در مسیر ساحل جنوبی در فاصله 15 کیلومتری از شهر زیبای «قشم»، در مجاورت روستای «برکه خلف»، یکی از «زمین‌منظرهای» (ژئوسایت‌های) مهم و اصلی «پردیس زمین‌شناسی»[1] (ژئو پارک) جهانی قشم، زمین‌منظر «دره ستارگان» قرار دارد. این زمین‌منظر که در بزرگ‌ترین جزیره ایران واقع است، متعلق به دوره زمین‌شناسی «سنوزوئیک» است و قدمتی دو میلیون ساله دارد؛ نمونه کم‌نظیری از هنر فرسایش آب و باد. این دره شاید نمادی از کره مریخ در زمین باشد. خاک سرخ آن در بعضی قسمت‌ها با حفره‌های پی‌درپی، بعضی از افراد را به یاد کره مریخ می‌اندازد.
دره ستارگان به دلیل زیبایی طبیعی خاص و منحصربه‌فردی که دارد، یکی از شناخته‌شده‌ترین جاذبه‌های طبیعی در سطح جهان محسوب می‌شود. دره بدون دخالت انسان شکل گرفته است و هنوز هم با یک بارندگی شدید، تغییر شکل می‌دهد که بر جذابیت آن اضافه می‌شود. در این دره شما در میان مجسمه‌های خاکی بلندی قرار می‌گیرید که در دستان باد و آب تراش خورده‌اند. جاهایی دره تنگ و باریک می‌شود و فقط آسمان را بالای سر خود می‌بینید.
باورهای غلط مردم درباره دره ستارگان
مردم محلی این منطقه بر این باورند که برخورد ستاره‌ای بزرگ (شهاب‌سنگ) از آسمان با این قسمت از جزیره، شکاف عظیمی را در دل زمین ایجاد کرده است و همه ماسه‌هایی که در نتیجه برخورد ستاره، به طرف بالا در حرکت بوده‌اند، دیوارهای بلند و شگفت‌انگیزی را به وجود آورده‌اند. اسم محلی آن هم «استاله کفته»، به معنی «ستاره افتاده» است.
برخی از افراد منطقه اعتقاد دارند که بعد از غروب آفتاب، صداهایی از دره ستارگان شنیده می‌شوند و می‌گویند که این صداها مربوط به ارواحی هستند که از حضور انسان‌ها ناراحت می‌شوند. این باورها از گذشته در ذهن مردم بوده‌اند و تا حد زیادی هم برای اهالی منطقه جدی‌اند به‌طوری‌که بعد از غروب آفتاب وارد دره نمی‌شوند. اما بر اساس مطالعات محققان زمین‌شناسی، علت این صداها روزنه‌ها و حفره‌های پر تعداد موجود در صخره‌ها است که باد به درون آن‌ها می‌رود و هنگام عبور از دالان‌ها و ستون‌ها صدا تولید می‌کند.
چگونگی شکل‌گیری دره ستارگان
شکل‌گیری دره ستارگان تحت تأثیر نیروی آب و باد و فشارهای وزنی در بخش‌های گوناگون طبقه‌های زمین شکل گرفته است. زمین‌های این منطقه از دو لایه سخت رویین، از جنس فسیل‌های دریایی، و لایه سست زیرین از جنس آهک و خاک رس، تشکیل شده است. بخش‌هایی که عوامل فرسایش کمتری داشته، بر جا مانده‌اند، اما در بخش‌های سست، عملکرد فرسایش شدیدتر بوده و این بخش‌ها را از بین برده است. طبقه‌ها و لایه‌های این دره، به دلیل ویژگی‌هایی که گفته شد، بسیار حساس و شکننده‌اند و حتی وزن یک انسان روی طبقه‌های آن می‌تواند بسیار خطرناک باشد و باعث فروریختن ناگهانی شود. بنابراین قدم نزدن و راه نرفتن بر فراز لایه‌های این دره، به حفظ این اثر طبیعی کم‌نظیر و باارزش که میرات زمین‌شناختی به شمار می‌رود، کمک می‌کند.
در این زمین‌منظر (ژئو سایت)، ستون‌ها و ستونک‌ها را در اندازه‌ها و شکل‌های گوناگون می‌توان دید که بر اثر عوامل فرسایشی به وجود آمده‌اند. گاهی این ستون‌ها به شکل سوزنی و باریک هستند که نشان دهنده حرکت‌های چرخشی سیلاب‌ها و باران‌های فصلی در اطراف ستون‌هاست.
[1]. «ژئو پارک» یا «پردیس زمین‌شناسی» شامل منطقه‌ای با وسعت مناسب است که چندین پدیده بارز زمین‌شناسی به و ضوح در آن دیده می‌شود. ژئوپارک‌ها ممکن است علاوه بر پدیده‌های زمین‌شناسی از آثار تاریخی، بوم‌شناسی و میراث فرهنگی و طبیعی نیز برخوردار باشند. این‌ها نقش مهمی در رونق بوم‌گردی طبیعت‌گردی (اکوتوریسم) دارند.
منبع: محمدجواد حسنی، فاطمه حسینی‌پور، فصلنامه دیرینه‌شناسی، دوره 2. شماره 1. سال 3931.