گرچه دولت وقت ایران هنگام وقوع جنگ جهانی اول اعلام بی‌طرفی کرده بود اما هر یک از کشورهای درگیر جنگ به مقتضای منافع خود بی‌طرفی ایران را نادیده گرفتند. فصل‌نامه رشد آموزش تاریخ در مقاله‌ای به مهم‌ترین عواملی که موجبات نادیده گرفته
شدن بی‌طرفی ایران از سوی دولت‌های متخاصم شده، پرداخته است.
جمیله عباسی‌عزیزلو، دبیر تاریخ در شهر تهران، نویسنده این مقاله است. وی مهم‌ترین عوامل نادیده گرفته شدن بی‌طرفی ایران طی جنگ جهانی اول را چنین برشمرده است:
- مشکلات حفظ استقلال
- وابستگی سیاسی دولت‌مردان ایران به دول بیگانه
- وخامت اوضاع مالی ایران
- ناتوانی حکومت مرکزی
- ضعف نیروی نظامی ایران
- موضوع نفت
نویسنده مقاله در توضیح ضعف نیروی نظامی ایران آورده است: «ژاندارمری تنها سازمان انتظامی مورد اعتماد محافل ملی بود و افسران و مستشاران سوئدی، آن نیرو را به نفع متحدین به‌کار انداخته بودند. در آن موقع نیروی قزاق هنوز تحت فرماندهی
افسران روسی بود و آن نیرو هرگز راهی جز حفظ مصالح روسیه تزاری را نمی‌پیمود. قزاق‌ها عموماً مردمی خشن و بی‌سواد و برخلاف آنچه وانمود می‌کردند، بی‌عرضه و نالایق بودند. در حالی که افسران ژاندارم بیشتر از جوانان پرشور و وطن‌دوست بودند. لذا از آغاز تأسیس ژاندارمری
بین این نیرو و نیروی قزاق پیوسته کشاکش در میان بود. در این موقع بریگاد قزاق قدمی برخلاف منافع روس‌ها برنمی‌داشت، نیروی ژاندارم به هواداری از متحدین برخاسته بود و در خلال جنگ در غالب شهرستان‌هایی که در محور عملیات جنگی متحدین و متفقین قرار داشتند، دسته‌های
ژاندارم و افراد داوطلب مردم با واحدهای روسی وارد نبرد و زد و خورد می‌شدند.»
در ادامه مقاله آمده است: «حفظ بی‌طرفی به وجود ارتش منظم نیاز داشت. واضح است با این قشون مختصر و نامنظم که آن هم در اختیار خارجیان بود، دولت ایران قادر نبود از تجاوزات مکرر بیگانگان به خاک خود جلوگیری کند و ناچار فقط به ارسال
یادداشت اعتراض و شکایت اکتفا می‌کرد.»
متن کامل این مقاله در فصل‌نامه رشد آموزش تاریخ، شماره 50، بهار 1392 منتشر شده است.