جشنواره بین‌المللی فیلم‌های علمی، آموزشی و تربیتی رشد با نام «فستیوال» فیلم‌های آموزنده، در سال 1342 کار خود را آغاز نمود. این جشنواره نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم در ایران است که مسئولان اداره کل سمعی و بصری وزارت آموزش‌وپرورش وقت، به لحاظ تبادل رویدادهای تصویری آموزشی در سطح جهانی، نسبت به برنامه‌ریزی و اجرای آن اقدام نمودند. همواره از نخستین دوره جشنواره فیلم‌های آموزنده، هماهنگی و تهیه و ارائه آخرین تولیدات آموزشی در داخل و خارج از کشور و تلاش جهت شناسایی روش‌های نوین تعلیم‌وتربیت کودکان و نوجوانان از جمله اهداف مدنظر بوده است. هر چند که با توجه به شرایط زمانی به صلاح‌دید مسئولان برگزاری جشنواره‌ها، محتوای فیلم‌های مورد پذیرش تابعی از تحولات آن زمان بوده است، اما در بررسی آماری، غالباً فیلم‌های با محوریت موضوعات «علمی، آموزشی و تربیتی» مورد توجه و مدنظر بوده است.
در بررسی سوابق برگزاری هشتمین جشنواره (1350)، عنوان جشنواره بین‌المللی فیلم‌های آموزنده به جشنواره بین‌المللی فیلم‌های آموزشی تغییر و در جشنواره بیستم (1369)، برگزارکنندگان، به اتفاق آرا، افزودن نام «رشد» را به نام قبلی مصوب نموده و عنوان جشنواره از آن زمان به «جشنواره بین‌المللی فیلم‌های علمی، آموزشی و تربیتی رشد» تغییر پیدا نمود.
در دهه اول برگزاری جشنواره تمام فیلم‌های به نمایش درآمده در جشنواره به زبان اصلی پخش می‌شدند و در موارد خاص که متن فیلم مورد توجه مخاطبان قرار می‌گرفت، خلاصه‌ای به زبان فارسی ترجمه می‌شد و متن آن به شکل خاص در اختیار تماشاگران قرار می‌گرفت.
از دوره جشنواره دهم (1352) به بعد، با هماهنگی‌های انجام‌شده با وزیر وقت آموزش‌وپرورش، اَمر دوبله فیلم‌های منتخب با پیام‌های علمی‌ـ تربیتی شروع شد و از آن زمان تاکنون فیلم‌های ویژه جشنواره با صدای فارسی در دسترس مخاطبان گذاشته می‌شوند.
بدیهی است جشنواره در سال‌های آغازین به تناسب زمان، با پذیرش و نمایش فیلم‌های 16 میلی‌متری و 35 میلی‌متری برگزار می‌شد. با ورود ویدیو به دنیای تولید رسانه‌های تصویری، به گواه اسناد، و سوابق موجود از سومین دوره بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، هر سال، همگام با آخرین پدیده‌های فناورانه روز، تغییراتی ضروری در سازوکار فنی و اجرایی نمایش فیلم‌های جشنواره صورت می‌پذیرد.
جشنواره بین‌المللی فیلم رشد در ادامه مسیر با بهره‌گیری از «شعار دانش در آینه تصویر»، حیطه تحقق عدالت آموزشی را برای خود برگزید که تاکنون همچنان به این شعار پایبند بوده است.
بخش انجمن اولیا و مربیان با رایزنی و هماهنگی‌های انجام شده در جشنواره بیست‌وسوم به همراهی با این رویداد همت گمارد و «اولین جشنواره فیلم خانواده» به بیست‌وسومین جشنواره بین‌المللی فیلم رشد پیوست.
اجرای جشنواره در استان‌ها
بخش اصلی جشنواره بین‌المللی فیلم‌های عملی، آموزشی و تربیتی رشد، از دوره سی‌وسوم تا دوره سی‌وپنجم، به تربیت در شهرهای کرمان، یزد و خراسان رضوی برگزار شد، در سی‌وسومین دوره، آثار «دانش‌آموزان فیلم‌ساز» نیز با همکاری معاونت پرورشی وزارت متبوع در بخش مسابقه حضور یافتند. همچنین، در سی‌وششمین دوره، آثار «معلمان فیلم‌ساز» نیز در جشنواره پذیرفته و داوری شدند.
از دوره چهلم، با توجه به تصویب سند تحول بنیادین و استقرار نظام آموزشی 3-3-6، آثار مرتبط با تحولات آموزش‌وپرورش، فضای مجازی و دغدغه‌های خانواده‌ها در تربیت فرزندان، رشد روزافزونی را طی کردند.
بهره‌گیری از مشارکت اهالی سینما و برگزاری جشنواره بین‌المللی در سطح تمامی استان‌ها، از جمله ویژگی‌های دهه چهارم جشنواره بودند.
در ادامه سیر تعامل و همکاری با سازمان‌ها و مؤسسات دولتی و غیردولتی به‌منظور هم‌افزایی و بهره‌گیری از قابلیت‌ها، روند مطلوبی را برای ترسیم افق تولیدات علمی، آموزشی و تربیتی تا دوره چهل‌و‌نهم طی کرد و شاهد مبادلات در سطوح مناسب‌تری بودیم.
در دوره پنجاهم، با توجه به همه‌گیری بیماری کووید 19، برنامه‌ریزی به‌منظور بهره‌گیری از قابلیت‌های دنیای مجازی و ارائه جلسات نقد و بررسی آثار به شکل وبینار و همکاری جدی‌تر با رسانه ملی، برای پخش آثار دانش‌آموزان و فرهنگیان فیلم‌ساز، از جمله شاخص‌ترین طراحی‌های به عمل آمده به شمار می‌روند.