تعریف یادگیری تطبیقی
یادگیری تطبیقی ارائه تجربه‌های یادگیری سفارشی است که نیازهای منحصر به فرد دانش‌آموز را از طریق بازخورد، مسیرها و منابع به‌موقع (به‌جای ارائه یک تجربه یادگیری برای همه) برطرف می‌کند.
معلم به دانش‌آموز کمک می‌کند مفهومی دشوار را درک کند. در مواقع ضروری، این معلم نکات و توصیه‌های خود را در پاسخ به نشانه‌های کلامی و غیرکلامی زبان‌آموز تغییر می‌دهد. از جمله فعالیت‌هایی که معلم در این راستا می‌تواند انجام دهد، عبارت‌اند از: تغییر جریان درس برای پاسخ‌گویی به سؤالات و سردرگمی‌ها، ارجاع‌دادن به رویدادهای جاری یا علاقه‌ها و ترجیحات دانش‌آموز، تغییر فعالیت‌ها در لحظه (مثلاً دانش‌آموز در درک موضوع مشکل دارد. بنابراین، به جای اینکه از آن‌ها بخواهید به تنهایی تکلیفی را انجام دهد، وی را در انجام تکلیف راهنمایی کنید) (Mirata, Hirt & Bergamin, 2020).
معلم در مثال بالا در حال تطبیق با یادگیرنده است. بنابراین، ما تدریس خصوصی را تجربه یادگیری تطبیقی می‌نامیم. اما پاسخ‌گویی دقیق به نیازهای یک یا دو یادگیرنده در یک زمان، بیشترین چیزی است که از معلم می‌توان انتظار داشت تا به‌طور مؤثر آن را مدیریت کند. هر چه تعداد دانش‌آموزان بیشتر باشد، معلم کمتر می‌تواند مهارت تدریس خود را برای اطمینان از پیشرفت هر فرد افزایش دهد.
هدف فناوری یادگیری تطبیقی تقلید و پشتیبانی (نه جایگزین!) از استعدادهای معلمان بزرگ برای ارائه بهترین تجربه یادگیری ممکن برای هر دانش‌آموز است. این کمک می‌کند تا فایده‌های یادگیری تطبیقی را به ده‌ها، صدها یا هزاران دانش‌آموز در یک زمان افزایش دهیم (Naim, 2021).
سازوکارهای یادگیری تطبیقی
الف) تطبیق طراحی‌شده
روشی از تطبیق است که در آن معلم توالی آموزش تخصصی را طراحی می‌کند تا یادگیرندگان خود را به سمت تسلط بر محتوا راهنمایی کند. معلم چگونگی تطبیق درس‌ها با بازخورد و توالی محتوا را در درس برنامه‌ریزی می‌کند.
این رویکرد برای سازگاری به فناوری می‌گوید چگونه در موقعیت‌های منحصربه‌فرد واکنش نشان دهد. در واقع این رویکرد از روش «اگر این، پس آن» استفاده می‌کند. از این روش می‌توان برای ارائه اصلاحات مورد نیاز، به اشتراک‌گذاشتن محتوای پیشرفته با دانش‌آموزان ممتاز و موارد دیگر استفاده کرد. این شرایط اختیار و کنترل بیشتری نسبت به آنچه یادگیرنده تجربه می‌کند، به معلم می‌دهد.
موارد بالا تنها چند مورد از راه‌های تطبیق هستند. راه‌های بسیار زیادی وجود دارند که می‌توانید تطبیق را طراحی کنید تا به یادگیرندگان بر اساس اقدامات دقیقشان تجربه‌های شخصی بدهید.
ب) تطبیق الگوریتمی
روشی برای تطبیق که در آن یک یا چند الگوریتم به دو سؤال زیر پاسخ می‌دهند:
1. یادگیرنده چه می‌داند؟
2. یادگیرنده در مرحله بعد باید چه چیزی را تجربه کند؟
بر اساس این پاسخ‌ها، الگوریتم می‌تواند «مورد مناسب در زمان مناسب» را هنگام یادگیری برای دانش‌آموزان انتخاب کند.
یک الگوریتم متداول، ردیابی دانش بیزی (1 BKT) است که نرخ یادگیری را تخمین می‌زند. الگوریتم دیگر، نظریه سؤال‌پاسخ (2 IRT) است که از آن در زمینه روان‌سنجی برای مدل‌سازی تعامل یک یادگیرنده با موارد گوناگون استفاده می‌شود.
