک و کارگشا باشد. ما هم‌زمان باید سه برنامه‌ریزی موازی داشته باشیم. یک برنامه‌ریزی برای حفظ شادابی انگیزه و علاقه‌مندی هنرجویان سه پایه‌ای که داخل هنرستان‌ها هستند؛ یک برنامه‌ریزی برای تسهیل‌گری گذر آنها به بازار کار و یا ادامه تحصیل آنها؛ و یک برنامه‌ریزی برای زمینه‌سازی جذب هنرجویانی که مستعد و علاقه‌مند به سمت آموزش‌های شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش. به همین دلیل خوب است که در این مجله هم به مشاغل موجود و هم به مشاغل جدید در زمینه‌های تخصصی با زبان ساده پرداخته شود تا زمینه سازی هدایت تحصیلی صورت پذیرد.
نکته دیگر اینکه بخشی را به افراد خارج از آموزش و پرورش مثل اتحادیه‌ها، مؤسسات کاریابی و... که بچهها باید به سمت آنها تخصیص بدهند. همین والدین را هم ترغیب می‌کند تا فرزندانشان را به هنرستان بفرستند. مشکل اصلی ما این است که والدین مخالف حضور دانش‌آموزان در هنرستان‌ها می‌باشند.
مخاطب باید خودش را در رشد هنرجو ببیند
محمدعلی قربانی، سردبیر رشد هنرجو: برای من مهم است وقتی کسی مجله را ورق می‌زند بداند این مجله درباره هنرستان و کار است. مخاطب باید خودش را در مجله ببیند.
در شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش 205 رشته داریم که همه آنها زیر مجموعه این مجله هست. این رشته‌ها مانند دانه‌های یک تسبیح در کنار هم هستند که شایستگی‌های غیر فنی نخ این تسبیح است. این درس تقریباً در همه رشته‌ها مشترک است که تلاش کردیم این موضوع را در مجله حفظ کنیم.
رشد هنرجو منبع مناسبی برای شناساندن رشته‌ها به دانش‌آموزان است
مرتضی مجدفر، از نویسندگان رشد هنرجو گفت: در تمام سال‌هایی که در دفتر مسئولیت داشتم اعتراض بچه‌های هنرستانی این بود که مجله رشد جوان پاسخ‌گوی نیازهایشان نبود و این مجله برای دانش‌آموزان دبیرستانی نوشته می‌شود. انتشار رشد هنرجو اتفاق خوبی بود که در سال گذشته رخ داد.
در این جلسه پیشنهاد شد که رشد هنرجو را به دوره متوسطه اول تسری بدهیم. به نظر من شاید برای دانش‌آموزان نتوانیم و کار سختی باشد اما با توجه به این که هدایت تحصیلی توسط معلمان دوره متوسطه اول، معلمان کار و فناوری، تفکر و سبک زندگی و مشاوران آموزشی در مدارس متوسطه اول انجام می‌شود، لازم است آنها این مجله را داشته باشند. رشد هنرجو در شناساندن رشتههای مختلف می‌تواند منبع خوبی باشد.
نکته بعدی اینکه با توجه به گستردگی شاخههای فنی و حرفه‌ای و کاردانش، باید رمزینه‌های رشد هنرجو نسبت به مجلات دیگر وسیع‌تر باشد. مثلاً اگر مطلبی نوشته می شود که به درد بچه‌های صنعت می‌خورد در همان مطلب دو کیوآرکد که برای بچه‌های کشاورزی و خدمات هم مناسب باشد، کار شود. باید اطلاعات اضافه‌تری در رمزینهها ارائه شود. در این صورت مجله ما از حالت آموزشی صرف تبدیل به یک بسته آموزشی مکمل می‌شود.
بهتر است برای رمزینهها آیین‌نامه‌ای تدوین شود و برای آنها حق تألیف قائل شویم. آن موقع می‌توانیم فراخوان تولید رمزینه بدهیم.
دانشگاه رفتن همه چیز نیست
مصطفی خرامان، مسئول بخش داستان رشد هنرجو گفت: روزی در تلویزیون مصاحبه‌ای دیدم با فردی که با مدرک دکترا کار بنایی می‌کرد. آن موقع فکر کردم اگر به هنرستان‌ها اهمیت داده می‌شد شاید شخصی که دکترا گرفته و دارد کار بنایی انجام می‌دهد از ابتدا وارد حرفه بنایی می‌شد.
