خانم سمدانی درباره خودتان و رشته تحصیلی که در آن درس خواندید، برای ما توضیح دهید.
من مهدیه معین سمدانی، کارشناس ارشد صنایع‌دستی هنرهای سنتی هستم. سال 1376 در دانشگاه در رشته کارشناسی صنایع‌دستی قبول و وارد این حوزه شدم. تحت نظر استادان درجه یک تحصیل کردم. در سال 1385 که رشته صنایع‌دستی در کارشناسی ارشد اولین بار با درس‌های مخصوص به خود ارائه شد، بنده شرکت کردم و در دانشگاه الزهرا(س) در گرایش طراحی و تولید صنایع‌دستی مشغول تحصیل شدم.
در مورد رشته صنایع‌دستی در هنرستان برای ما توضیح دهید که وضعیت این رشته در هنرستان چگونه است؟
رشته صنایع‌دستی قبلاً در هنرستان چهار گرایش داشت و بچه‌ها می‌توانستند یکی از آن‌ها را با هماهنگی مدرسه انتخاب کنند. بچه‌های صنایع‌دستی چهار کتاب کارگاه فلز، کارگاه فرش، کارگاه سفال و کارگاه چوب را می‌گذراندند. هم‌اکنون رشته صنایع‌دستی در هنرستان به بحث فرش خلاصه شده است و به‌طور ویژه بافت فرش آموزش داده می‌شود. به این صورت که پایه دهم بافت گلیم و سال یازدهم بافت جاجیم و زیلو و پایه دوازدهم بافت قالی را آموزش می‌بینند و نظریه اصلی در راستای واردشدن به بازار فرش است.
رشته فرش در مدرسه‌های کاردانش هم وجود دارد؟ وضعیت این رشته در هنرستان‌ها چگونه است؟
رشته فرش در شاخه کاردانش هم به شکل‌های گوناگون مثل گرایش طراحی و نقشه‌کشی فرش و گرایش بافت و گرایش رنگرزی وجود دارد. متأسفانه این رشته‌های کاردانش فرش را در بعضی نقاط نداریم. با وجود اینکه در همه استان‌ها، به دلیل رویکرد طراحی سنتی، بحث نساجی سنتی و تولید ترمه، بازار کار خوبی برای این گرایش‌ها وجود دارد.
نحوه ورود به بازار کار فرش و شاخه‌های آن برای هنرجویان چگونه است؟ در این مورد توضیح دهید.
رشته فرش بسیار گسترده است و شاخه‌های فراوان دارد. در ضمن، در هیچ‌کدام از رشته‌های فنی، برند‌بودن فرش را نداریم. این برند‌بودن فرش ایران در جهان به بازار کار دانش‌آموزان کمک می‌کند و دانش‌آموزان می‌توانند برای ورود به بازار کار فرش، هم در حوزه طراحی و هم در حوزه انواع بافت‌ها، انواع گلیم‌ها و انواع جاجیم‌ها و انواع زیلو دست به انتخاب بزنند و هنرستان همه این‌ها را پوشش می‌دهد. خود کارآموزی در رشته فرش برای واردشدن به بازار کار بسیار مناسب است. در حال حاضر اقبال نسبت به فرش دست‌بافت بیشتر از قبل شده است و تبحر بیشتر در این زمینه باعث می‌شود آسان‌تر جذب بازار کار شوند.
شخصیت‌های مناسب برای این شغل در بازار چه کسانی هستند؟
از نظر شخصیتی، بچه‌هایی که طراحی سنتی را دوست داشته باشند، مهارت و دست قوی داشته باشند، از بافتن لذت ببرند و از کارکردن با مواد (متریال) و الیاف گوناگون لذت ببرند می‌توانند وارد این حیطه شوند.
به نظر شما به‌عنوان معلم و هم به‌عنوان کسی که در بازار تولید فرش هستید، سرفصل‌های آموزشی کتاب و رشته درسی، نیاز هنرجو را برای ورود به بازار کار تأمین می‌کنند؟
بله. بگذارید مثالی بزنم. در قسمتی از کتاب درسی بچه‌های هنرستان، نقشه‌خوانی به‌طور کامل توضیح داده می‌شود. بچه‌ها با یادگیری نظری و عملی آن تا حد یک مهندس نساجی تبحر پیدا می‌کنند. همین نقشه‌خوانی دانش اختصاصی و منحصربه‌فرد برای ورود به بازار کار فرش و صنایع‌دستی مرتبط با فرش است.
به نظر شما دانش نظری و مهارت عملی تا چه اندازه برای تولید فرش موردنیاز است؟
بچه‌های هنرستان باید ضمن داشتن مقداری دانش نظری که در هنرستان آموزش داده می‌شود، برای فراگیری دانش تجربی، شاگردی کردن در بازار کار را یاد بگیرند تا فوت‌وفن کوزه‌گری را از استادان فنی فرش بیاموزند.
شغل‌های مرتبط با این حوزه کدام‌ها هستند و این رشته چه اندازه جای توسعه و پیشرفت دارد؟
مشاغل مربوط به صنایع‌دستی فرش عبارت اند از طراحی فرش و گلیم، بافندگی تخصصی جاجیم و بافندگی تخصصی گلیم که هرکدام چله‌دوانی‌های مخصوص به خود را دارد.