الگوریتم ردیابی دانش بیزی
ردیابی دانش بیزی الگوریتمی است که در بسیاری از نظام‌های آموزشی هوشمند، برای مدل‌سازی میزان تسلط هر دانش‌آموز بر دانش یا مهارتی که معلم قصد آموزش آن را دارد، استفاده می‌شود.
در BKT برای مدل‌سازی از چهار پارامتر استفاده می‌شود:
- احتمال اینکه دانش‌آموز از قبل مهارت را بداند.
- احتمال اینکه دانش‌آموز پس از مدتی دانش خود را در مورد مهارت نشان دهد.
- احتمال اینکه دانش‌آموز در مورد یک مهارت یا دانش اطلاعات اشتباهی داشته باشد.
- احتمال اینکه دانش‌آموز یک دانش یا مهارت را نداند و با حدی گمان به درستی، از دانش یا مهارت استفاده کند.
الگوریتم نظریه سؤال پاسخ
این الگوریم، یک خانواده از مدل‌های ریاضی است که سعی می‌کند نحوه پاسخ آزمودنی‌ها به سؤال‌ها را توصیف کند. از این مدل‌ها می‌توان برای ارزیابی عملکرد موارد استفاده کرد، زیرا توضیحات به خودی خود بسیار مفید هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر به این رمزینه مراجعه کنید.
عوامل یادگیری تطبیقی
راه‌های زیادی برای بررسی رفتار و عملکرد یادگیرنده وجود دارند تا برنامه‌های درسی را به‌طور مناسب شخصی‌سازی کنید. در واقع عوامل تطبیق شامل عملکرد (آنچه دانش‌آموز انجام می‌دهد و آنچه در گذشته انجام داده است)، سطح دانش (دانش قبلی یا دانش به‌دست‌آمده)، ترجیحات محتوا، تصورات غلط و جمعیت‌شناسی است. فناوری آموزشی می‌تواند تجربه‌های یادگیری را برای هر فرد بر اساس هر ترکیبی از عوامل ذکرشده تطبیق دهد. در واقع عوامل انطباق با استفاده از انواع تطبیق می‌توانند پاسخ‌های منحصر به فردی ایجاد کنند. بر اساس آنچه در سفر یادگیری دانش‌آموز اتفاق افتاده است، آیا آن‌ها را طبق برنامه‌ریزی پیش می‌برید، نکاتی را ارائه می‌دهید یا مسیر یادگیری آن‌ها را به‌طور کامل تغییر می‌دهید؟ راه‌های زیادی برای ایجاد هر تجربه یادگیری تطبیقی عالی وجود دارد.
انواع تطبیق
بازخورد بلادرنگ: در مواقعی که دانش‌آموز برای یادگیری به حمایت نیاز دارد، بعد از رفتار و عملکرد دانش‌آموز کمک مناسب و بلافاصله ارائه دهید.
مسیرهای متمایز: توالی‌هایی متفاوت از محتوا را به هر دانش‌آموز ارائه دهید. برای مثال، قبل از ادامه مبحث بعدی، برای مفهومی خاص بیشتر به دانش‌آموز کمک کنید. دانش‌آموزان پیشرفته را سریع پیگیری کنید یا به دانش‌آموزان اجازه دهید بدانند در آینده چه چیزی یاد خواهند گرفت (kurt, 2021, 12 12).