رشد هنرجو بسیار حرفه‌ای کار می‌کند. اما مهم این است که چه زمانی به دست دانش‌آموزان برسد که بدانند چگونه به دانشگاه بروند. دانش آموزان باید بدانند در نظام آموزش و پررورش هنرستان هم وجود دارد که می‌توانند به آن‌جا بروند و تخصص یاد بگیرند. در گذشته هنرستان به معنی امروز وجود نداشت. بنابراین یک مجله حرفه‌ای مانند رشد هنرجو می‌تواند به بچهها کمک کند انتخاب‌های بهتری داشته باشند.
امروز در جامعه تحصیل کرده‌های بی‌کار زیاد داریم. رشد هنرجو می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند که تخصص یاد بگیرند و بدانند دانشگاه رفتن همه چیز نیست.
آموزش ایمنی در کار از طریق تصویر
مجید کاظمی، طراح گرافیک رشد هنرجو گفت: هنرجویان نباید فقط فن یاد بگیرند. آنها باید شایستگی‌های غیر فنی را هم از همین دوران هنرجویی آموزش ببینید. ما سعی می‌کنیم در تصاویر مجله این موضوع را منعکس کنیم.
کسب و کار
حبیب یوسف‌زاده، ناظر محتوایی ماهنامه‌‌های رشد گفت: مجله‌ای مانند رشد علم و عمل می‌تواند حلقه اتصال بین دوره متوسطه اول و دوره متوسطه دوم باشد. امروز موضوع کسب و کار موضعی جذاب برای ناشران است به همین دلیل راه‌اندازی رشد هنرجو اقدامی به هنگام بود.
نسبت رشتههای ریاضی و تجربی با رشتههای فنیوحرفهای و کاردانش
در پایان مدیرمسئول نشریات رشد به جمع‌بندی موضوعات مطرح شده در این جلسه پرداخت و گفت: پارادایم فعلی حاکم بر نظام آموزشی ما این است که دانش‌آموزان به لحاظ سطح سواد، هوش و شایستگی برای ادامه تحصیل و هدایت شغلی در چند دسته‌بندی قرار می‌گیرند. ابتدا حوزه نظری، دوم بُعد تجربی و علوم انسانی، فنیوحرفهای و اگر نشد کار و دانش.
باید در رشد هنرجو و رشد فنی‌حرفه‌ای و کاردانش به این موضوع پرداخته شود که چقدر این دسته‌بندی درست است. نگاه به حوزه کار و فناوری که در حال حاضر یکی از حوزه‌های تربیت و یادگیری در سازمان پژوهش است، یک نگاه دو بخشی است. از منظر عام همه دانش‌آموزان باید هنرجو باشند و از منظر خاص نظام آموزشی ما این زمینه را فراهم می‌کند که افرادی که علاقه دارند در یک شاخه هنرجویی متخصص شوند.
تعریف ما از مدرسه و رشته و مقاطع می‌تواند متفاوت باشد. چیزی که امروز وجود دارد شاید لزوماً همه حرف تحولی در نظام آموزشی ما نباشد. لذا پرداختن به این موضوع جدی است.
در حال حاضر در رشد هنرجو گفت‌وگویی با یک دانش‌آموز چاپ می‌شود که در آن گفت‌وگو دانش آموز بیان می‌کند که من به ریاضی و تجربی نه گفتم و با سختی وارد هنرستان شده‌ام. مجله هم پرداختن به علاقه را پررنگ می‌کند. در حالی که یک نگاه بالاتر می‌گوید اساساً این مسیر، مسیر درستی است. چرا برای اینکه هنرآموزی و هنرجویی را مطرح کنیم باید ریاضی و تجربی را نفی کنیم؟
بر اساس برنامه درسی ملی نسبت رشتههای ریاضی و تجربی با رشتههای فنیوحرفهای و کاردانش چیست؟ چرا این‌ها با هم تقابل پیدا می‌کنند؟ چرا باید یکی نفی شود که سراغ بعدی برویم؟ چرا نسبت به اهمیت آموزش فنی و حرفه‌ای درخصوص نیازهای امروز کشور نگاه بالاتری نداریم؟
باید پرونده‌های نقد جدی در رشد فنیوحرفهای و کاردانش باز شود و کارشناسان در آن حوزه بحث کنند که وقتی دانش‌آموز از دوره ابتدایی بیرون آمد و وارد مقطع متوسطه شد، آیا در مقطع متوسطه این مدل، مدل درستی است؟
امروز فقط از منظر اندیشه‌ورزی صحبت می‌کنیم نه از منظر نفی نظام فعلی. شاید این نتیجه آن را 10 سال دیگر در نظام آموزشی ببینیم.
