اشاره
سنجش و ارزشیابی از اجزای جدایی‌ناپذیر و اصلی فرایند آموزش و یادگیری هستند. از طریق سنجش عملکرد و ارزشیابی آموزشی است که از میزان صحت عملکرد دانش‌آموزان و شناسایی نقاط ضعف و قوت و دسترسی به اهداف آگاهی حاصل می‌شود و بازخوردهای منطقی و منظم به معلم و یادگیرندگان داده می‌شود. از طرفی هرچه ابزارهای سنجش و ارزشیابی متنوع و چندجانبه باشند، علاوه بر جامعیت و دقیق‌تر شدن سنجش و ارزشیابی، بر جذابیت و هدفمندی آن نیز افزوده خواهد شد. ازجمله ابزارهای سنجش و ارزشیابی مؤثر و تعاملی، «آزمون‌های الکترونیکی» هستند که با داشتن قابلیت‌ها و ویژگی‌های ارزشمندی چون تعاملی‌بودن، چندرسانه‌ای‌بودن، نداشتن محدودیت‌های زمانی و مکانی، برکمیت و کیفیت آموزش و یادگیری تأثیرمهمی دارند.
در ادامه، بر اساس تجربه و بررسی‌های نگارنده، تعدادی از مهم‌ترین نرم‌افزارهای آزمون‌ساز در طراحی و تولید انواع آزمون‌های الکترونیکی تعاملی و هوشمند برای استفاده معلمان در درس‌ها معرفی می‌شوند.
1. وی‌سی‌ای اگزم دمو سیمولاتور1
نرم‌افزاری برای طراحی کا، اجرا و شبیه‌سازی آزمون‌های الکترونیکی جذاب است. علاوه بر طراحی آزمون، می‌توان دیگر آزمون‌های طراحی‌شده را نیز به‌وسیله آن باز و اجرا کرد. طراحی آزمون و سؤالات طبق تصویرهای 1 و 2 یا از این مسیر امکان‌پذیر است: File-New-Standard Exam/Case Study…
بعد از طراحی آزمون، به‌آسانی می‌توان فایل آزمون‌ها را به کمک خود نرم‌افزار به اجرا درآورد و در پایان گزارشی از وضعیت آزمون یادگیرنده دریافت کرد.
2. کوئزشن رایتر اچ‌تی‌ام‌ال5 2
برای ساخت و طراحی آزمون‌های برخط و محیط وب کاربرد دارد و به‌آسانی می‌توان تنظیمات آزمون و آزمون‌های درس مانند زمان آزمون، رمزگذاری روی فایل آزمون و سؤالات تصادفی را انجام داد.
3. مولتیپل چویس کوئیز میکر
این نرم‌افزار برای ساخت و طراحی آزمون‌های رایانه‌ای و تحت وب و برخط مناسب است. در این نرم‌افزار نیز می‌توان از انواع سؤالات چندگزینه‌ای به همراه تصویر استفاده کرد . در پایان می‌توان خروجی‌هایی مانند فایل اجرایی رایانه4 از آزمون‌ها تهیه کرد و تنظیماتی مثل رمزگذاری روی فایل آزمون و ایجاد سؤالات تصادفی را انجام داد.
4. واندرشیر کوئیز کرییتر5
ازجمله ویژگی‌های آن، می‌توان به داشتن خروجی‌های فلش، فایل اجرایی در رایانه، آفیس و...، اضافه‌کردن تصویرها و فلش و صدا به سؤالات و تعیین زمان آزمون اشاره کرد.
5. ایزی کوییزی6
این نرم‌افزار نیز برای ساخت آزمون‌های مجازی، تحت وب و برخط قابل‌استفاده است. طراحی پرسش‌ها با پاسخ‌های چندگزینه‌ای ازجمله مزیت‌های این نرم‌افزار است. در این نرم‌افزار نیز برای طراحی و ساخت انواع آزمون‌ها نیازی به برنامه‌نویسی نیست. ابزارهای موجود نرم‌افزار برای این کار کافی هستند و طراحی آزمون در سه مرحله به‌آسانی انجام می‌گیرد.
6. ادونس ایلرنینگ بیلدر7
این نرم‌افزار جالب نیز انواع سؤالات چندگزینه‌ای با یک پاسخ درست و چند پاسخ درست، پر کردنی و... را ارائه می‌کند. به‌آسانی می‌توان سؤالات و پاسخ‌ها را نوشت و قلم و رنگ و اندازه آن‌ها راتغییرداد. در صفحه اول نرم‌افزار می‌توان از قالب‌های آماده سؤالات انتخاب یا سؤالات جدیدی طراحی کرد. خروجی این آزمون‌ساز به‌صورت فایل اجرایی رایانه است.
7. اسکول هاوس تست8
این نرم‌افزار نیز از انواع سؤالات چندگزینه‌ای، جورکردنی، جاخالی، وصل‌کردنی، صحیح و غلط، طولانی‌پاسخ پشتیبانی می‌کند. به‌آسانی می‌توان تعداد زیادی سؤال طراحی کرد و درصورت نیاز، برخی سؤالات را به‌صورت انتخابی چاپ و به دانش‌آموزان ارائه کرد.
آزمون‌های طراحی‌شده توسط این نرم‌افزار به‌صورت چاپی و در قالب پرونده پی‌دی‌اف قابل استفاده خواهند بود.
باید در نظر داشت، یکی از ویژگی‌های مشترک نرم‌افزارهای آزمون‌سازمعرفی شده، پشتیبانی آن‌ها از زبان‌های گوناگون ازجمله زبان فارسی است.
جمع‌بندی
هیچ نرم‌افزاری همیشه کامل نیست، اما اگر بتوان با توجه به شرایط و امکانات، قابلیت‌ها و امکانات نرم‌افزارهایی مانند آزمون‌سازها را به‌صورت ترکیبی و درکنار هم و برای موقعیت‌های متنوع استفاده کرد، در این وضعیت شاهد رفع یا کاهش مشکلات و نواقص و بهبود وضعیت خواهیم بود. نرم‌افزارهای آزمون‌سازی که در این نوشتار معرفی شدند، هرکدام ویژگی‌ها و قابلیت‌های متفاوت و گاهی مشابه مانند طراحی انواع سؤالات چندگزینه‌ای و صحیح و غلط، تعیین زمان آزمون، اعلام نتیجه فوری بعد از آزمون، قابلیت استفاده از تصویر، فلش، صدا، فیلم در آزمون‌ها را دارند که معلمان می‌توانند در افزایش کیفیت و جامعیت آموزش و یادگیری مبتنی بر آزمون و سنجش و ارزشیابی‌های دقیق تشخیصی و تکوینی از آن‌ها استفاده کنند.
پی‌نوشت‌ها
1. VCE Exam Simulator Demo
2. Question Writer HTML5
3. Multiple Choice Quiz Maker
4. exe
5. Wondershare QuizCreator
6. easyQuizzy
7. Advanced eLearning Builder
8. choolhouse Test 3