توسعه پایدار با قوانین فیزیکی

در این مقاله، توسعه پایدار را چنین تعریف شده است: «توسعه پایدار موضوعی نو و تازه است که بیش از چند دهه از مطرح شدن آن نمی‌گذرد. توسعه پایدار از آنجا نشئت گرفت که دانشمندان دیدند با بهره‌برداری زیاد از منابع طبیعی، مشکلات زیادی به وجود آمده است. به طوری که نمی‌توان بدون رفع این مشکلات به توسعه واقعی امیدوار بود. توسعه پایداری امری است که نیازهای نسل حاضر را برآورده می‌سازد، بدون اینکه به توانایی نسل‌های آینده در برآورده کردن نیازهایشان لطمه‌ای وارد سازد. توسعه پایدار سه مولفه مهم دارد: 1- محیط زیست 2- جامعه 3- اقتصاد. اگر هر کدام از این مولفه‌ها را یک دایره در نظر بگیریم، فصل مشترک این سه دایره در صورت تداخل همان توسعه پایدار خواهد بود. هر چه میزان این تداخل بیشتر باشد توسعه پایدار نیز بیشتر خواهد بود.»
نویسندگان مقاله در ادامه به ارتباط میان سه قانون فیزیک با توسعه پایدار پرداخته‌اند. درباره قانون پایستگی انرژی و ارتباط آن با توسعه پایدار می‌خوانیم: «این قانون بیان می‌کند که مقدار انرژی یک جسم همواره ثابت است مگر آنکه به آن جسم انرژی داده یا از آن انرژی گرفته شود. از آنجا که توسعه پایدار دارای سه مولفه محیط زیست، اقتصاد و اجتماع است هر کدام از این مولفه‌ها جایگزین عبارات قانون پایستگی انرژی قرار می‌گیرد. به این ترتیب که بخش اول قانون که شامل  جمله «مقدار انرژی یک جسم همواره ثابت است» را منابع موجود در محیط زیست درنظر می‌گیریم. قسمت دوم قانون که شامل دادن انرژی یا گرفتن انرژی است را مربوط به مولفه‌های اقتصاد و اجتماع در نظر بگیریم ارتباط این دو موضوع با یکدیگر چنین است: «مقدار منابع طبیعی موجود در محیط زیست همواره ثابت است مگر اینکه این منابع توسط انسان، برای داشتن رشد اقتصادی مورد بهره‌برداری قرار گیرد. روشن است در صورتی که این منابع فقط از طبیعت گرفته شود و هیچ راه جایگزینی برای بازگرداندن آن‌ها به طبیعت نباشد به توسعه پایدار نخواهیم رسید. بنابراین اگر به میزان استفاده از منابع طبیعی راه کارهایی برای بازگرداندن آن‌ها به طبیعت در نظر داشته باشیم به توسعه پایدار محیط زیست دست خواهیم یافت. پس قانون پایستگی انرژی در فیزیک می‌تواند رهنمودی برای رسیدن به توسعه پایدار باشد و ما آن را پایستگی توسعه پایدار می‌نامیم.»

ادامه متن این مقاله به قلم طاهره غلامحسینی و علیرضا شوکتی در فصلنامه رشد آموزش فیزیک، شماره 112 پاییز 1394 منتشر شده است.

کلیدواژه: توسعه پایدار، قانون کنش و واکنش، توسعه شتاب دار، محیط زیست