مقدمه
آمـوزش بایـد راحت باشـد و فنـاوری این امـکان را فراهـم میکند که دوره‌‌های یادگیری الکترونیکی در تمام دستگاه‌‌هایی که یک فرد ممکن است در طول روز با آنها تعامل داشته باشد (از رایانه‌‌های شخصـی و رایانـه‌های کیفی (لپ‌تاپ)ها گرفته تا رایانـک (تبلت)ها و تلفن‌های هوشمند)، در دسترس باشند. یادگیری با تلفـن همـراه یا همـان یادگیـری سیـار این امکان را در اختیار افراد قرار میدهد. در ادامه به مسائلـی اشـاره می‌شـود که یادگیری سیار در حـل آنها می‌تواند مفید واقع شود و اثرات خوب آموزشی از خود به‌جای بگذارد.
یادگیری سیار برای حل چه مشکلاتی کاربرد دارد؟
حل معضل بی‌سوادی
تعـداد افـرادی که به دلایـل متفـاوت امـکان حضور در کلاس‌های آموزشی را ندارند رو به افزایش است. از طرف دیگر، هزینه‌های بالای رفت‌وآمد و شرکـت در کـلاس‌های آموزشی امـکان یادگیری را از بسیاری افراد گرفتـه است. این در حالـی است که مزایای یادگیری سیار، در حـال دگـرگـون‌کردن فرایند یادگیـری الکترونیکی هستند. امروزه همیشه، همه‌جـا و با کمتـرین هزینـه دسترسی به درس‌ها و استفاده از آنها امکان‌پذیر است.
افزایش فرصت مطالعه پاره‌وقت
یکی از اصلـی‌تـرین مؤلفـه‌های یادگیـری، مطالعه بیشتر به‌منظور عمق‌بخشیدن به مطالـب یاد گرفتـه شـده است و قاعـدتاً نمی‌توان انتـظار داشـت کـه عـلاوه بر یـادگیـری، عمیق‌سازی یادگیری نیز در محیط رسمی آمـوزشی و کلاس درس صـورت گیرد. در اینجاست که به‌کارگیری یادگیری سیار با فـراهـم‌سازی امـکان مطالعه بیشتر به دانش‌آموزان کمک میکند.
برای مثال، وقتی معلمی به معرفی زبان‌های باستانی ایران می‌پردازد، نمی‌تواند انتظار داشته باشد که در همان جلسه درس، دانش‌آموزان شنـاخـت کـاملـی از ایـن زبـان‌ها به دسـت آورنـد. دانش‌آموزان در ساعت‌های غیررسمی و با مطالعه آزاد و به مدد یادگیری سیار باید در خصوص این زبان‌ها، افراد برجسته این زبان‌ها و حتـی کتیبـه‌ها و دست‌نوشته‌های مربوط به آن دوران مطالعه کنند.
صرفه‌جویی در هزینه
مـوضـوع هزیـنـه‌هـای آمـوزشـی همیـشه جـزو دغـدغـه‌هـای اصلی برنامـه‌ریزان آموزشـی بـوده است. ایـن هزینـه‌ها هم متوجه مصرف‌کنندگان خدمات آموزشی و هم ارائه‌کنندگان خدمات آموزشی است؛ هزینه‌هایی از قبیل ایاب و ذهاب، خرید وسایل مصرفی چون کیـف و کفـش، تغذیـه و تهیـه لباس برای مصرف‌کنندگان خدمات آموزشی. از جمله هزینه‌هایی که متوجه ارائه‌دهندگان خدمات آموزشی است می‌توان از هزینه‌های اجاره یا خرید مکان‌های آموزشی، هزینه تجهیز محیط‌های آموزشـی، خرید وسایـل آموزشـی و کمک‌آموزشی، هزینه‌های مصرفی و ... نام برد. یادگیری سیار با قراردادن دانش‌آموز و معلم در شرایط مشابهِ کلاس درس، اما به‌صورت مجازی، از صرف برخی هزینه‌های ذکرشده جلوگیری میکند و باعث ذخیره منابع مالی فراوانی می‌شود.
برای مثال، در درس شیمی به‌جای اینکه تمامی معلمان در سرتاسر ایران یک آزمایش مشخص را در کلاس خود انجام دهنـد و هر سال این آزمایش تکرار شود، با تهیه فیلم آن آزمایش، می‌توان از طریق تلفن همراه و فضای سیار بارها این آزمایش را به دانش‌آموزان نمایش داد.
انعطافپذیری یادگیری
یادگیری سیار، با حذف نیاز به یادگیری در زمان و مکان خاص، یادگیری را انعطاف‌‌پذیـری کرده است. امروزه تلفن همراه با ایجاد محتوای آموزشی، از قبیـل ویدئـو، پادکسـت و سایـر فرمـت‌‌های چندرسـانه‌ای که در تلفـن‌‌هـای هوشمـند و رایانـک(تبلت)ها قابل دسترسی هستند، موجب ارتقای انعطافپذیری یادگیری شده است. علاوه بر این، افراد قادر به دسترسی به این محتوا در دستگاه‌های همراه خود در هر زمان و مکانـی هستنـد که این امـر انعطافپذیری یادگیری را افزایش میدهد. بسیار شاهـد آن بوده‌ایم که معلمی در تدریس خود، به دلیل دسترسی نداشتن به محیط یا شرایط خاصی، نتوانسته است جنبه‌های متفاوتی از موضوع درس را برای دانش‌آموزان به تصویر بکشد.