فناوری تطبیقی چگونه تجربه تدریس را بالا می‌برد؟
بعید به نظر می‌رسد اندازه کلاس‌ها کوچک‌تر شود و به همان اندازه بعید است معلمان بتوانند هر دانش‌آموزی را در هر درس چالش برانگیز راهنمایی کنند؛ جایی که فناوری یادگیری تطبیقی به کمک آن می‌آید. معلمان و طراحان یادگیری می‌توانند تجربه‌های یادگیری شخصی‌سازی‌شده و جذابی ایجاد کنند که بیشتر شامل نیازهای متفاوت یادگیرندگان باشد، بنابراین، دانش‌آموزان در معرض خطر و پیشرفته، هر دو توجه مورد نیاز خود را همیشه جلب می‌کنند. از یادگیری تطبیقی می‌توان برای به اشتراک‌گذاشتن مطالب مقدماتی، درس‌های اصلاحی، مطالعات موردی و کاوش در مفاهیم جدید و قدیمی استفاده کرد. طراحی تجربه‌های یادگیری تطبیقی فرد را قادر می‌سازد تحصیلات خود را ادامه دهد، بازخورد دریافت کند و محتوای دشوار را حتی بدون دسترسی مستقیم یا فوری به مربی هدایت کند. علاوه بر این، به دانش‌آموزان این فرصت داده می‌شود که فرایند یادگیری خود را داشته باشند، فرایند یادگیری منحصربه‌فرد را کشف و با سرعت مورد نیاز خود مطالعه کنند. بنابراین، فناوری یادگیری تطبیقی، زمانی که با دقت به کار گرفته شود، ظرفیت معلم را برای بهبود نتایج یادگیری برای هر دانش‌آموز افزایش می‌دهد (Peng, Ma & Spector, 2019).
یادگیری تطبیقی این امکان را به مربیان می‌دهد که درجه بالایی از مالکیت و عاملیت را در تدریس خود حفظ کنند. از جمله اینکه دانش‌آموزان چه چیزی، چگونه و چه زمانی یاد می‌گیرند؛ حتی در محیط‌های یادگیری دیجیتال.
مربیان و طراحان یادگیری می‌دانند چه چیزی برای دانش‌آموزان بهترین کارکرد را داشته است. چگونه اطلاعات را به ترتیب داربست و تکه‌تکه کنند تا درک یادگیرنده را بهبود بخشند. جایی که دانش‌آموزان غالباً تلوتلو می‌خورند، کدام نکات و ترمیم بهتر عمل می‌کند و چگونه دانش‌آموزان را تشویق کنیم با انگیزه بمانند.
وقتی قدرت طراحی یادگیری تطبیقی را در دست مربیان قرار می‌دهید، دانش‌آموزان تجربه‌های بهتری خواهند داشت و منظور ما این نیست که مربیان باید تنها طراحان این دوره‌ها باشند، بلکه منظور این است که آن‌ها باید بتوانند بر مطالب تأثیر بگذارند تا آن را از آن خود کنند و مالکیت آموزشی به دست آورند.
جمع‌بندی
معلمان از همان ابتدا برای استفاده از فناوری در آموزش تلاش کرده‌اند. برنامه‌های یادگیری تطبیقی یک مسیر یادگیری شخصی برای هر دانش‌آموز ایجاد می‌کنند. زمانی که دانش‌آموزان بتوانند به طور مکرر تمرین کنند، بیشتر درگیر می‌شوند. مدل‌های یادگیری تطبیقی نیز بازخورد فوری ارائه می‌کنند و از میزان کار خسته‌کننده بی‌معنا برای معلم می‌کاهند. یادگیری تطبیقی اجازه می‌دهد مطالب درسی برای یادگیرنده سفارشی شوند که تجربه منحصر به فردی ایجاد می‌کند. نظام‌های یادگیری تطبیقی مبتنی بر فناوری می‌توانند کمک‌های فوری، منابع مختص به نیازهای یادگیری و بازخورد مرتبطی را که دانش‌آموزان ممکن است به آن‌ها نیاز داشته باشند، در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند. امید است در آینده نزدیک استفاده از این برنامه‌ها در مدرسه افزایش یابد.
پی‌نوشت‌ها
1. Bayesian Knowledge Tracing
2. Item Response Theory
منابع
1. kurt, S. (2021, 12 12). Adaptive Learning: What is It, What are its Benefits and How Does it Work? Retrieved from Educational Technology: https://educationaltechnology.net/adaptive-learning-what-is-it-what-are-its-benefits-and-how-does-it-work/
2. Mirata, V., Hirt, F., & Bergamin, P. (2020). Challenges and contexts in establishing adaptive learning in higher education: findings from a Delphi study. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 18-27.
3. Naim, D. (2021, 9 13). What is Adaptive Learning? Retrieved from smartsparrow:https://www.smartsparrow.com/what-is-adaptive-learning/
4. Peng, h., Ma, S., & Spector, J. (2019). Personalized adaptive learning: an emerging pedagogical approach enabled by a smart learning environment. Smart Learning Environments.