کسب آگاهی و افزایش اطلاعات درباره مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها پیش از آزمون سراسری دانشگاه‌ها (کنکور) ضروری است، تا هم درباره رشته مورد علاقه‌مان اطلاعات کسب کنیم و هم دانشگاه‌های مرتبط را بشناسیم و درباره‌شان تصمیم درستی بگیریم. تنوع دانشگاه‌ها و رشته‌ها ممکن است ما را دچار تردید یا خطا کند. در این شماره به معرفی یکی از مهم‌ترین دانشگاه‌های دولتی، «دانشگاه علامه طباطبایی» می‌پردازیم.
دانشگاه علامه طباطبایی یکی از 10 دانشگاه برتر ایران و بهترین دانشگاه تخصصی کشور در رشته علوم انسانی است. این دانشگاه به صورت رسمی در سال 1360 تأسیس شد، اما سابقه فعالیت آن به پیش از انقلاب اسلامی برمی‌گردد. از سال 1337 آموزشگاه‌ها و مراکز آموزشی گوناگونی تحت عنوان‌های متفاوتی فعالیت می‌کردند. پس از انقلاب اسلامی از ادغام این مراکز آموزشی، دو مجتمع دانشگاهی با عنوان‌های «مجتمع دانشگاهی ادبیات و علوم انسانی» و «مجتمع دانشگاهی علوم اداری و بازرگانی» تشکیل شدند. سرانجام در سال 1360 از ادغام این دو مجتمع با یکدیگر نخستین دانشگاه علوم انسانی ایران موسوم به دانشگاه علامه طباطبایی تأسیس شد.
دانشگاه علامه طباطبایی در شهر تهران، محدوده دهکده المپیک، در گروه دانشگاه‌های دولتی یا سراسری قرار دارد. دانشگاه‌های سراسری وابسته به وزارت علوم هستند. یعنی تحصیل در آن‌ها رایگان است و سایر خدمات، مانند تغذیه و خوابگاه، با هزینه‌ای مناسب به دانشجویان ارائه می‌شود. این دانشگاه از بهترین انتخاب‌ها برای دانش‌آموزان گروه علوم‌انسانی است که با تمرکز بر رشتههای علوم‌انسانی به دنبال رشد و توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور هستند.گروه‌های زیرمجموعه علوم انسانی تحت عنوان دانشکده‌های متفاوت در این دانشگاه فعالیت می‌کنند و از آن جمله‌اند: ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، اقتصاد، الهیات و معارف اسلامی، تربیت بدنی و علوم ورزشی، حقوق و علوم سیاسی، روان‌شناسی و علوم تربیتی، علوم اجتماعی، علوم ارتباطات، آمار، ریاضی و رایانه، و مدیریت و حسابداری.
معرفی مجموعه‌رشته‌های گروه علوم ارتباطات
گروه علوم ارتباطات از سه رشته اصلی روابط عمومی، روزنامه‌نگاری و مطالعات ارتباطاتی تشکیل شده است. دانش‌آموزان رشته علوم انسانی می‌توانند این رشته‌ها را در دوره کارشناسی تحصیل کنند. در میان دانشگاه‌های سراسری کشور، دو دانشگاه تهران و علامه طباطبایی این رشته‌ها را آموزش می‌دهند. اما به غیر از این، دانشگاه‌های آزاد و غیرانتفاعی نیز در این رشته‌ها دانشجو می‌پذیرند. در حالت طبیعی این رشته‌ها در دانشکده علوم اجتماعی ارائه می‌شوند، اما در سال 1394 دانشگاه علامه طباطبایی رشتههای گروه ارتباطات را از گروه علوم اجتماعی مستقل کرد و نخستین دانشکده علوم ارتباطات ایران راه‌اندازی شد.
روابط عمومی از رشتههای مهم در حیطه روابط درون‌سازمانی و برون‌سازمانی است و موقعیت‌های شغلی مناسبی برای دانش‌آموختگان این رشته وجود خواهد داشت. دانشجویان این رشته موظف هستند ظرف مدت چهارسال 138 واحد را بگذرانند. دانش‌آموخته رشته روابط عمومی باید اطلاعات نسبتاً خوبی در همه زمینه‌ها داشته باشند، به همین سبب واحدهای دانشگاهی به نحوی برنامه‌ریزی شده‌اند که این نیاز را برآورده کنند. از جمله واحدهایی که دانشجوی روابط عمومی باید بگذراند، می‌توانیم به مبانی جامعه‌شناسی، اصول علم اقتصاد، اصول علم سیاست، کلیات حقوق، آمار، روان‌شناسی اجتماعی و مبانی روابط عمومی اشاره کنیم. همچنین دانشجوی روابط عمومی طی تحصیل خود مهارت‌هایی مثل صفحه‌آرایی، آرشیو و اصول تبلیغات در رسانه را نیز فرا می‌گیرد.