برای مثال، معلمی را تصور کنید که در یک استان گرم و خشک به تدریس درسـی با موضـوع «جنگل‌ها» می‌پردازد. بهره‌گیـری از یادگیری سیار در این موقعیت، از بهترین راهکارها برای کیفیت‌بخشی به تدریس اوست. از طریق این فضا می‌تواند تجربه اردوی مجازی به جنگل‌های سراسر دنیا را برای دانش‌آموزان مهیا کند و مرزهای زمانی و مکانی را درنوردد.
صرفه‌جویی در زمان
تنها هزینه‌های مستقیم آموزشی نیستند که فرایند برنامه‌ریزی در محافل آموزشی را دست‌خوش دگرگونی‌ها و محدودیت‌هایی می‌کنند، زمان نیز یکی از عامل‌های تعیین‌کننده در این برنامه‌ریزی‌هاست که از بالاترین تا پایین‌ترین رده‌های تصمیماتی و حتی مخاطبان آموزش را به اتخاذ تصمیماتی ناخواسته مجبور میکند.
به‌عنوان نمونه، دو دانش‌آموز را تصور کنید که در پایه مثلاً هشتم تحصیل می‌کنند و در روز مشخصی هر دوی آنها یک ساعت درس ریاضی دارند. دانش‌آموزی که برای گذراندن یک ساعت ریاضی به مدرسه می‌رود، علاوه بر همان یک ساعت برای حضور در کلاس، مجبور به‌صرف زمان‌هایی برای پیمودن مسیر مدرسه، پوشیدن لباس، آماده‌شدن و ... است و احتمالاً زمانی که صرف میکند، بیش از دو برابر زمان کلاس است. در حالی که دانش‌آموز دوم که با استفاده از یادگیری سیار همان یک ساعت درس را می‌آموزد، فقط به اندازه زمان کلاس و نه بیشتر به آموزش زمان اختصاص میدهد و در این صورت با صرفه‌جویی که در زمان اتفاق می‌افتد، می‌تواند به مطالعه بیشتر بپردازد.
افزایش رغبت دانش‌آموزان به تحصیل
مشکل انگیـزش و رغبـت دانش‌آموزان موضوعی است که تقریباً هر معلمی در دوران کاری خود با آن به‌کرات مواجه شده است. این بی‌انگیزگی دلایل متعدد و فراوانی دارد که برخی از آنها به‌واسطه یادگیری سیار قابل‌حل است.
در یادگیری سیار، یادگیرندگان می‌توانند دوره را دقیقاً از همان‌جایی که قبلاً رها کرده بودند، بدون از دست‌دادن محتوایی که قبلاً مطالعه کرده بودند، از سر بگیرند و این موضوع از دلزدگی و عقب‌ماندن آنها جلوگیری میکند. همچنین تسهیل فرایند یادداشت‌برداری، به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین امکانات یادگیری فارغ از زمان و مکان آموزشی نیز به دانش‌آموزان در مدیریت یادگیری آنها کمک شایانی میکند. به‌دست‌گرفتن کنترل یادگیری یکی دیگر از عوامل ایجاد انگیزه و اشتیاق برای تحصیل است که نمونه بارز آن در یادگیری‌های مبتنی بر تلفن همراه قابل‌رؤیت است.
حل مشکل در تدریس مدرسان
حقیقتـی که نمی‌توان از آن چشـم پوشید، کاستـی‌هایی است که در تدریس معلمان به دلایل متفاوت وجود دارد. بخش زیادی از این کاستی‌ها از طریق آموزش‌های جانبی و تکمیلی که به وسیله آموزش‌های سیار ارائه می‌شوند، حل‌وفصل می‌شود.
برای مثال، تصور کنید معلمی به دلیل قرارگرفتن در شرایط نامناسب محیطی و نبود آزمایشگاه در مدرسـه و یا نداشتـن بودجه کافی، نتواند آزمایش‌های کتاب علوم را به شکل عملی برای دانش‌آموزان نمایش دهد. در این صورت با استفاده از فیلم‌های موجود در فضای مجازی و آزمایش‌های ضبط‌شده توسط معلمان دیگر در نقاط گوناگون کشور، می‌توان از کاستی‌های معلم در تدریس این درس کم کرد.
جمع‌بندی
یادگیری سیار به‌عنوان نوعی از یادگیری الکترونیکی به کسب دانش، نگرش و مهارت با بهره‌گیری از فناوری‌های سیار، مانند رایانه‌کیفی (لپ‌تاب)، تلفن همراه و ... اشاره دارد. اثربخشی یادگیری سیار نیازمند توجه به نظریه‌های یادگیری سیار است. زیرا با به به‌کارگیری هوشمندانه رویکردها و نظریه‌های یادگیری، می‌توان به راه‌حل‌هایی برای یادگیـری دست یافت که نیازهای قرن بیست و یکم را برآورده می‌سازند. حـل معضل بی‌سـوادی، افزایش فرصت مطالعه پاره‌وقت، صرفه‌جویی در هزینه، انعطافپذیری یادگیری، صرفه‌جویی در زمان، افزایش رغبت به تحصیل، حل مشکل در تدریس از جمله مشکلات آموزشی است که به‌واسطه یادگیری سیار تا حدودی مرتفع می‌شوند.