پیرمرد: سلام آقای جوان. من فقط یک‌بار از این دهکده خارج شده‌ام. آن هم زمانی که هم سن و سال شما بودم. از مردمی که بیرون از این دهکده زندگی می‌کردند، تصویر روشنی در ذهنم نیست. اما یادم نمی‌آید که کسی مثل شما دیده باشم. منظورم این است که یک آدم چوبی ...
پینوکیو: آه بله. من را پدر ژپتو با چوب درست کرده است. به لطف فرشته مهربان می‌توانم راه بروم و حرف بزنم. اما ظاهرم مثل یک عروسک حفظ شده.
پیرمرد: یعنی به غیر از شما هیچ آدم چوبی دیگری وجود ندارد؟
پینوکیو: خب، راستش را بخواهید من نمی‌توانم با اطمینان بگویم که در دنیا هیچ آدم چوبی دیگری نیست. چون من هم مثل شما، همه مردم را که ندیده‌ام! فقط می‌توانم بگویم هیچ یک از مردمانی که من تا به حال دیده‌ام، چوبی نبوده‌اند.
خانم جوان: آه خدایا! چه پسر باهوشی. آفرین! اینکه می‌دانی مشاهداتت محدود است و نمی‌توانی این مشاهدات را به همه آدم‌های کره زمین تعمیم بدهی، نشان می‌دهد که چقدر پسر فهمیده‌ای هستی و بنابراین در نتیجه‌گیری شتاب‌زده عمل نمی‌کنی. بسیاری از مردم با دیدن چند مورد، دوست دارند حکمی کلی بدهند.
پینوکیو: راستش را بخواهید من هم با آمدنم به این دهکده دارم بیشتر به جمله‌ها دقت می‌کنم و این موضوع برایم جالب شده است.
خانم جوان: بله. مردم دهکده عجایب، آدم‌ها را به فکر فرو می‌برند. خب حالا که به جمله‌ها توجه می‌کنی، بگو ببینم، آیا امکان دارد یکی از ساکنان این دهکده به تو بگوید: «همه ساکنان این دهکده» راست‌گو هستند؟
پینوکیو: بله. حتماً آن آدم خودش دروغ‌گو بوده است. چون من خودم چندین مورد از ساکنان دروغ‌گو را دیده‌ام و فقط یکی از این موارد، کافی است که نشان دهد، این آدم از نوع دروغ‌گوست.
خانم جوان: بسیار خب. حالا اگر بخواهی خودت، به عنوان یک آدم راست‌گو، این جمله را درست بگویی، آن را چگونه بیان می‌کنی؟
پینوکیو: همه ساکنان این دهکده راست‌گو نیستند.
خانم جوان: یعنی کافی است که برای «درست‌کردن» آن جمله دروغ، یا به عبارت دیگر برای نقیض‌کردنش فعل مثبتِ هستند را به نیستند تبدیل کنی؟
پینوکیو کمی فکر کرد. کلمه «همه» در جمله برایش دردسرساز شده بود. اگر می‌گفتند نقیض جمله «کوتوله چکمه‌سبز، راست‌گوست» را بگو، خیلی راحت می‌توانست بگوید: «کوتوله چکمه‌سبز راست‌گو نیست.» بالاخره بعد از کمی تأمل گفت: «خب من نمی‌توانم بگویم همه ساکنان این دهکده راست‌گو نیستند.»
خانم جوان: چرا؟
پینوکیو: خب این جمله در مورد «همه» ساکنان است. نمی‌توانم صرفاً با تبدیل‌کردن «راست‌گو هستند» به «راست‌گو نیستند»، آن را درست کنم.
خانم جوان: بله، درست می‌گویی. خب پس چه کنیم؟
پینوکیو: می‌توانم بگویم در این دهکده یک ساکن وجود دارد که راست‌گو نیست.
خانم جوان: بله، درست است. لطفاً اگر ممکن است هر دو جمله را در دفترچه‌ات بنویس:
- همه ساکنان این دهکده راست‌گو هستند.
- در این دهکده یک ساکن وجود دارد که راست‌گو نیست.
پینوکیو دفترچه‌اش را باز کرد و جمله‌های اول و دوم را نوشت. سپس خانم جوان برای اینکه پینوکیو بهتر به ارتباط این دو جمله پی ببرد، از او خواست زیر کلمه‌های «همه» و «یک ... وجود دارد» و همین طور «راست‌گو هستند» و «راست‌گو نیست» خط بکشد.
خانم جوان: بسیار خب. حالا بگو آیا یکی از ساکنان این دهکده می‌تواند بگوید یک فیل وجود دارد که پرواز می‌کند؟
پینوکیو: بله. یک آدم دروغ‌گو می‌تواند چنین حرفی بزند.
خانم جوان: و فرض کن تو به عنوان یک آدم راست‌گو، بخواهی جمله غلطش را درست کنی. در این صورت چه می‌گویی؟
پینوکیو: هیچ فیلی پرواز نمی‌کند.
خانم جوان: بسیار عالی. لطفاً این دو جمله را هم در دفترچه‌ات بنویس و زیر کلمه‌های «یک»، «هیچ»، «پرواز می‌کند» و «پرواز نمی‌کند» خط بکش.
به این ترتیب پینوکیو به کمک خانم جوان متوجه شد که چگونه جمله‌هایی که در مورد «همه» یا «تعدادی» از موارد یک ویژگی را بیان می‌کنند، نقض کند.
او خوش‌حال از آموخته جدیدش به طرف گربه نره و روباه مکار دوید.
ادامه دارد ...
