تجربه نگاری و توسعه فردی

در ابتدای این مقاله می‌خوانیم: «برای مدیران آموزشی ضروری است که یک برنامه فردی توسعه داشته باشند. مشارکت در یک برنامه توسعه فردی برای مدیران آموزشی نوعی خودسازی است که لازمه تأثیرگذاری در مواجهه سازنده با مسائل متنوع نظام‌های آموزشی است. تجربه‌نگاری و مستندسازی تجارب نیز می‌تواند به عنوان بخشی از برنامه توسعه فردی مورد استفاده قرار گیرد. در اینجا، تجربه نگاری‌های مرسوم برای ارتقای سازمانی مورد نظر نیست بلکه نوعی مستندسازی تجربیات یادگیری، صرفا با هدف تعالی عملکرد، پیشگیری از دوباره کاری‌ها و نیز انتقال بین نسلی مدنظر است. بنابراین لازم است بخشی از برنامه‌های آماده سازی مدیران آموزشی به سوی یادگیری از طریق تجربیات موثر هدایت شود. مدیران آموزشی باید یاد بگیرند از تجربه‌های خود قیاس و استقرا کنند و ملاحظه کنند که چگونه می‌توانند آنچه را انجام می‌دهند در نمونه‌ها و موارد تازه‌تر به کار گیرند. البته لازمه گسترش یادگیری ناشی از تجربه، توانایی تشخیص تجربه مهارت‌های واقعی، مشاهده پیوند بین واقعیت‌های یادگیری و ثبت آن است.»

در ادامه مقاله آمده است: «در فرایند مستندسازی، مسئله گزینش تجارب موثر از بین طیف گسترده‌ای از تجربیات بسیار مهم است. تجاربی که برای یادگیری مستندسازی می‌شوند می‌توانند در حیطه‌هایی مانند توسعه مهارت‌های تفکر، کسب اطلاعات، توسعه نگرش‌های اجتماعی و توسعه علائق فردی و یا زمینه‌هایی دیگر باشند. این نوع یادگیری از طریق واکنش‌هایی که مشارکت کننده به دست می‌آورد صورت می‌گیرد. البته تحقق رشد سازنده و مثبت مستلزم داشتن تصویری درست از تجربه یادگیری است. اصطلاح تجربه یادگیری به کنش متقابل بین یادگیرنده و شرایط خارجی موجود در محیط – که یادگیرنده به آن واکنش نشان می‌دهد- اطلاق می‌شود. در این شرایط، نوعی رابطه نزدیک و لازم بین فرایندهای تجربه واقعی و یادگیری وجود دارد. یک تجربه یادگیری موثر باید قابلیت تداوم داشته باشد یعنی هر تجربه‌ای هم از تجارب قبلی بهره می‌گیرد و هم کیفیت تجارب بعدی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ضمناً باید هوشمندانه بین تجربه یادگیری آموزنده با تجربه یادگیری غیرآموزنده تمایز قائل شد. همچنین باید توجه نمود که تجربه فقط در درون فرد صورت نمی‌پذیرد و هر تجربه واقعی جنبه فعالی دارد که تاحدی شرایط عینی کسب آن تجارب را تغییر می‌دهد. هر تجربه‌ای حاصل نقش متقابل دو عامل، شرایط درونی و شرایط عینی است که منجر به پدیدآیی «موقعیت یادگیری» می‌گردند. درواقع، پختگی و شناخت بیشتر مدیر آموزشی از نظام آموزشی و عناصر آن باید بتواند با درگیر کردن انگیزه‌های فردی در طرح‌های تجربه مشترک، شرایطی را فراهم آورد که از طریق فعالیت‌های سازمان یافته، کنترل کننده این انگیزه‌های مفید باشد. ترتیب دادن تجارب یادگیری مشکل تر و خردمندانه تر وظیفه اصلی و لازم سطوح بعدی مستندسازی تجربیات است.»

متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش  مدیریت مدرسه، شماره 111، زمستان 1394 منتشر شده است.

کلیدواژه‌ها: مستند سازی، تجربه نگاری، تجربه یادگیری