منتقدان واکسیناسیون عمومی مدعی شدند دلیل این امر، وجود ریزتراشه (میکروچیپِ) فلزی کوچکی است که در داخل واکسن کار گذاشته شده است! پس از راستی‌آزمایی این ادعاها، مشخص شد این موضوع ربطی به واکسن و بیماری کرونا ندارد و این اخبار جعلی را کسانی مطرح کرده بودند که ضدواکسن بودند1.
همچنین، در شماره‌ی پیش از هفت پرسش کلیدی گفتیم که در مواجهه با هر خبر باید از خود پرسید.
در این شماره بنا داریم درباره‌ی این پرسش تأمل کنیم که «نکته‌ی اصلی خبر چیست؟»
به یاد داشته باشیم، آنچه سبب تولید، نشر و بازنشر خبر در رسانه‌های فردی و جمعی می‌شود، وجود ارزش‌های خبری2 است که به سهم خود مسیر یافتن نکته‌ی اصلی خبر را ریل‌گذاری می‌کنند.
- شما با کدام‌یک از ارزش‌های خبری که در تصویر بالا آمده است، آشنایید؟
- با اندکی جست‌وجو درباره‌ی ارزش‌های خبری، بگویید ذائقه‌ی خبری شما به کدام‌یک از این ارزش‌ها گرایش دارد؟
ارزش‌های خبری
1. تازگی: دانستن اینکه یک رویداد چه زمانی به وقوع پیوسته است، همواره اهمیت دارد. هرچه زمان وقوع رویداد به نشر خبر آن نزدیک‌تر باشد، خبر تازه‌تر به حساب می‌آید. تنها زمانی می‌توان از اخبار مربوط به رویدادی قدیمی یاد کرد که جزئیاتی تازه در خصوص آن به دست آید؛ مانند خبریافتن از جعبه‌سیاه هواپیمایی که چند ماه پیش سقوط کرده است.
2. شهرت: اشخاص، اشیا، مکان‌ها، نهادها و مفاهیمی که شهرت داراند، از ارزش خبری برخوردارند و همیشه مورد توجه مردم هستند. شهرت می‌تواند مثبت یا منفی باشد. افرادی مانند هیتلر شهرت منفی داشتند و افرادی مانند ابوعلی سینا که به جامعه‌ی انسانی خدمت کرده‌اند، شهرت مثبت دارند.
3. مجاورت: به‌طور معمول، مخاطبان علاقه‌مندند ابتدا در خصوص محله، روستا، شهر و کشورهای هم‌جوار خود کسب اطلاع کنند. رویدادهایی که به‌لحاظ جغرافیایی به ما نزدیک‌ترند، برای ما ارزش و اهمیت بیشتری دارند. برای مثال، یک حادثه در میدان آرژانتین تهران برای ما مهم‌تر از حادثه‌ای در کشور آرژانتین است. مجاورت به‌لحاظ ارزش خبری شامل مجاورت جغرافیایی و مجاورت معنوی است. مجاورت معنوی بر اساس شباهت‌های فرهنگی، عقیدتی، قومی، ملی، اجتماعی و مانند آن شکل می‌گیرد. برای مثال، رویدادهای مربوط به مسلمانان در سراسر جهان، به‌ویژه از بعد عقیدتی، مبتنی بر مجاورت معنوی و برای ما حائز اهمیت است.
4. دربرگیری: هر رویداد هنگامی ارزش دربرگیری دارد که بر تعداد زیادی از افراد جامعه در زمان حال و آینده تأثیر داشته باشد. رویداد مبتنی بر دربرگیری ممکن است برای افراد جامعه سود یا زیان مادی یا معنوی داشته باشد و به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر آن‌ها تأثیر بگذارد. برای مثال، خبر تعویض شناسنامه یا کارت ملی و صدور نوع هوشمند آن برای همه مهم است و همگان را در بر می‌گیرد.
5. فراوانی تعداد و مقدار: این ارزش خبری به اعداد و ارقام مربوط می‌شود. هرچه رقم پر باشد، به‌طور قطع ارزش خبری آن بیشتر است. برای مثال، ارزش خبری سانحه‌ای رانندگی که در آن بیست نفر کشته شده‌اند، بیش از حادثه‌ای است که دو نفر کشته داشته است. خبرهایی که از فراوانی بالاتری برخوردار باشند، از شانس بیشتری برای انتشار در رسانه‌ها و جلب توجه مخاطب برخوردارند.
6. برخورد، اختلاف و درگیری: این‌گونه رویدادها حاوی برخوردهایی هستند که در شکل‌های گوناگون جلوه‌گر می‌شوند. اخبار مربوط به برخورد انسان با انسان، انسان با طبیعت، انسان با حیوان، انسان با ماشین، ماشین با ماشین و همچنین حوادثی مانند بلاهای طبیعی، قتل‌ها، سرقت‌ها و تصادف‌ها از همین ارزش خبری برخوردارند. این ارزش خبری همواره توجه رسانه‌ها و مخاطبان را به خود جلب می‌کند..
7. استثنا و شگفتی: این نوع رویدادها غیرعادی، عجیب یا استثنایی‌اند. خبرهای مربوط به اختراعات، اکتشافات، نتایج تحقیقات، «ترین»ها مانند پیرترین مرد جهان، بلندترین برج دنیا، کوچک‌ترین کتاب و... از این موارد هستند. ثبت رکوردهای جدید در یک حوزه را نیز می‌توان از جمله نمونه‌هایی در همین خصوص عنوان کرد.
حال پیشنهاد می‌شود دو متن خبری با موضوعی واحد، به‌طور مثال رأی اعتماد مجلس به وزیر آموزش‌و‌پرورش دولت سیزدهم، را در دو رسانه، مانند پایگاه خبری تحلیلی انتخاب و تارنمای روزنامه‌ی کیهان، بیابید و پس از مرور آن‌ها، جدول زیر را کامل کنید:
به نظر شما، بخش‌هایی که خبرنگاران دو رسانه تلاش می‌کنند بر آن تأکید کنند، شامل چه مواردی است؟ چطور نکات تأکیدشده را در آن‌ها تشخیص دادید؟
برای روشن‌تر‌شدن ابعاد این عنوان‌ها، تصویرهای زیر را ملاحظه کنید. فرض کنید برای خرید پوشاک به بازار مراجعه کرده‌اید. در ابتدا پس از نگاهی گذرا به ویترین فروشگاه‌ها (انتخاب تیتری از بین تیترها) ویترینی را انتخاب می‌کنید که جذاب‌تر است (توجه به تیتر برای تصمیم‌گیری در انتخاب خبر). سپس در فروشگاه را باز کنید و از همان ورودی نگاهی کلی به داخل آن بیندازید (توجه به لید برای اتخاذ تصمیم در مطالعه‌ی ادامه‌ی خبر).
گاه تصمیم می‌گیرید وارد شوید، چراکه حس می‌کنید فروشگاه برایتان جذابیت‌های لازم را داشته است و شما را به محصول مدنظرتان می‌رساند. در برخی مواقع نیز با دیدن ورودی فروشگاه، از داخل‌شدن منصرف می‌شوید. بر این اساس، می‌توان تیتر را به‌مثابه‌ی ویترین، ورودی مغازه را لید و داخل مغازه را متن خبر در نظر گرفت.
منابع
1. https: ://b2n.ir/k46488
2. News Values