یکی از مشکلات اساسی که سبب افت تحصیلی دانش‌آموزان می‌شود، نداشتن اعتمادبهنفس کافی است که دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد. یکی از دانش‌آموزانم به‌دلیل همین مشکل و برخورد اشتباه والدینش با وجود تلاش بسیار نمی‌توانست نتیجه‌ی دلخواه را در آزمون‌ها به دست آورد؛ ازاین‌رو، تلاش کردیم با انجام راهکارهای گوناگونی که در ادامه می‌آیند، مشکل این دانش‌آموز را تا حدودی رفع کنیم. در حال حاضر او از نظر تحصیلی پیشرفت خوبی کرده است.
یکی از عواملی که اعتمادبهنفس دانش‌آموزان را بالا و پایین می‌برد، نحوه‌ی رفتار اولیا و معلمان با آن‌هاست. اولیا و مربیان باید علایق و توانایی‌های هر دانش‌آموز را شناسایی کنند و سپس او را به سمت آن‌ها سوق دهند. نقش والدین در این میان فقط باید نقشی حمایتی و نظارتی، بدون دخالت مستقیم، باشد. برخی از رفتارهایی که منجر به اعتمادبهنفس پایین بچه‌ها می‌شود، عبارت‌اند از:
1. دخالت مستقیم اولیا در فرایند یادگیری فرزندانشان باعث می‌شود آن‌ها نتوانند به نتیجه‌‌ای مطلوب برسند؛ چون فرصت کافی برای پیداکردن مشکل خود را پیدا نمی‌کنند. گویی همیشه شیوه‌ی مطالعه به آن‌ها دیکته می‌شود، در حالی که هر انسانی باید شیوه‌ی مطالعه‌ی مخصوص به خود را داشته باشد تا به نتیجه‌ی مطلوب برسد.
2. تلقین جمله‌هایی چون «تو نمی‌توانی و ...» اعتمادبهنفس دانش‌آموزان را از بین می‌برد.
3. داشتن توقعی بالاتر از توانایی‌های ذاتی دانش‌آموزان از طرف اولیا، سبب بروز اضطراب در کودکان می‌شود.
4. مقایسه‌ی یک دانش‌آموز با دانش‌آموز قوی‌تر نیز باعث ازبین‌رفتن اعتمادبهنفس در او می‌شود.
در ادامه، راهکارهایی کلی را بیان می‌کنم که خودم نیز برای بهبود اعتمادبهنفس دانش‌آموزم از آن‌ها بهره برده‌ام:
1. نظارت اولیا بر تکلیف‌ها و حذف دخالت مستقیم
بعضی دانش‌آموزان در انجام کارها و تکلیف‌هایشان نیازمند نظارت‌اند؛ اما اگر به‌جای نظارت با دخالت مستقیم فرد دیگری مواجه شوند، نمی‌توانند به موفقیت دست یابند. پروردگار مهربان هم به انسان اختیار داده است تا خودش راه را انتخاب کند و انبیا و اولیا را فقط به‌عنوان راهنما فرستاده است.
مادرِ دانش‌آموز موردنظر پا‌به‌پای دانش‌آموز درس می‌خواند. در واقع دانش‌آموز نمی‌توانست تجزیه‌وتحلیل کامل را هنگام مطالعه داشته باشد. به همین دلیل در هنگام پرسش‌های کلاسی با اضطراب شدید روبه‌رو می‌شد و مطالب را فراموش می‌کرد. گرفتن نتایج نامطلوب در سال‌های قبل نیز بر اضطراب او می‌افزود. از مادر دانش‌آموز خواستم هنگام مطالعه کنار دانش‌آموز نباشد و فقط بر کار او به‌طور غیرمستقیم نظارت کند.
2. پرسش کتبی در منزل
یکی از مشکلات اساسی این دانش‌آموز ناتوانی در زمینه‌ی پیاده‌کردن اطلاعات در برگه بود. ازاین‌رو، از اولیا خواستم که در منزل از او آزمون کتبی بگیرند تا او بتواند در این زمینه تمرین کافی داشته باشد.