آنچه امروز در حوزه ریاضی و تجربی در مدارس آموزش داده می‌شود، در سایر کشورهای دنیا معادل مدرک تحصیلی دانشگاهی آنها است. شاید در یک باز طراحی به این نکته برسیم که مدارس ما همه هنرستان شوند و مدرک تحصیلی که صادر می‌کنیم متناسب با ادامه تحصیل در دانشگاه باشد. یعنی کلاً از اساس نگاه عوض شود. این موضوع الان در مرحله اندیشه‌ورزی است که می‌شود برای آن در رشد هنرجو و رشد آموزش فنیوحرفهای پرونده‌ای باز شود. آن وقت است که همه دانش‌آموزان با هنر بار می‌آیند و مهارت دارند. این همان نگاه عام به حوزه کار و فناوری است.
در همان پرونده‌ها کارشناسان می‌توانند نظر بدهند که برای آموزش دانش‌آموزان به صورت خاص چه باید کرد. مثلاً می‌توانیم دو نوع هنرستان داشته باشیم. یکی به معنای مصطلحی که الان وجود دارد که به صورت ویژه به شاخههای فنی و حرفه‌ای و کاردانش می‌پردازد و یک هنرستان هم به معنای جایگزین مدارس ریاضی و تجربی. شاید بشود روزی این کار را کرد. آن وقت تکلیف کاردانش چه می‌شود؟ باید درخصوص آن هم فکر شود.
اقتصاد ستون فقرات فرهنگ
مجله رشد هنرجو هدفی بسیار حیاتی و راهبردی در نظام آموزشی دارد. حدود 15 سال است که در کشورمان موضوعات اقتصادی مطرح می‌شود. اگر کسی می‌خواهد به دنبال علاج درد اقتصادی جامعه باشد چه باید بکند؟ اقتصاد ستون فقرات فرهنگ است. برای داشتن یک اقتصاد پویای مستحکم داخلی که هم ملی باشد و هم داخلی، وضع موجود فقط مسکن است.
اما راه نجات از تدابیر کوتاه مدت همین کاری است که در رشد هنرجو و در رشتههای فنی و حرفه‌ای و کاردانش انجام می‌شود. ابتکار خوب سردبیر رشد هنرجو در تعامل با هر دو دفتر تألیف و آموزش کار بسیار خوبی است. این هدف‌گذاری ستودنی است.
لزوم تمرکز در هدایت تحصیلی
باید روی موضوع هدایت تحصیلی بیشتر متمرکز شوید. برای این موضوع کار کارشناسی انجام دهید. همه پیشنهادات را بررسی کنید. شاید بتوانید از مجلات یک سال گذشته چند ویژه‌نامه برای دوره متوسطه اول منتشر کنید.
توسعه دانش و پشتیبانی از برنامه درسی دو کاربرد اصلی مجلات رشد هستند. برای دانش آموز، هدایت تحصیلی باید قبل از انتخاب رشته انجام شود. شاید مطالب این مجله برای دانش‌آموزی که الان در کارگاه است کاربرد زیادی نداشته باشد، مگر اینکه با نگاه توسعه دانش کار کنید.
آنچه الان در رشد هنرجو منتشر می‌شود برای کسی مناسب است که برای ورود به حوزه هنرآموزی ، هنرجویی و فنی و حرفه‌ای نیاز به انگیزه دارد.
باید توازن بین رشته‌ها رعایت شود. برای این کار لازم است یک نظرسنجی از دفاتر تألیف و آموزش انجام دهید که پرداختن به کدام یک از رشته‌ها بین رشتههای موجود مهم‌تر است. مطالب مجله سمتی برود که که اولویت دارد.
عدالت این است که به هرچیز به اندازه‌ای که شایسته آن است پرداخته شود. مثلاً اگر به رشته‌ای در هنرستان‌ها کم پرداخته می‌شود روی آن سرمایه‌گذاری شود. مثلاً دفتر فنی و حرفه‌ای در حوزه تألیف و آموزش بگویند در حوزه‌ای کار جدیدی شروع کرده‌اند که نیاز به پرداخت ویژه دارد و اگر ما غفلت کنیم درواقع ناهماهنگی تشکیلات ما است.
