فصل‌نامه رشد آموزش زیست‌شناسی در جدیدترین شماره خود به آلکالوئیدها و عملکردهای زیستی، اکولوژیک و فارماکولوژیک آن‌ها پرداخته است. سلیمان محبی، کارشناس ارشد علوم گیاهی و دبیر زیست‌شناسی ناحیه 4 تبریز نویسنده این مقاله است.
در تعریف آلکالوئید می‌خوانیم: «برای زیست‌شناسان آلکالوئید یک فراورده طبیعی با فعالیت بیولوژیک است. از دیدگاه آنان آلکالوئید یک ترکیب شیمیایی هتروسیکلیک دارای نیتروژن است که در اکثر موارد دارای کاربرد دارویی و اکولوژیک و در برخی موارد دارای اثر فارماکولوژیکی
است.»
در ادامه آمده است: «بیشتر آلکالوئیدها ترکیباتی فعال از نظر فیزیولوژیک و دارای اثرهای سمی متنوع روی جانوران و انسان هستند. اما در کل می‌توانیم بر اساس تعریف کارل مایسنر بگوییم که «آلکالوئیدها ترکیبات آلی حلقوی نیتروژن‌دار با یک حالت منفی از اکسیداسیون، با پراکندگی
محدود در بین موجودات زنده، با فعالیت فیزیولوژیک مشخص روی انسان یا جانوران هستند.»
نویسنده مقاله در ادامه به عملکردهای زیستی و اکولوژیک و عملکردهای فارمالوژیک آلکالوئیدها پرداخته است. در بخش عملکردهای فارماکولوژیک آمده است: «بیشتر آلکالوئیدها به‌خاطر خواص روان‌درمانی خود، به‌عنوان مسکّن‌های بسیار قوی و آرام‌بخش مشهورند مثل مورفین، کوکائین
و نیکوتین، هم‌چنین تعدادی از آلکالوئیدها بسیار سمی هستند.
اثرهای درمانی گیاهان دارویی به‌علت وجود متابولیت‌های ثانویه‌ای است که دارای اثرهای فارماکولوژیک هستند. آلکالوئیدها با اثرهای زیستی متنوع خود از جمله این متابولیت‌های ثانویه‌اند که در پزشکی به‌عنوان عوامل فارماکولوژیک اهمیت دارند.»
متن کامل این مقاله را می‌توانید در فصل‌نامه رشد آموزش زیست‌شناسی، شماره 94، بهار 1393 بخوانید.