بیایید محیط‌شناسی را از انتها به ابتدا بررسی‌کنیم:
متأسفانه تعداد زیادی از دانش‌آموزان برای انتخاب رشته تحت تأثیر جو محیطی قرار می‌گیرند. با نگاهی آماری به تعداد شرکت‌کنندگان آزمون سراسری در سال‌های گذشته به نتایج جالبی می‌رسیم. چند سالی است که آمارها نشان‌دهنده تعداد شرکت‌کنندگان بالای 50 درصدی رشته تجربی هستند. چند سال قبل هم با همین آمار در رشته های ریاضی سروکار داشتیم. سونامی رشته‌های ریاضی، سونامی رشته‌های تجربی و از امسال هم کم‌کم سونامی رشته‌های انسانی قابل پیش‌بینی است!
این سونامی‌ها نتیجه جوگیرشدن و خود را به جریان آب سپردن است. برای رهایی از این سونامی‌های محیطی خوب است محیط زندگی خود را بشناسیم و اگر لازم شد برخلاف جهت جریان آب شنا کنیم. برای شنا در محیط پرتلاطمی که هر روز ما را به سویی می‌کشاند، بهتر است در دو حیطه شناختی تحقیق کنیم:
شناخت محیط
محیط را در سه بخش می‌توانیم بررسی کنیم:
1. بررسی دبیرستان‌ها و هنرستان‌های موجود در دوره دوم متوسطه محیط زندگی.
2. شناسایی رشته‌های تحصیلی ـ حرفه‌ای موجود در منطقه زندگی.
3. بررسی امکانات و محدودیت‌های رشته‌های تحصیلی ـ حرفه‌ای موجود در محیط زندگی.
بررسی‌های مزبور بدین خاطر انجام می‌گیرند که امکان دارد در منطقه و محیط زندگی ما برای رشته مورد علاقه ما امکانات و مرکز آموزشی وجود نداشته باشد.
لزوم شناخت نیازهای جامعه
خوب است شناخت نیازهای جامعه را به صورت پلکانی از پایین به سمت بالا بررسی کنیم:
پله اول: لازم است نسبت به شغل‌های موجود در هر رشته شناخت پیدا کنیم.
پله دوم: لازم است امکانات و شغل‌های موجود در هر رشته را در داخل کشور مورد بررسی قرار دهیم.
پله سوم: لازم است نسبت به امکانات و شغل‌های موجود در هر رشته در استان محل زندگی خود شناخت پیدا کنیم.
پله چهارم: لازم است امکانات و شغل‌های موجود در هر رشته را در منطقه محل زندگی خود بررسی کنیم.
اما مهم‌ترین نکته! ما با بالارفتن از این پله‌های شناختی و با دو بال «شناخت خود» و «شناخت محیط و نیازهای شغلی آن» آماده پرواز می‌شویم. البته قبل از پرواز لازم است مکان فرود خود را مشخص کرده باشیم و خود را به دست باد نسپاریم و جوگیر سونامی‌ها نشویم.
چند سال قبل با تعدادی از دانش‌آموزان پایتخت‌نشین برخورد داشتم که بر اثر یک تبلیغات به دنبال رفتن به رشته «جوشکاری زیر آب» بودند. با هم به بررسی مراحل بالا برای این رشته پرداختیم و مشخص شد که برای ادامه تحصیل مجبورند به چند مرکز معدود در سواحل جنوب کشور بروند. برای کار هم باید در کشتی‌سازی و اسکله‌های حفاری داخل دریا و ... کار کنند. یعنی محل باند پرواز و فرود این رشته و حرفه در ساحل‌های دریاهاست!