روزنامه‌نگاری رشته‌ای است که اصول و فنون روزنامه‌نگاری را به دانشجویان می‌آموزد. روزنامهنگار به گردآوری اطلاعات، صحت‌سنجی، تنظیم و سامان‌دهی اخبار می‌پردازد و از طربق وسایل ارتباطات جمعی این اطلاعات را با مخاطبان به اشتراک می‌گذارد. با توجه به گسترش استفاده از اینترنت و دسترسی وسیع کاربران به آن، ضرورت تربیت روزنامه‌نگاران متعهد بیش‌ازپیش احساس می‌شود.
دانشجویان این رشته باید در طول چهارسال 137 واحد، اعم از واحدهای عمومی، تخصصی و اختیاری را بگذرانند. لازمه‌ی موفقیت و پیشرفت در روزنامه‌نگاری علاقه‌مندی و کنجکاوی است، اما علاوه بر آن، روزنامهنگار باید ویژگی‌های دیگری را نیز در خود تقویت کند و یا مهارت‌های لازم را فرابگیرد؛ مثل مهارت‌های ارتباطی، فنون نگارش و آگاهی از روش‌های تحقیق و جست‌وجو. واحدهای دانشگاهی تنها بخشی از این نیاز را برطرف می‌کنند و بخش دیگر با تلاش و ممارست دانشجو حاصل می‌شود؛ چرا که روزنامه‌نگاری علمی وابسته به زمان است و باید در آن به‌روز بود.
از واحدهایی که دانشجوی روزنامه‌نگاری باید بگذراند، واحدهای شیوه نگارش در مطبوعات، کاربرد رایانه در علوم ارتباطات، نقد و تفسیر مقاله و عکاسی خبری (فتوژورنالیسم) هستند. باتوجه به اینکه رشتههای گروه ارتباطات در پایه شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند، واحدهای مشترکی میان هر سه رشته وجود دارد.
مطالعات ارتباطاتی در پی تربیت متخصصانی است که بتوانند در حوزه ارتباط و رسانه به نحو شایسته‌ای اثرگذار باشند. با توجه به ماهیت میان رشته‌ای مطالعات ارتباطی، دانشجوی این رشته باید به مباحث بسیاری از جمله علوم اجتماعی، علوم سیاسی، حقوق، علوم اقتصادی، ادبیات و رایانه علاقه‌مند باشد و قدرت تجزیه و تحلیل خوبی داشته باشد. همچنین باید همچون یک روزنامهنگار از ذوق نویسندگی، کنجکاوی، و صبر و حوصله زیاد برخوردار باشد. دانشجوی رشته مطالعات ارتباطات باید بتواند در طول مدت چهارسال و طی هشت نیم سال، 137 واحد درسی را سپری کند.
مصاحبه با فاطمه منتظری، دانش‌آموخته رشته روابط عمومی
رشد جوان: لطفاً خودتان را معرفی کنید.
فاطمه منتظری هستم. فارغ‌التحصیل رشته روابط عمومی از دانشگاه علامه طباطبایی و در حال حاضر در بخش بازاریابی و پشتیبانی مشتریان یک شرکت بازرگانی مشغول به کار هستم.
تحصیل در رشته روابط عمومی چطور است؟
رشته خوبی است. به‌عنوان یک رشته دانشگاهی شامل واحدهای متنوعی است و از این نظر دوران تحصیل شما خسته‌کننده نخواهد بود. اگر شما به زمینه‌های آموزشی متفاوتی علاقه‌مند باشید، این رشته بهترین موقعیت است. جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و آمار دارد. خبرنویسی، ویراستاری، عکاسی و ... واحدهایی گوناگون و کاربردی هستند که البته خیلی تخصصی هم نیستند؛ در حد نیاز دانشجوی روابط عمومی.
چالش‌ها و فرصت‌هایی که دانشجوی رشته روابط عمومی با آن‌ها مواجه می‌شود، چیست؟
در دانشگاه خیلی درباره سازوکار «روابط عمومی در سازمان» آموزش داده نمی‌شود. در واقع تکیه آموزش بر پایه مسائل نظری (تئوریک) است و از این نظر در زمان اشتغال شما را با چالش روبه‌رو خواهد کرد. درواقع دانشجو باید علاوه بر کسب دانش نظری، مهارت‌های فردی خودش را نیز تقویت کند. البته دانشگاه برای دانشجویان واحدهای کارآموزی در نظر گرفته است که شما را تاحدودی نسبت به بازار کار آگاه می‌کند و فرصت کسب مهارت دانشجو را فراهم می‌آورد. همچنین واحدهای درسی به نحوی طراحی شده‌اند که شما با اساسی‌ترین اصول دیگر رشته‌ها آشنا می‌شوید و این هم به نوعی خود فرصت خوبی است.
