سواد رسانه‌ای و آموزش و پرورش

در این مقاله درباره چیستی سواد رسانه‌ای می‌خوانیم: «بر اساس تعریف یونسکو سواد رسانه‌ای یکی از الزامات و اجزای محوری سوادآموزی در عصر حاضر به شمار می‌رود. درباره اینکه سواد رسانه‌ای چیست، اندیشمندان و صاحب نظران بسیاری داد سخن داده و تعاریف متعددی عرضه کرده‌اند.

جیمز پاتر اعتقاد دارد: «سواد رسانه‌ای را می‌توان توان مخاطب در تجزیه و تحلیل و تفسیر پیام‌ها و محتوای رسانه‌های مختلف همراه با بهره‌مندی از مهارت تفکر انتقادی دانست.» در واقع از نظر پاتر می‌توان گفت سواد رسانه‌ای شناختی ژرف و عمیق از آنچه که در فضاهای رسانه‌ای میگذرد به ما می‌دهد.

او همچنین معتقد است: «سواد رسانه‌ای چشم اندازی است که بر اساس آن مخاطب می‌تواند خود را در معرض رسانه قرار دهد و پس از توجه؛ معنای پیام های دریافتی را تفسیر کند. پاتر در این تعریف بر تفاوت مهم بین دو مفهوم «در معرض قرار گرفتن» و «توجه کردن» تمرکز دارد.»

«آموزش سواد رسانه‌ای چرا و چگونه» عنوان بخش دیگری از مقاله است. در این بخش می‌خوانیم: «آموزش و پرورش ایران در سال‌های اخیر و پس از تدوین «سند تحول بنیادین» و «سند برنامه درسی ملی» توجه خود را معطوف به آموزش سواد رسانه‌ای کرده است.

به دنبال تغییر نظام آموزشی و استقرار نظام «3-3-3-3» سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با تأسی از برنامه درسی ملّی و دقت همه جانبه به آن، از جمله بند 3 که «اصول ناظر بر برنامه‌های درسی و تربیتی» را برمی‌شمارد و یا بند 5 که «الگوی هدف گذاری» را در برنامه‌های مذکور شرح می‌دهد و بند 7 که «شایستگی‌های پایه» را مورد توجه قرار می‌دهد، به دو رکن «پرورش تفکر» و «آموزش سواد رسانه‌ای» در برنامه‌ریزی درسی عنایت دارد.

کتاب‌ها و درس‌های «تفکر و پژوهش» (پایه ششم)، «تفکر و سبک زندگی» (پایه هفتم) و افزودن درس اختیاری «تفکر و سواد رسانه‌ای» به مجموعه دروس دانش‌آموزان پایه دهم (که در سال تحصیلی 96-95 صورت می‌پذیرد) از مصادیق این مدعا به حساب می‌آید.

اما آنچه نباید از نظر دور داشت این است که اولاً همان طور که مفهوم ابتدایی سواد؛ هم «خواندن» و هم «نوشتن» را در بر می‌گیرد، سواد رسانه‌ای نیز باید هم متضمن «تفسیر» و هم «تولید» باشد.»

نویسنده:  محمود حدادی، کارشناس ارشد مدیریت رسانه
کلید واژه‌ها: سواد رسانه‌ای، تفکر و پژوهش