پرداخت‌های ویژه به موضوعات در قالب داستان
بخش داستانی مجله به هدف ما کمک می‌کند. مخصوصاً اینکه در قالب داستان به موضوعات فنی و حرفه‌ای و کاردانش پرداخت ویژه‌ای بشود. شایستگی‌ها، رشته‌ها و... می‌تواند در قالب داستان هم بیاید. البته مهم است که نویسنده کسی باشد که در آن شاخه کار کرده باشد و مایل باشد در قالب داستان به این موضوع بپردازد.
فلسفه علم و فناوری
پرداختن به فلسفه علم و فناوری هم در این مجله خیلی مهم است. البته با زبان دانش‌آموز و به اندازه نیاز او. چرا کار؟ آیا کار ارزشمند است؟ نیت ما و کار چه نسبتی با ارزش‌های معنوی دارد؟ می‌توانیم این موضوع را باز کنیم و فقط از منظر معنوی به آن نگاه نکنیم. ما در مجله خطاهایی می‌کنیم که غلط‌های مصطلح در جامعه هستند از جمله این که بین دوگانه ارزش‌های معنوی و مادیات باید یکی را انتخاب کنیم. درحالی که هیچ گاه ارزش‌های معنوی با مادیات در تضاد نیستند. این ذهن ما است که اینطور فکر می‌کند.
فلسفه علم و فناوری نگاه کلانی نسبت به این موضوع می‌دهد. این کلان نگری نیاز امروز جامعه ما است. نباید با این دید که این‌ها هنرآموز و هنرجو هستند، در موضوعات تکنیکی متمرکز شویم. فلسفه علم و فناوری موضوعی است که نیاز امروز جامعه ما است. در سیاست کلی ابلاغی رهبر معظم انقلاب و در اسناد تحولی به آن اشاره شده است.
ما باید دانش آموز را به‌گونه‌ای تربیت نماییم که در مقابل هر پدیده‌ای قرار گرفت از خودش سه سوال مهم چیستی، چرایی و چگونگی را بپرسد. هر انسانی باید برای فلسفه زندگی، فلسفه شغل، فلسفه رشته‌ای که می‌خواند و... دید کلی و کلان‌نگر داشته باشد. بخش عمده آسیب‌هایی که امروز در جامعه شاهد آن هستیم به همین جزئی نگری‌ها و نداشتن نگاه کلان بر می‌گردد.
البته نمی‌شود انتظار داشت همه در یک سطح باشند، اما می‌توان انتظار داشت نظام آموزشی ما آنها را به سمتی سوق دهد که همه افراد درک کلی از فضای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی کشور داشته باشند.
شخصیت‌پردازی در مجلات رشد
باید در مجلات رشد شخصیت‌پردازی اتفاق بیفتد. گرافیک مجله نباید صرفاً یک تصویرگری باشد که صفحه را پر کند. گرافیک می‌تواند در مسیر اهداف مجله کمک کند. موضوع کاراکترها به رشد هنرجو هم مربوط می‌شود. باید بررسی شود که شخصیت‌های مجله چه ویژگی‌هایی داشته باشند. هدف ما این است که آنها را با پیوست‌نگاری فرهنگی از مجله بیرون ببریم به نحوی که در فیلم رشد، انتشارات مدرسه و... استفاده شوند.
نسبت مجلات رشد با یکدیگر
آخرین نکته نسبت مجله رشد هنرجو با سایر مجلات رشد است. باید به طور جدی با این مسئله پرداخته شود. اگر می‌خواهیم یک تیم موفق باشیم باید ارتباطاتمان با هم را پیدا کنیم. نسبت رشد هنرجو با رشد دانش‌آموز و رشد جوان و... چیست؟ باید بدانیم کجاها می‌توانیم یکدیگر را حمایت کنیم و کجاها کارهای مشترک انجام دهیم. اگر غیر از این باشد به اجزای جدا از هم تبدیل می شویم که هدفشان یکی است اما هرکدام دارد جدا از هم کار می‌کند و این جدا عمل‌کردن‌ها باعث می شود که نتوانیم یک حرکت ملی و یک وحدت رویه را رقم بزنیم.