دنیای موازی

جنگ بر سر تصاحب سرزمین، منابع و قدرت، بخش جدایی‌ناپذیری از تاریخ انسان است. منابع محدود نمی‌توانست طمع و میل بی‌پایان انسان را در رسیدن به قدرت و ثروت اقناع کند. لذا نزاع‌ها در یک چرخه بی‌پایان ادامه می‌یافت.

اگر جهانی بود که همه می‌توانستند پادشاه شهر خود باشند، دوستان و مریدان خود را آنجا گرد هم آورند و قوانین خاص خود را اجرا کنند، بدون اینکه کسی مزاحم آن‌ها شود یا منافع کسی را به خطر بیندازند، آن‌وقت شاید می‌شد جهانی بدون جنگ و بر محور مدارا و همکاری را تصور کرد. میل بی‌نهایت‌طلبی انسان را یک جهان بی‌نهایت می‌تواند سیراب کند. جهان واقعی چنین استعدادی برای ساختن رؤیاهای همه انسان‌ها ندارد.

متاورس را فراجهان معنی کرده‌اند؛ جهانی با قابلیت‌هایی بی‌پایان، بدون محدودیت‌های جهان واقعی. جهانی که می‌تواند بسیاری از رؤیاهای انسان را بدون درنظرگرفتن استعدادهای مربوط به ژن (ژنتیکی)، توانمندی‌های اکتسابی، ثروت و قدرت، نفوذ و رانت و جغرافیای محیطی و فرهنگی تحقق بخشد؛ رؤیاهایی که محدودیت‌های جهان واقعی مانعی برای رسیدن به آن‌ها بودند.

ساختن بازی‌ها و شهرها در متاورس، رقابتی جدید و مهم بین شرکت‌های بزرگ فناوری به وجود آورده است تا بتوانند در جهانی جدید به فعالیت‌های خود بپردازند و مخاطبان خود را در سراسر جهان پیدا کنند. این شهرها قابلیت بازی‌کردن، درآمدزایی، آموزش، بازدید از نمایشگاه‌ها و دستاوردهای جدید و سرگرمی‌های گوناگون و تجربه‌های بی‌پایان را امکان‌پذیر کرده‌اند. مالکیت این شهرها در اختیار سازندگان و شرکت‌های سفارش‌دهنده است. این محیط‌ها متناسب با ویژگی‌های مطلوب شرکت‌‌ها طراحی شده‌اند و میزبان طرفداران خود هستند.

یکی از شرکت‌های فعال در حوزه متاورس اعلام کرده است قصد دارد دانشگاه جهانی مجازی را در متاورس ایجاد کند؛ چیزی مثل شهر دانش با ظرفیت پذیرش نامحدود برای حضور دانشجویان و در تمام رشته‌های دانشگاهی موجود در سراسر دنیا. دانشگاه مجازی امکان حضور مجازی محصلان را برای کسب مهارت، علم و دانش، پیگیری و انجام فعالیت‌های تحقیقی و پژوهشی، و تجربه آزمایش‌های متعدد فراهم می‌آورد. این امر ضرورت وجود دانشگاه‌های متعدد در سراسر دنیا را از بین می‌برد و گام بزرگی در عدالت آموزشی محسوب می‌شود.

تخصصی‌شدن شهرها به معنی خصوصی‌ترشدن آن‌ها برای مخاطبان و شهروندان آن‌هاست. شهر ماشین‌ها، شهر فوتبالیست‌ها، شهر خواننده‌ها، شهر غذاها، شهر گل‌ها و ... می‌توانند شهرهای نوظهوری باشند که در آینده ساخته می‌شوند. برگزاری مناسک مذهبی و ملی، تجربه زندگی با هم‌کیشان خود و کسب تجربه‌های بسیار سبک‌های زندگی برای رسیدن سبک زندگی مطلوب، همگی از ظرفیت‌های بالای متاورس هستند. تصور کنید در شهر فوتبالیست‌ها وارد شده‌اید. با ساختمان‌ها و محیط‌های مختلف به شکل توپ فوتبال مواجه می‌شوید. احتمالاً می‌توانید با بازیکنان محبوب خود تمرین کنید، تیم بسازید و مسابقه دهید.

در شهر گل‌ها از نحوه کاشت و پرورش گیاهان مطلع می‌شوید، رایحه گل‌های نادر در جهان را حس می‌کنید و همه گل‌ها و گیاهان جهان را مشاهده خواهید کرد.

شخصیت‌های حقیقی و حقوقی قادر خواهند بود شهری با قابلیت‌های منحصربه‌فرد بسازند و مانند یک شهردار یا فرماندار بر این شهر حکمرانی و تغییرات مدنظر خود و شهروندان را اجرا کنند. مدیریت شهری متناسب با علاقه‌ها و سلیقه‌های شهروندان مجازی با کمترین تعارضات و مناقشات اجتماعی و فرهنگی تحقق همان آرمان‌شهر است. به نظر می‌رسد رؤیای فیلسوفان اجتماعی در رسیدن به آرمان‌شهر تا حدود زیادی در متاورس محقق می‌شود.

از جهانی سخن می‌گوییم که نه محدودیت مکانی دارد، نه محدودیت جمعیتی. اختلافات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در آن وجود ندارد، چرا که برای همه عقیده‌ها و مکتب‌ها فضا برای دنبال‌کردن ایده‌ها و ارزش‌هایشان وجود دارد، دخل و تصرف و اعمال تغییرات در این محیط به وسعت خلاقیت و رؤیاپردازی انسان‌هاست.

دسترسی ارزان‌قیمت و بدون محدودیت برای افراد، استفاده از این فضا را برای همه مردم اعم از فقیر و غنی، توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته، باسواد و کم‌سواد، از هر نژاد و قوم، هر زبان و فرهنگ را آسان می‌کند. برای اولین بار در تاریخ است که آحاد مردم از یک سرگرمی واحد استفاده می‌کنند، در یک محیط به آموزش می‌پردازند و تفاوتی بین تفریح و زندگی و ارتباط و فرصت‌های شغلی بین آن‌ها وجود ندارد؛ بدون انحصار خاص، دنیا را زیباتر از گذشته می‌کند.

البته همه این‌ها تنها در یک دنیای مجازی اتفاق می‌افتند؛ مجازی است و نه واقعی. بعید نیست همه این‌ها سرگرمی برای آحاد بشر باشد تا با غرق‌شدن در دنیایی مجازی، فرصت را برای بهره‌برداری در دنیای واقعی برای کسانی فراهم کند که کار خودشان را انجام دهند. در واقع بقیه در دنیایی خیالی و سرگرم‌کننده مشغول زندگی مجازی شوند. در آن سحر شوند تا جایی که تفاوت فضای واقعی زندگی با فضای مجازی آن را متوجه نشوند تا آن‌ها با خیال راحت در فضای واقعی زندگی مشغول بهره‌برداری‌های خودشان باشند.

به‌هرحال، همان‌طور که پیش‌تر گفته بودیم، متاورس هم فرصت است و هم تهدید؛ مثل هر اتفاق دیگری در دنیای فناوری. البته باید اعتراف کرد، این فناوری ابعاد بسیار بزرگ‌تری از سایرین دارد و می‌تواند به وسعت یک زندگی و یک جهان موازی باشد. پس خوب است که فرصت‌هایش را شناخت و از آن‌ها استفاده کرد و با چشمان باز مراقب تهدیدهایش بود.