تجربه جدید تحصیل مجازی در مقایسه با کلاس‌های حضوری
در دو سال گذشته که به ناچار دانش‌آموزان از فضای حضوری و شاد مدرسه، تلاش و رقابت در یادگیری و تجربه حضور در اجتماع محروم ماندند، فرصت دیدار و تعامل بین دانش‌آموزان، معلم و مدیر نیز به شدت کاسته شد. این خود یکی از ضعف‌های مهم آموزش مجازی بود. می‌دانیم، به لحاظ روان‌شناسی، حضور و ارتباط مؤثر دانش‌آموزان در مدرسه تا چه حد می‌تواند عزت نفس را بالا ببرد، روحیه تیمی ایجاد و تقویت و ارتباطات چندجانبه را در دانش‌آموز برقرار کند. همین امر موجب جنب و جوش بیشتر برای یافتن راه حل‌های گوناگون در جهت رسیدن به نتیجه و موفقیت می‌شود. فضای واقعی و ملموس آموزشی باعث می‌شود دانش‌آموز با پیروزی و شکست آشنا شود، تجربه‌اندوزی کند و بدون واهمه، همیشه به دنبال فهم بیشتر و درک مناسبی از معنای زندگی خود باشد تا در نهایت به شناخت بهتری از خودش برسد. اما متأسفانه فضای مجازی و برگزاری کلاس‌ها به این شیوه، مدیریت کلاس‌ها را با چالش‌های جدیدی مواجه کرده است. برای مثال، گاهی حضور و غیاب‌ها به موقع و دقیق صورت نمی‌گیرند. معلم نمی‌تواند در ارائه تدریس‌ها اشراف کامل روی دانش‌آموزان و تمرکزشان داشته باشد و مشکلاتی دیگر از این دست که فضای کلاس مجازی را خشک و بی‌روح کرده‌اند.
ضعف زیرساخت‌ها مهم‌ترین چالش آموزش غیرحضوری
مدیران و معلمان ضعف‌ها و کمبودهای زیادی، چه به لحاظ سخت‌افزاری و چه به لحاظ مهارتی، دارند. به‌طوری که رفته‌رفته علاقه و تلاش به یادگیری در دانش‌آموزان بسیار پایین آمده و اختلالاتی در یادگیری و رشد آنان پدید آورده است. از طرف دیگر، با وجود تلاش‌های بی‌وقفه و شبانه‌روزی معلمان، سطح یادگیری بچه‌ها نسبت به زمان حضور مستمر و فعال آنان در مدرسه و کلاس بسیار افت کرد و معلمانی که در کلاس‌های حضوری بسیار موفق عمل می‌کردند و عملکردشان در رسیدن به اهداف یادگیری و آموزش معمولاً عالی ارزیابی می‌شد، به علت ناآشنایی با فناوری‌های روز و روش‌های نوین در آموزش مجازی یا دسترسی به وسایل مورد نیاز همچون گوشی‌های هوشمند، اینترنت پرسرعت، رایانه کیفی (لپ‌تاپ) و...، در بستر فضای مجازی و ساخت محتواهای الکترونیکی، بسیار پایین‌تر از حد انتظار ارزیابی شد. لازم است در طول سال تحصیلی تعاملات بیشتری میان معلمان و مدیر و اولیا به وجود آید. مثلاً با برگزاری جلسات ماهانه و گفت‌وگو درباره سبک‌های نوین یادگیری و به‌کارگیری شیوه‌های یادگیری معکوس و بررسی نقاط قوت و ضعف کلاس‌داری، برگزاری کارگاه‌های تخصصی در هر منطقه با توجه به نیاز معلمان و والدین برای شناخت بیشتر معضلات و مشکلات یادگیری دردانش‌آموزان، ارائه برنامه‌های آموزشی کاربردی توسط صدا و سیما و همچنین تخصیص منابع مالیِ بیشتر به مناطق کمتر توسعه‌یافته به‌منظور تأمین زیرساخت‌های لازم و رفع مشکلات نرم‌افزار شاد، روند یادگیری را تقویت بخشید.
عوامل کسب‌نکردن نتیجه مطلوب در کلاس‌های مجازی
برگزارنشدن کارگاه‌های متناسب با تولید محتوا و کار با نرم‌افزارهای گوناگون، تخصیص‌نیافتن امکانات متناسب با آموزش مجازی، آگاهی نداشتن خانواده‌ها و نبود تعامل درست والدین با این مدل تدریس‌ها و سختی مدیریت و کنترل بچه‌ها در فضای مجازی، از دیگر معضلات مهم تدریس مجازی به شمار می‌رود. برای مثال، نحوه ارزشیابی‌ها و برگزاری آزمون‌ها کیفیت مطلوبی در بر ندارد و غالباً معلم نمی‌تواند روی تک‌تک دانش‌آموزان اشراف کامل داشته باشد. تفهیم درس‌ها به کندی پیش می‌رود و رفع اشکال‌ها به کیفیت کلاس حضوری نیست، زیرا باید برای هر دانش‌آموز فیلم رفع اشکالی جدا و متناسب با وضعیت تحصیلی او تولید و ارسال شود و بازخوردهای درست و منطقی، چه به لحاظ کلامی یا متنی، ارائه شوند که این خود به‌شدت زمان را از معلم می‌گیرد و باعث اتلاف وقت می‌شود. در کنار همه این عوامل، بالابودن آمار هر کلاس هم در نوع ارائه محتوا و زمانی که برای پیگیری امور کلاس‌داری گذاشته می‌شود اثر مستقیم می‌گذارد و این خود گواه پایین‌آمدن سواد یادگیری و از دست‌رفتن شور و شوق در دانش‌آموز است. باید پذیرفت، برای حل موضوعات مطرح شده، این تلاش‌ها در فضای مجازی پاسخ‌گوی نیاز دانش‌آموزان نیست و باید چاره‌ای اساسی برای آن اندیشید. عوامل ذکرشده را می‌توان از مهم‌ترین عوامل کسب‌نشدن نتیجه مطلوب در برگزاری کلاس‌های مجازی در دوران کرونا دانست.
با شیوع ویروس کرونا که به اختلال جریان آموزشی منجر شد، استفاده از فضای مجازی در یاددهی‌ـ یادگیری شکلی جدی‌تر به خود گرفت و هرکدام از مدیران و معلمان به سهم خود در طراحی و اجرای مطلوب برنامه‌ها با چالش‌های اساسی مواجه شدند. از جمله بارزترین آن‌ها می‌توان نبود دسترسی همه اقشار جامعه به تلفن هوشمند، اینترنت پرسرعت، نبود شناخت و مهارت کافی معلمان و دانش‌آموزان برای ارائه و دریافت آموزش غیرحضوری وکار با نرم‌افزارهای تولید محتوا را معرفی کرد و سطح بازدهی وانتظارات آموزشی را به‌طور محسوسی پایین آورد. از سوی دیگر، بحران کرونا فرصتی برای شناسایی ضعف‌ها، کمبودها و رفع نقص‌های زیرساختی موجود ایجاد کرد تا با برنامه‌ریزی‌های دقیق و تلاش همه‌جانبه در جهت رفع موانع بتوانیم نظام آموزشی پویا، یکپارچه و هدفمندی را طراحی و اجرا کنیم.