مقاله‌ای از «رشد جغرافیا»
دریای خزر به‌عنوان ذخیره بزرگ نفت و گاز مطرح است اما استخراج نفت و گاز در کنار تأسیسات انتقال آن و نیز دیگر صنایع مربوط، امروز به یکی از مهم‌ترین منابع آلودگی آب، هوا و خاک در منطقه خزر تبدیل شده‌اند. فصل‌نامه رشد آموزش جغرافیا
در مقاله‌ای به این موضوع پرداخته است.
مقاله «تأثیر صنایع نفت و گاز بر اکوسیستم دریای خزر» به قلم
دکتر غلامحسین اسکانی و اعظم‌السادات امینی نوشته شده است. نویسندگان مقاله پس از پرداختن به موقعیت و شرایط اقلیمی دریای خزر و مشکلات بوم‌شناختی آورده‌اند: «فروپاشی شوروی سیلی از سرمایه‌گذاران خارجی را روانه خزر ساخت و بدین‌سان بستر توسعه
انرژی در منطقه را تقویت کرد. استخراج نفت و گاز و نیز دیگر محصولات صنعتی در مجموعه‌های عظیم پتروشیمی و پالایشگاه نفت امروز به منابع آلودگی آب، هوا و خاک منطقه خزر تبدیل شده‌اند. آلودگی شدید اسیدکربنیک و محصولات نفتی ناشی از استخراج نفت و ساختار لوله‌های نفتی
به آلایش حدود سی‌هزار هکتار از منطقه انجامیده و عوارض خطرناکی را متوجه محیط آن ساخته‌اند. مواردی مانند ترکیدگی لوله‌های نفت و هم‌چنین غرق شدن نفت‌کش‌ها و نیز آب توازن کشتی‌ها، همگی از عوامل آلوده‌کننده دریای خزر به‌حساب می‌آیند.»
در بخش دیگر مقاله می‌خوانیم: «نشت نفت ناشی از اکتشاف و تولید، بارگیری و حمل و نیز وقوع تصادم‌ها و سوانح دریایی نفتی در هر مرحله از ابتدای پخش شدن نفت خام در سطح آب تا ایجاد توده‌های قیری می‌توانند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم زنجیره غذایی را در محیط آبی در معرض
آسیب جدی قرار دهند. از سوی دیگر مواد نفتی مذکور سطح آب را به مقیاس وسیعی می‌پوشانند و مانع نفوذ نور خورشید و عمل فتوسنتز برای گیاهان دریا و تغذیه جانوری از جمله ماهی‌ها می‌شوند. به‌علاوه چه بسا مانع تبخیر سطحی آب خزر و نهایتاً بالاآمدگی آب این دریا شوند. از
طرفی قسمتی از مواد نفتی به تدریج رسوب می‌کنند و بستر دریا را می‌پوشانند و مانع تبادلات بستر دریا و آب دریا می‌شوند.»
متن کامل این مقاله در فصل‌نامه رشد آموزش جغرافیا، شماره 103، تابستان 1392
منتشر شده است.