کاغذی را بر می‌دارید. ممکن است تصمیم گرفته‌اید چند مسئله ریاضی را در آن حل کنید. یا اینکه نقاشی روی آن بکشید. کمی بعد متوجه می‌شوید که جواب‌ها را اشتباه به دست آورده‌اید. کاغذ را مچاله می‌کنید و در سطل آشغال می‌اندازید. شاید هم کارتان را به خوبی انجام داده باشید. پس از آن کاغذ را پاره می‌کنید و از صدای پاره‌کردن کاغذ لذت می‌برید! آن هم در شرایطی که پشت کاغذ سفید بود و شما می‌توانستید از آن هم استفاده کنید. شاید با خودتان بگویید: «یک صفحه کاغذ چه ارزشی دارد؟!»
راستی برای تولید یک صفحه کاغذی که شما پاره کرده‌اید، چه مقدار انرژی مصرف شده و چه اتفاقاتی رخ داده است؟
همه می‌دانیم که برای تولید کاغذ به درخت نیاز است. درختانی که خانه بسیاری از حیوانات مثل پرنده‌ها هستند. ممکن است یک پرنده که تخم گذاشته و حالا تخم‌هایش به جوجه تبدیل شده‌اند، پس از پیداکردن غذا، پروازکنان راهی خانه خود باشد که با صدایی وحشتناک روبه‌رو شود؛ صدایی که توسط اره برقی تولید شده است. لحظه‌هایی بعد درخت قطع می‌شود و پرنده نمی‌تواند غذا را به جوجه‌های خود برساند. او هرگز جوجه‌هایش را دوباره نمی‌بیند.
قطع کردن درختان موجب می‌شود بسیاری از حیوانات بی‌خانه شوند یا جان خود را از دست بدهند.
تمام وسایل برقی تولید انرژی و گرما می‌کنند و گرمای این وسایل در محیط اطراف ما پراکنده می‌شود. فرق نمی‌کند باتری یک گوشی کوچک در حال پرشدن باشد یا یک اره برقی بزرگ. همه این وسایل گرما تولید می‌کنند و گرمای آن‌ها در فضا پخش می‌شود. به عبارت ساده‌تر، تمام این وسایل می‌توانند جهان اطراف ما را گرم کنند. به این ترتیب اره‌ای که درختان را قطع می‌کند، هم موجب گرم‌شدن زمین می‌شود و هم در تنفس کره زمین مشکل ایجاد می‌کند؛ اما چگونه؟
حتماً می‌دانید که درخت‌ها ریه‌ها و شش‌های کره زمین هستند. انسان بدون شُش نمی‌تواند تنفس کند و بعد از چند دقیقه می‌میرد. کره زمین هم به درخت‌ها نیاز دارد؛ درخت‌هایی که گازهای سودمند برای تنفس انسان (مثل اکسیژن) را تولید، گازهای مضر و زیانمند (مثل دی اکسید کربن) را جذب و به این ترتیب هوای اطراف ما را پاکیزه می‌کنند.
هرچه تعداد درخت‌ها کمتر شود، تنفس کره زمین سخت‌تر می‌شود و اکسیژن هوا هم کمتر.
بعد از اینکه درخت‌ها بریده و به « اَلوار» تبدیل شدند، آن‌ها را به کارخانه حمل می‌کنند؛ با چه وسیله‌ای؟ خودروهای بزرگی مثل تریلی و کامیون که برای حرکت به مقدار زیادی بنزین نیاز دارند. آن‌ها هوا را به شدت آلوده می‌کنند. پس از رساندن الوارها به کارخانه، فرایند تبدیل آن‌ها به کاغذ آغاز می‌شود؛ آن هم با وسایلی که همگی انرژی تولید می‌کنند و انرژی آن‌ها هوا را گرم و گرم‌تر می‌سازد.
پوست درخت‌ها در کارخانه کنده می‌شود و سپس آن‌ها را به قطعه‌های ریزی تبدیل می‌کنند که به آن‌ها «چیپس چوب» می‌گویند. در ادامه، چیپس چوب را با آب و مواد شیمیایی مخلوط می‌کنند تا ترکیب این مواد، خمیری مخصوص تولید کند. پس از آن خمیر کاغذ را خشک و از آن کاغذ تهیه می‌کنند. کاغذی که در کتاب‌ها، روزنامه‌ها و مجله‌ها، جعبه‌های شیرینی و ... می‌بینیم همه به این روش تولید می‌شوند؛ یعنی پس از صرف انرژی فراوان، تولید گرمای زیاد، آلوده‌کردن هوا و حتی کشته‌شدن بسیاری از حیوانات بی‌گناه. اما چه‌کار می‌توان کرد که جلوی این همه خطر برای زمین پاک گرفته شود؟
بهترین کار این است که بکوشیم تا حد ممکن از کاغذها به‌خوبی استفاده کنیم و به این ترتیب مانع از تولید کاغذهای جدید شویم. مثلاً وقتی چیزی را روی کاغذی می‌نویسیم، از همه بخش‌های آن به طور کامل استفاده کنیم، نه اینکه کاغذی را که یک طرف آن کاملاً سفید است، دور بیندازیم.
اگر از صدای پاره کردن کاغذ لذت می‌بریم و بعد از نوشتن روی کاغذ خواستیم آن را پاره کنیم، کاغذ پاره‌شده را دور نریزیم، بلکه آن را جدا از سایر زباله‌ها بین زباله‌های خشک بگذاریم و به مراکز بازیافت تحویل دهیم تا آن‌ها را بازیافت کنند.
یادتان باشد که حتماً زباله‌های خشک باید از زباله‌های‌تر(مثل پوست میوه) جدا قرار بگیرند تا از بین نروند و امکان بازیافت آن‌ها وجود داشته باشد.
بازیافت بـاعث می‌شـود کـاغذهای جدید نـه از درخـتان، بلکه از کـاغذهای استفاده‌شده تولید شوند. این بهترین کار برای جلوگیری از قطع هرچه بیشتر درختان در سراسر جهان است.
این بار که خواستید جعبه شیرینی یا پیتزای خود را دور بیندازید، به درختی فکر کنید که قطع شده است تا این جعبه به وجود بیاید. به کتاب‌ها و دفترهایتان با دقت بیشتری نگاه کنید و در خیابان که راه می‌روید، به دور و برتان توجه بیشتری داشته باشید. حتماً می‌بینید که بسیاری از مردم بدون توجه به اهمیت کاغذ، آن را به راحتی دور می‌ریزند. سعی کنید به آن‌ها آموزش دهید تا بفهمند کاغذ چه اهمیتی در جهان دارد و چگونه باید تلاش کنیم درخت‌های کمتری برای تولید کاغذ قطع شوند.
منبع: گیبونز، جیل (1389). بازیافت برای کودکان. ترجمه علی‌اصغر عطاءالهی. شرکت انتشارات فنی ایران. تهران.