مقاله‌ای از «رشد آموزش زمین‌شناسی»
زمین باستان‌شناسی یا باستان زمین‌شناسی از جمله واژگان تقریباً جدید و دانشی بینابینی است که با استفاده از مفاهیم و روش‌های علوم زمین به بررسی رسوبات باستان‌شناختی و فرایندهایی می‌پردازد که باعث خلق پیشینه‌های باستان‌شناختی
می‌شود.
این مقاله به قلم ابوالفضل بشیری، دبیر آموزش‌وپرورش منطقه 5 تهران نگاشته و منتشر شده است. نویسنده این مقاله در تعریف زمین باستان‌شناسی آورده است: «زمین باستان‌شناسی مفهومی نو است که با استفاده از روش‌های زمین‌شناسی به مطالعه تاریخ گذشته انسان
می‌پردازد. در زمین باستان‌شناسی با تشخیص و بررسی محتوای رسوبی و چینه‌نگاری لایه‌ها و مواد باستان‌شناسی، می‌توان درک کامل و صحیحی از پیشینه‌های باستانی به‌دست آورد.»
در ادامه مقاله می‌خوانیم: «مطالعات زمین باستان‌شناسی ایران در عمل با مشاهدات و کاوش‌های پارینه سنگی و استفاده از روش‌های زمین‌شناسی مانند رسوب‌شناسی برای توصیف جزئیات پیشینه‌های باستانی در غارها و پناهگاه‌های صخره‌ای پیوند می‌یابد. این مطالعات در غرب ایران،
شامل فارس و تا حدودی در ایران مرکزی به انجام رسیده‌اند. مثال‌های متعددی از این سایت‌ها در ادوار پارینه سنگی ایران در کرمانشاه، مازندران (اولین مطالعات)، شیراز و اصفهان در تاریخچه مطالعات باستان‌شناسی متکی بر روش‌های زمین‌شناسی ایران قابل ذکر است.»
ابوالفضل بشیری در ادامه آورده است: «مطالعات زمین باستان‌شناسی به‌طور عمده با بررسی‌های باستان‌شناسی در محوطه‌ها و مکان‌های پیش از تاریخ ایران پیوند یافته‌اند. این امر از آنجا ناشی می‌شود که بیشتر مکان‌های پیش از تاریخ در غارها و پناهگاه‌های صخره‌ای واقع شده‌اند.
بررسی دقیق مواد باستان‌شناسی که با حفاری و آنالیز رسوبی همراه است به اجبار محققان را به سوی ابزار و فنون زمین‌شناسی سوق داده است تا جایی که در دهه اخیر بررسی‌های زمین باستان‌شناسی جزئی ناگسستنی از مطالعات پیش از تاریخ ایران را تشکیل می‌دهد.»
نویسنده مقاله همچنین به برخی علل عدم استقبال از بررسی‌های پیش از تاریخ ایران اشاره کرده است: «بررسی‌های زمین باستان‌شناسی در ایران در عمل به اوایل قرن بیستم میلادی و به حضور باستان‌شناسی فرانسوی در ایران برمی‌گردد. مسائلی هم‌چون دورافتادگی نسبی ایران و انحصار
فرانسوی‌ها بر پژوهش‌های باستان‌شناسی از عوامل کم‌رونقی باستان‌شناسی پیش از تاریخ ایران در دهه 1890 تا اوایل 1930 است. علاوه بر این، مسائل سیاسی و تحولات جهانی نیز تاحدودی بر عدم استقبال از بررسی‌های پیش از تاریخ ایران مؤثر بوده‌اند.»
متن کامل این مقاله در فصل‌نامه رشد آموزش زمین‌شناسی، شماره 72، بهار 1392
منتشر شده است.