برای نقش مایه ترنج معانی مختلفی بیان شده است. فصلنامه «رشد آموزش هنر» در مقاله‌ای به این معانی گوناگون پرداخته است.
در ابتدای مقاله می‌خوانیم: «نقش‌مایه‌ای
که نام ترنج به خود گرفت، پس از تغییر و تحولاتی نسبت به هنر باستان، به‌طور ویژه
در قالی و سپس کاشی‌کاری رخ نمود، هرچند در دیگر هنرها نیز می‌توان جلوه‌هایی از
آن را مشاهده کرد».
در ادامه آمده است: «نقش‌مایه ترنج در کاشی‌کاری،
نمادی از به وحدت رسیدن سایر نقوش در یک مرکز است؛ آنجا که همه توجهات به اوست، تکاملی
که انسان در پی آن است تا رسیدن به سرچشمه و رسیدن به معبود. این جلوه در کاشی‌کاری
مساجد به اوج خود می‌رسد و فضایی لامکان و لایتناهی پدید می‌آورد».
نویسنده در آخر چنین نتیجه‌گیری کرده
است: «نقش‌مایه ترنج، نقشی است که با در برگرفتن مفهوم باغ بهشت و آبگیری که مایه
حیات است، زمانی دراز در هنر این مرزوبوم وجود داشته و با تغییر حکومت، تغییر دین
و تغییر روند زندگی، اهمیت خود را در هنر هنرمندان ایران از دست نداده است.
این نقش‌مایه در طی سالیان، تنها در برخی
جزئیات متفاوت شده و گاهی پرآرایه‌تر و گاهی ساده‌تر گشته اما همواره در قالی‌بافی
و کاشی‌کاری جایگاه خود را حفظ کرده است».
نویسنده: شبنم گلزار، دبیر هنر
کلیدواژه‌ها: هنر ایران، قالی باقی، کاشی
کاری، ترنج