یکی از حوزه‌هایی که در سرمایه اجتماعی مورد توجه قرار دارد و از اهمیتی بسیار به سبب برقراری ارتباطات مؤثر برخوردار است، حوزه امنیت و احساس امنیت اجتماعی است. «فصل‌نامه رشد آموزش علوم اجتماعی» در جدیدترین شماره خود مقاله‌ای را به این موضوع اختصاص داده است.
نویسنده مقاله پس از اشاره به مفهوم‌شناسی سرمایه اجتماعی به مفهوم‌شناسی امنیت اجتماعی پرداخته است: «امنیت اجتماعی را به مفهوم فنی واژه، اولین بار اندیشمندانی چون باری بوزان، ال ویور و لمیتر تحت عنوان «مکتب کپنهاگ» مطرح کرده‌اند. انگیزه طرح این عبارت امواج تهدیدآمیزی بودند که هویت گروه‌ها را در معرض خطر قرار داده بودند. بدین معنا که از یک سو با رشد فناوری‌های نوین و مجتمع‌های صنعتی، هویت بعضی گروه‌ها و جوامع در هویت‌های مسلط هضم می‌شد و از سوی دیگر با گسترش مهاجرت از کشورهای فقیر و جهان سوم به کشورهای صنعتی و پیشرفته، نوعی آشفتگی و بی‌هنجاری در تمایزهای هویتی پدیدار می‌شد.»
در تعریف امنیت اجتماعی می‌خوانیم: «امنیت اجتماعی حالت فراغت همگانی از تهدیدی است که کردار غیرقانونی دولت، دستگاه، فرد یا گروهی در تمام یا بخشی از جامعه پدید آورد و آرامش و آسودگی‌ای است که جامعه برای اعضای خویش فراهم می‌سازد. ویژگی مشخص آن مسئولیت جامعه در تکوین آن است به طوری که یکی از وظایف و اهداف جامعه برقراری امنیت است. امنیت اجتماعی به معنای ایجاد فضایی امن فارغ از دغدغه ناامنی و ناآرامی‌های اجتماعی به اهتمام نهادهای برپاکننده امنیت با کمک و هم یاری خود مردم است.»
در آخر، نویسنده مقاله یافته‌های خود را چنین آورده است: «هر جامعه سالم از سرمایه اجتماعی بالایی برخوردار است. زیرا افراد جامعه با هم روابطی اعتماد‌آمیز دارند و ضمن تأمین منافع خود، به دیگران نیز سود می‌برند. اگر هم سود بردن مستلزم زیان وارد کردن به دیگران باشد، از آن چشم می‌پوشند و اعتماد دیگران به خود را خدشه‌دار نمی‌کنند. اما در جامعه بیمار روابط به شکلی در جریان است که اعتماد تولید نمی‌شود. هر کس به فکر نفع شخصی خود است و چون نمی‌تواند منافع خود را در ارتباط با دیگران تأمین کند می‌کوشد به تنهایی منافع خود را در جامعه پی‌گیری کند. در این حالت فرد ابایی ندارد که با پایمال کردن حقوق دیگران و جامعه منافع خود را تأمین کند..... فقدان و یا کاهش سرمایه اجتماعی نیز مترادف با بروز و یا افزایش رفتارهای ضد‌اجتماعی است. رفتارهایی که امنیت اجتماعی را خدشه‌دار و احساس امنیت اجتماعی را کاهش می‌دهند؛ مانند آشناپروری و پارتی بازی، تبعیض و بی‌عدالتی، قانون‌شکنی، خیانت در امانت، ایجاد رعب و وحشت در میان مردم و... بنابراین می‌توان گفت سرمایه اجتماعی با تأمین نوعی «امنیت معنایی» برای افراد به واسطه معنادهی ارزش‌ها و قواعد به زندگی، آنان را از گرفتار شدن در دام ناهنجاری‌های به مثابه مظاهر بی‌اعتمادی، در جامعه برحذر می‌دارد و با استقرار خود به جهت‌دهی و معنادهی می‌پردازد و با زمینه‌سازی هنجارمند، نقشی تعیین‌کننده در تحقق و تثبیت امنیت اجتماعی و افزایش احساس امنیت اجتماعی برای آنان ایفا می‌کند.»
نویسنده: سعید نریمانی، عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی اراک
کلید‌واژه‌ها: سرمایه اجتماعی، امنیت اجتماعی، انسجام اجتماعی