زمان آزمون سراسری هم به انتخاب این رشته برای ادامه تحصیل فکر می‌کردی؟
بله. اولویتم نبود، اما واقعاً از انتخابم راضی و از این بابت خوش‌حالم. اگر به عقب برگردم باز همین رشته را انتخاب می‌کنم. آشنایی من با این رشته هم به واسطه دوست خواهرم بود که در این رشته تحصیل کرده بود و به من پیشنهاد داد.
اصلی‌ترین چالشی که زمان آزمون سراسری با آن مواجه شدی چه بود؟
اصلی‌ترین چالش من رتبه آزمون سراسری‌ام بود. درواقع فکر می‌کردم رتبه آزمون سراسری‌ام توانایی و استعدادم را تعیین می‌کند. بعد از دانشگاه با این موضوع کنار آمدم که رتبه آزمون سراسری میزان دانش و توانایی‌های مرا تخمین نمی‌زند. ضمن اینکه زمان آزمون سراسری تصور می‌کردم، در صورتی که در دانشگاه پذیرش نشوم، دیگر آینده‌ای نخواهم داشت.
چه چیزی دوست داری به بچه‌ها بگویی که خودت در زمان آزمون سراسری نمی‌دانستی؟
آزمون سراسری همه چیز نیست. راه رسیدن به علاقه‌های شما الزاماً از دانشگاه عبور نمی‌کند و چه بسا ممکن است مسیر دانشگاه شما را از هدفتان دور کند. از طرف دیگر، تجربه محیط دانشگاهی برای بچه‌ها واقعاً مفید است. درنهایت مسیری را انتخاب کنید که در رسیدن به اهدافتان شما را کمک کند.
نظرت درباره دانشگاه علامه و دانشکده ارتباطات چیست؟
از مرکز شهر دور است، اما گذشته از این دانشگاه بسیار خوبی است. محیط دانشکده ارتباطات خوب است. رسیدگی و خدمات به دانشجویان واقعاً خوب است. دانشکده ارتباطات هم دانشکده کوچکی است و فضای صمیمانه‌ای دارد.
آینده شغلی در رشته روابط عمومی چطور است؟
آینده شغلی این رشته خوب است. شاید موقعیت‌های شغلی زیادی هستند که خب جای پیشرفت ندارند؛ مثل منشی یا مرکز تماس. اما مسئول روابط عمومی تا مرحله مدیر عاملی فرصت پیشرفت دارد. فراموش نکنیم که برای این موقعیت شغلی کسب مهارت‌های ارتباطی واقعاً ضروری است.
برای شاغل‌شدن در این رشته چه ویژگی‌هایی باید داشته باشیم؟
مهم‌ترین موضوع علاقه است. تسلط بر مهارت‌های ارتباطی هم مهم است. ضمن اینکه شما باید از نظر شخصیتی فردی برونگرا باشید، چرا که مسئولیت ارتباط با تمام بخش‌های یک سازمان برعهده شماست.
مصاحبه با مهدی افراشته، دانش‌آموخته رشته مطالعات ارتباطی
رشد جوان: لطفاً خودتان را معرفی کنید.
مهدی افراشته هستم. فارغ‌التحصیل رشته مطالعات ارتباطی. در حال حاضر در حوزه «فروشگاه مجازی (دیجیتال‌مارکتینگ)» فعالیت می‌کنم. تخصص اصلی‌ام تولید محتواست و در کنار آن کار ویراستاری هم انجام می‌دهم.
رشته مطالعات ارتباطی اصلا درباره چیست؟
این رشته اصلاً ترکیبی از مطالعات رسانه و علوم اجتماعی است. یعنی اگر دانش‌آموزی به رشته علوم اجتماعی علاقه داشته باشد و در کنار آن به تحلیل و کار در رسانه هم علاقه‌مند باشد، این رشته بهترین انتخاب خواهد بود. به‌خصوص با توجه به پیشرفت‌های وسیع در حوزه رسانه، این رشته در آینده خواهان زیادی خواهد داشت. یعنی این رشته هم به لحاظ شغلی ارزشمند است و هم به لحاظ آموزشی.