3. پرسش صبحگاهی در منزل
مرور صبحگاهی یکی از روش‌های مناسب برای بازیابی اطلاعات ذخیره‌شده در حافظه‌ی کوتاه‌مدت است که مغز در طول شب در حال تجزیه‌وتحلیل آن‌ها بوده است. بنابراین، از دانش‌آموز خواستم، قبل از آمدن به مدرسه، مطالعه‌ای اجمالی داشته باشد.
4. تغییر شیوه‌ی مطالعه و تمرکز
از دانش‌آموزم خواستم سعی کند هنگام مطالعه ذهن خود را متمرکز کند و همچنین شیوه‌های متعدد مطالعه از قبیل نوشتن روی کاغذ پس از خواندن هر بند، توضیح‌دادن برای فرد خیالی، تکرار موضوعات و ... را به کار گیرد تا متوجه شود کدام شیوه به یادگیری بهتر او کمک می‌کند.
5. وام‌دادن نمره
در آزمون‌های اولیه به او امتیازهایی بیش از نوشته‌هایش می‌دادم و در کنار آن در برگه از او می‌خواستم در آزمون بعدی این امتیازها را جبران کند.
6. تشویق از طریق صحبت‌کردن و نوشتن جملات امیدوارکننده
در زمان‌های متعدد به او قوت‌قلب می‌دادم که توانایی خوبی دارد. فقط کافی است که بخواهد. در هر آزمون، با توجه به نتیجه‌ی گرفته‌شده، جملات امیدبخش از قبیل «هر شکست پلی است به‌سوی پیروزی و...» را بـرایش می‌نوشتم تا اعتـمادبه‌نفسش بـالاتر رود.
7. تغییر نگرش والدین به دانش‌آموز
انسان‌ها توانایی‌ها و علایق متفاوتی دارند. گاهی دانش‌آموزی در یک یا چند درس توانایی یادگیری بالایی دارد، در حالی که در یک یا دو درس دیگر هرچه تلاش می‌کند نمی‌تواند به نتیجه‌ی مورد انتظار برسد. باید خانواده را در این زمینه آگاه کرد که به فرزندشان اجازه دهند در سطح توانایی‌هایش حرکت کند و از او توقع بی‌مورد نداشته باشند. برای همین از والدین آن دانش‌آموز خواستم سطح توانایی او را در نظر بگیرند و با هر پیشرفتی، او را تشویق کنند. کم‌کم دانش‌آموز سعی کرد در تمام درس‌ها به سطح خیلی خوبی برسد، چون دیگر اضطراب ناشی از سرزنش والدین را نداشت. با انجام راهکارهای متعدد دانش‌آموزم اعتمادبه‌نفسش بالا رفت و اضطرابش هم کم شد و در آزمون نهایی نمره‌ی دلخواهش را گرفت.
نتیجه‌گیری
مشکل نداشتن اعتمادبهنفس کافی در بعضی از دانش‌آموزان که به دلایل گوناگونی ایجاد شده، حل‌شدنی است و فقط نیاز به صرف وقت کافی دارد که با کمترشدن تعداد دانش‌آموزان در کلاس راحت‌تر انجام می‌شود.
باید از اولیا خواست که به‌جای دخالت مستقیم در فرایند مطالعه‌ی فرزندانشان که در سال‌های اخیر بسیار زیاد شده است، فقط بر کار او نظارت داشته باشند تا دانش‌آموز روی پای خودش بایستد.
همچنین باید روش‌های مطالعه‌ی صحیح را به دانش‌آموزان آموزش دهیم و از آن‌ها بخواهیم با امتحان هر روش متوجه شوند کدام یک در مورد آن‌ها بهتر جواب می‌دهد. امید است به یاری پروردگار مهربان و با به‌دست‌آوردن آگاهی‌های لازم و داشتن رفتار صحیح مشکلات آموزشی همه‌ی دانش‌آموزان رفع شود.