پنجمین کارگاه آموزشی ویژه معلمان و دانشجومعلمان فیلم‌ساز توسط باشگاه معلمان فیلم‌ساز برگزار شد
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، پنجمین کارگاه آموزشی ویژه معلمان و دانشجومعلمان فیلم‌ساز کشور با عنوان «ریخت‌شناسی فیلم مستند» ظهر روز دوشنبه پانزدهم شهریورماه به صورت برخط برگزار شد.
در این کارگاه آموزشی دکتر محمد عارف، با سرفصل ریخت‌شناسی فیلم مستند به تدریس موضوعاتی همچون انواع فیلم‌های مستند، تحلیل محتوای فیلم مستند (زمان، موضوع، هدف، مکان، کاربرد، زبان، مضمون، نماد و...)، ویژگی‌های چشمگیر فیلم مستند از نگاه داوران و آشنایی با چند فیلم مستند ماندگار پرداخت.
دانشیار دانشکده هنر تهران مرکزی در بخشی از این کارگاه، با اشاره به این که یک مستندساز، در جایگاه یک هنرمند باید حرف جدیدی را در اثرش با مخاطب درمیان بگذارد به اهمیت پژوهش پیش از ساخت مستند اشاره کرد و گفت: اگر یک مستندساز با دوربینش وارد خانه یک جانباز می‌شود یا به دامن طبیعت می‌رود باید نسبت به دیگر آثار پیشین خود که در این زمینه‌ها ساخته شده، حرف تازه‌تری برای گفتن داشته باشد و یکی از راه کارهای چنین دستاوردی، پژوهش است. چون سینمای مستند، فرایندی پژوهش محوری است.
این پژوهشگر برگزیده هنر دانشگاه‌های ایران در بخش دیگری از سخنانش گفت: ما از سینماگر مستند انتظار داریم تا جای خالی داستان را در اثر خود با کنش‌های هنرمندانه هنگام ساخت فیلم، پر کند چون اگر یک فیلم مستند جنبه هنری نداشته باشد به یک کار گزارشی و ژورنالیستی تبدیل می‌شود.
این «انسان شناس» صاحب سبک افزود: زمانی فیلم‌های مستند گزارشی بسیار فراگیر بود، یعنی فیلم‌ساز مستند، با فیلمش به نوعی وظیفه خبر رسانی و آگاهی بخشی به جامعه را انجام می‌داد ولی امروزه با پیشرفت دنیای رسانه، کار مستندسازی سخت‌تر شده است.
دکترعارف نویسنده نمایش‌نامه «پشت درهای خاکی» در بخش دیگری از سخنانش گفت: در تولید تمام آثار هنری، توجه به مثلث محتوا، تکنیک و مخاطب بسیار مهم هستند؛ یعنی این که هنرمند «چه می‌خواهد بگوید؟» و حرفش را با چه روشی و «چگونه می‌خواهد بگوید؟» و این حرف را «به چه کسی می‌خواهد بگوید؟» همه کوشش هنرمندان در هر رشته‌ای، رسیدن به ارتباط بیشتر و بهتر با مخاطب است، بنابراین یک هنرمند اگر می‌خواهد در این زمینه به کامیابی برسد باید میزان انسان‌شناسی و رفتار شناسی خود را بالا ببرد.
عارف، نویسنده و کارگردان فیلم «ساحل پریشان» با بیان این که یک فیلم ساز - چه مستند و چه داستانی- باید از مستقیم گویی پرهیز کند، همچنین هنگام ساخت فیلم باید به ریتم و تمپوی فیلم و نیز کدبندی اطلاعات توجه کند چون چگونگی دادن اطلاعات در زمان‌های گوناگون فیلم بسیار مهم است.
مدرس پنجمین کارگاه آموزشی باشگاه معلمان فیلم‌ساز یادآور شد که هنرمند هیچ‌گاه نباید فیلمش را قربانی زمان کند! به‌ویژه در جشنواره‌ها نباید زمان فیلمش را به زور مطابق با زمان مشخص شده در فراخوان جشنواره‌ها ارائه دهد. البته لازم است که پیشنهادات و انتقادات اهل فن را در خصوص اثرش بشنود و در صورت عقلانی و منطقی بودن آن‌ها در خصوص افزایش یا کاهش مدت زمان فیلمش تجدیدنظر نماید.
دانشیار دانشکده هنر تهران مرکزی، در بخش دیگری از سخنانش به اهمیت «انسان» در فیلم مستند اشاره کرد و گفت: اصلی‌ترین عنصر و ستون یک فیلم مستند، «انسان» است که می‌توان آن را در رویارویی و یا ترکیب با عناصری دیگر مانند: کشور، اسطوره، مذهب، طبیعت و یا انسانی دیگر قرار بدهیم و فیلم‌مان را بسازیم. او در توصیه‌ای به معلمان حاضر در کارگاه، گفت: اگر مستندساز پیرامون خود را با وسواس و دقت نگاه کند به سوژه‌هایی می‌رسد که به اصطلاح «دستمالی شده» نیستند و کاملاً بکر و اورژینال هستند. مانند: پرداختن به یکنواخت شدن یا سفید رنگ شدن بیشتر خودروهای ایران در چند دهه گذشته که می‌تواند دستاوردهای ناخوشایندی برای جامعه داشته باشد.
نامزد دریافت جایزه قلم طلایی سینمای بین المللی در بخش پایانی مطالبش، دیدن مستندهایی چون «بهترین مجسمه دنیا» ساخته حبیب احمدزاده، «سگ مغولی» و «اشک شتر»(یا شتر گریان) از ساخته‌های خانم «بیامبا سورن داوا» کارگردان مغولی و فیلم «پلاستیک چینی» را به علاقمندان فیلم مستند، پیشنهاد داد. فیلم‌های«بهترین مجسمه دنیا» ساخته حبیب احمدزاده و موج اول ساخته زهرا مسلمی‌پور از استان گلستان دو فیلم مستندی بودند که بخش‌هایی از آن‌ها به پیشنهاد استاد عارف برای معلمان حاضر در کارگاه نمایش داده شد.
گفتنی است، در بخش پایانی این کارگاه روح الله مالمیر دبیر باشگاه معلمان فیلم‌ساز و رئیس گروه جشنواره بین‌المللی فیلم رشد به سؤالات معلمان فیلم‌ساز حاضر در کارگاه در خصوص چگونگی ثبت‌نام در فراخوان پنجاه و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم رشد و زمان برگزاری آن پاسخ داد و اعلام نمود سلسله جلسات آموزشی باشگاه معلمان فیلم‌ساز همزمان با برگزاری جشنواره فیلم رشد، همچنان استمرار خواهد داشت.