نظر خودتان درباره رشته مطالعات ارتباطی چیست؟
من شخصاً این رشته را خیلی دوست دارم. برای من رشته‌ای خیلی جذاب و دوست‌داشتنی است. البته من هنوز هم درباره این رشته جست‌وجو می‌کنم و دنبال‌کننده این رشته هستم. از طریق فیلم، کتاب، مستند، مقاله دانشگاهی و ... اطلاعاتم را به‌روز نگه می‌د‌ارم.
دانشجوی رشته مطالعات با چه چیزهایی باید سروکله بزند؟
دانشجویی که با علاقه و آگاهی این رشته را انتخاب کرده است، باید خودش را به‌روز نگه دارد؛ پس باید جست‌وجوگر باشد. دنبال مقاله‌های جدید بگردد، در جست‌وجوی اطلاعات جدید باشد و بداند که در حوزه رسانه چه اتفاقاتی دارد می‌افتد و چه پیشرفت‌هایی حاصل شده‌اند. دیگر اینکه آگاه باشند که دانشگاه اطلاعات زیادی به آن‌ها نخواهد داد. دانشگاه مسیر را برای شما مشخص می‌کند و شما باید در پی عمیق‌کردن دانش خود باشید. دانشی که دانشگاه به دانشجو می‌آموزد، بیشتر نظری است و دانشجو باید در محیط کار تجربه کسب کند تا به دانش کاربردی دست یابد و با شرکت در دوره‌های آموزشی هم مهارت‌های جدیدی کسب کند.
تحصیل در رشته مطالعات ارتباطی چه فرصت‌هایی ایجاد می‌کند؟
شما فرصت آشنایی و نشست و برخاست با افراد متفاوت را در حوزه‌های گوناگون رسانه، سیاست و علوم‌اجتماعی پیدا می‌کنید. افرادی که صاحب‌نام هستند و تجربه خوبی را در اختیار شما خواهند گذاشت. دیگر اینکه دانشجوی رشتههای ارتباطات همیشه یک گام از دانشجویان سایر رشته‌ها جلوتر است، زیرا با فرهنگ و فناوری دنیا خودش را به‌روز می‌کند. پس همیشه یک شخصیت اثرگذار خواهد بود؛ چه در جامعه خودش و چه در جامعه جهانی.
آیا زمان انتخاب رشته امتحان سراسری دانشگاه‌ها هم به این رشته فکر می‌کردی؟
بله. من در زمان دانش‌آموزی برای وبگاه‌های (سایت‌های) خبری خبر می‌نوشتم و به رشته ارتباطات علاقه‌مند شده بودم. البته انتخابم دانشگاه تهران بود که در زمان انتخاب رشته متوجه شدم، دانشگاه علامه به واسطه اینکه دانشکده مستقلی تحت عنوان ارتباطات دارد، می‌تواند انتخاب بهتری باشد.
اصلی‌ترین چالشی که در زمان آزمون سراسری دانشگاه‌ها با آن مواجه شدی چه بود؟
مشکل بزرگ من این بود که در طول آن سال استراحت خوبی نداشتم و این موضوع در زمان جمع‌بندی خیلی مرا اذیت کرد. دوره جمع‌بندی واقعاً در نتیجه آزمون سراسری تعیین‌کننده است. من اگر دوره جمع‌بندی‌ام را بهتر می‌گذراندم، حتماً رتبه بهتری کسب می‌کردم.
چه چیزی دوست داری به بچه‌ها بگویی که خودت در زمان دبیرستان نمی‌دانستی؟
اگر از این دوران پرفشار عبور کنید، حتماً زمان آزاد کافی خواهید یافت تا به تمام تفریحاتی برسید که الان فرصتش را ندارید.
نظرتان درباره دانشگاه علامه و دانشکده ارتباطات چیست؟
دانشکده ارتباطات علامه تنها دانشکده مستقل ارتباطات در ایران است. استادان خیلی بنامی دارد که هریک وزنه‌ای در ارتباطات ایران هستند و برخی از آن‌ها حتی در سطح جهانی فعالیت می‌کنند. می‌توانید با این استادان ارتباط خوبی بگیرید و واقعاً باعث پیشرفت شما می‌شوند.
دانشجوی این رشته چه مهارت‌هایی را باید یاد بگیرد؟
حداقل یک نرم‌افزار گرافیکی در حد تسلط و کار با «وردپرس» یا «سئو» را بلد باشد. مهارت‌های تبلیغاتی و بازاریابی را فرا بگیرد. زبان انگلیسی را به‌خوبی بداند و از فن بیان و روابط فردی و اجتماعی بالایی برخوردار باشد. آگاهی از این مهارت‌ها، فارغ‌التحصیل این رشته را از سایر هم‌کلاسانش متمایز خواهد کرد.