در «رشد آموزش پیشدبستانی»
«فضاهای آموزشی پیشدبستان و باید و نبایدهای آن»، موضوع میزگردی است که در شمارهی جدید مجلهی رشد آموزش پیشدبستانی چاپ شده است.
این میزگرد با حضور دکتر فرخنده مفیدی، سردبیر مجله و استاد دانشگاه علامه طباطبایی،
مرتضی مجدفر، عضو هیأت تحریریهی فصلنامهی رشد آموزش پیشدبستانی و مدرس دانشگاه،
محمدجواد احسانیفر، مدیر «پیشدبستانی و دبستان شوکا» در تهران،
زهره دهقانی، کارشناس ارشد رشتهی آموزش پیشدبستانی و جمیله حدادزاده دانشجوی کارشناسی ارشد برگزار شده است.
دکتر فرخنده مفیدی در ابتدای این میزگرد گفت: «به نظر میرسد در فضاهای آموزشی دورههای تحصیلی، بهویژه پیش از دبستان، مشکلاتی وجود دارد. یا نمیتوانیم از فضاهای موجود بهطور مناسب استفاده کنیم، یا در ساخت آنها از هنر معماری و طراحی بهرهی چندانی نگرفتهایم.
درصد بسیاری از این فضاها برای کودکان مناسب نیستند و یا برای آنها ساخته نشدهاند.
تحقیقات دانشگاهی انجام گرفته در تهران و شهرستانها هم، مطلوب نبودن این فضاها را نشان دادهاند. کارشناسان هشدار میدهند که این فضاها نمیتوانند با کودک و مربی ارتباط ایجاد کنند. بسیاری از مشکلات رفتاری کودکان ناشی از نامناسب بودن فضاست و آثار آن بهصورت نارضایتی
والدین انعکاس مییابد. شادی و رفاه بچهها در گرو این موضوع است.»
محمدجواد احسانیفر، مدیر پیشدبستان شوکا گفت: «تحقیقات نشان دادهاند، فضا عاملی راهبردی و روانی است و از بعد فیزیکی میتواند احساس خوب و یا بد را به انسان منتقل کند. فضا بهعنوان یک عنصر، شامل فضای درونی بسته، فضای درونی باز و یا فضای بازی، عنصری مؤثر بر آموزش
پیش از دبستان است. متأسفانه فضای موجود در پیشدبستانیها، چه دولتی و چه غیر دولتی، غالباً مطلوب نیست و به تحقق اهداف آموزشی کمک نمیکند. در یک دبستان دولتی، کلاسی را به پیشدبستانیها اختصاص میدهند. باید ببینیم این فضا امکانات لازم را دارد؟ باید از نظرات
کودکان استفاده کنیم و ببینیم کودکان ما چه میخواهند.»
زهره دهقانی، با اشاره به سابقهی شناخت و مطالعهی نیازهای کودک و مشارکت دانشمندان در این کار گفت: «اندیشمندان ابعاد وجودی کودک را به لحاظ رشد جسمی، عاطفی، هیجانی و روانشناسی رشد مورد مطالعه قرار دادند و در حد بالایی دریافتند که «کودک» کیست و چیست. آنها دریافتند
که کودک آنطوریکه ما بزرگسالان میخواهیم، آموزش نمیبیند. پیاژه میگوید: محیط کودک باید محرک باشد تا رشد ذهنی او کامل شود. یا اریکسون در این زمینه میگوید: برای تأمین رشد عاطفی کودک در مراحل سنی گوناگون، و برای دادن اعتمادبهنفس و استقلال به کودک، به محیط
امن نیاز است. به نظر من باید از کودک پرسید و براساس نیازهای وی برنامهریزی کرد. اتفاقی که در ایران میافتد این است که ما همهی اصول را در کتابها داریم و به دانشجویان آموزش میدهیم، اما کاربرد آنها را عملاً در مراکز نمیبینیم. در دنیا فضا را براساس نیازهای
کودک سازماندهی میکنند. در یک مهدکودک در کشوری پیشرفته، کلاس خاصی نمیبینیم که در آن میز و نیمکت داشته باشد، بلکه میآیند و آنجا را به مراکز متنوع یادگیری تقسیم میکنند.»
مرتضی مجدفر، از اعضای شورای برنامهریزی مجلهی رشد آموزش پیشدبستانی، مبلمان آموزشی و تجهیزات و وسایل را از عناصر مهم در الگوهای طراحی آموزشی میداند. او میگوید: «در واحدهای پیشدبستانی، سازماندهی فضا و مبلمان آموزشی باید از استانداردهایی تبعیت کنند.»
جمیله حدادزاده نیز در این میزگرد گفت: «در بازدیدهایی که از مهدکودکها داشتهام، دریافتهام که این مراکز برای بچههای پیشدبستانی طراحی نشدهاند. این مکانها استیجاری هستند و با ویژگیهای رشدی کودک تناسب ندارند. اما در کنار این مشکلات، مواردی هم هستند که افراد
شاغل در آن واحدها میتوانند بهراحتی آنها را رعایت کنند. مثلاً برای رسیدن به سطحی از امنیت، به تصور اینکه رسیدن به وضعیت مطلوب دور از دسترس است، تلاش چندانی نمیشود. ما حتی سراغ بهترین مراکز رفتیم، اما دیدیم آنها هم سادهترین مسائل در ارتباط با امنیت کودکان
را در نظر نمیگیرند.»
گزارش کامل این میزگرد در فصلنامهی رشد آموزش پیشدبستانی، شمارهی 10، بهار 1390 چاپ شده است.