«خواندن کارآمد و راه‌های تحقق آن»، عنوان مقاله‌ای است که در شماره جدید ماهنامه رشد مدرسه زندگی چاپ شده است.
نویسنده در ابتدای مقاله آورده است:
«اخیراً یک عضو هیئت علمی دانشگاه از من سؤال کرد که اگر بخواهید دانش‌آموزان علاوه بر منابع و کتب درسی معمول به‌طور مؤثر از منابع خوانشی (خواندن) دیگر مانند مقالات نشریه‌ها نیز استفاده کنند، تحقیقات انجام شده در این زمینه چه راهکارهایی پیش روی شما قرار می‌دهند.
شاید اولین واکنش بسیاری از ما در مواجهه با این سؤال این باشد که با خود بگوییم «باید در این مورد واقع‌بین باشیم. دانش‌آموزان من حتی بخش‌های تعیین شده از کتاب را نیز به‌طور کامل نمی‌خوانند؛ پس چگونه می‌توانم از آن‌ها بخواهم منابع اضافی مطالعه کنند.» تحقیقات انجام شده در زمینه یادگیری دانش‌آموزان نشان می‌دهد که اگر بخواهیم شرایطی فراهم کنیم تا دانش‌آموزان بیشترین بهره را از زمان خود ببرند، می‌توانیم آن‌ها را به خواندن، آن هم خواندن مؤثر، وادار کنیم. این فرایند می‌تواند مبتنی بر خواندن منابع درسی یا منابع اضافی دیگر باشد. اصول اولیه مورد نیاز برای کمک به مهارت خواندن کارآمد شامل موارد زیر است:
۱. ایجاد انگیزه برای انجام دادن تکالیف تعیین شده؛
۲. گنجاندن برخی انواع پاسخگویی در تکالیف تعیین شده؛
۳. ارائه راهبردهای خاص مربوط به روش آموزشی معلم؛
۴. فراهم‌سازی دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌هایی برای چگونگی سازماندهی اطلاعات و آنچه دانش‌آموزان باید جست‌وجو کنند.»
در ادامه این مقاله آمده است:
«با رعایت نکات زیر می‌توانیم انگیزه دانش‌آموزان را برای خواندن کارآمد تقویت کنیم:
۱. برجسته کردن ماهیت جهان واقعی در متون؛
۲. برقراری ارتباط مستقیم بین محتوای متن و تکالیف درسی دوره آموزشی و / یا آزمون‌ها؛
۳. ایجاد ارتباط بین مهارت خواندن و نتایج دوره و سیستم نمره‌دهی، که به‌منظور ارزش دادن به زمانی است که دانش‌آموز صرف مهارت خواندن می‌کند (۱).
این ارتباط با سیستم نمره‌دهی می‌تواند به پاسخ‌دهی کارآمد دانش‌آموزان نیز منجر شود. به روش‌های متعددی می‌توان پاسخگویی دانش‌آموزان را ارتقا داد:
۱. قبل از شروع کلاس: طرح سؤالاتی درباره خواندن و متن؛
۲. در طول کلاس: جلب مشارکت دانش‌آموزان در بحث یا تکلیف نوشتاری؛
۳. بعد از کلاس: خواندن متنی مرتبط با متون دوره آموزشی به‌منظور تفکر و ایجاد یک کار ذهنی برای دانش‌آموز.
برای افزایش (بهره‌وری) یادگیری دانش‌آموزان در زمان خواندن باید راهکارهایی را فراهم آورد و از طریق آن‌ها به تقویت مهارت خواندن و خواندن کارآمد دانش‌آموزان کمک کرد. همچنین باید آن‌ها را در این مورد که در متن باید چه چیزهایی را جست‌وجو کنند، راهنمایی نمود. خواندن اجمالی ساده با خواندن دقیق این است که دانش‌آموزان بتوانند به سؤالاتی از متن پاسخ دقیق دهند. در شیوه آموزشی شما، دانش‌آموز متن نوشتاری را چگونه باید بخواند تا بتواند برای پاسخ دادن به سؤالات آماده شود؟ آیا مطالب باید مانند رمان به‌صورت منظم خوانده شوند یا قبل از خواندن دقیق، باید قسمت‌هایی از متن را به‌صورت راهبردی پیش‌خوانی کرد؟ احتمالاً دانش‌آموزان رویکرد اول را انتخاب می‌کنند ولی می‌توانیم به آن‌ها کمک کنیم تا دومین رویکرد را، که بسیار هم راهبردی است، تمرین کنند و فراگیرند. علاوه بر این، می‌توانیم در حین خواندن سؤالاتی طرح کنیم و از آن‌ها بخواهیم به این سؤال پاسخ دهند. این کار ساختارهایی فراهم می‌آورد که دانش‌آموزان به کمک آن‌ها می‌توانند دانش (در حال کسب) خود را سازماندهی کنند.
در ادامه این مقاله، چند راهبرد معرفی شده که با استفاده از آن‌ها می‌توان مهارت خواندن را کارآمد ساخت.
نویسنده: تریس اوتچینگ
مترجم: پرویز قراگوزلی
برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید.