امروزه نجوم قلمرویی درهم‌تنیده و بین‌رشته‌ای از علوم تجربی محســوب می‌شود که علوم گوناگون را در شبکه‌ای سازمان‌یافته به خدمت می‌گیرد و در راستای برآوردن نیازهای بشــری گام برمی‌دارد. با توجه به نقش علم نجوم و تأثیر آن بر دانش و توســعه پایدار، ایــن علم می‌تواند در آموزش نقش مهم و شایسته‌ای ایفــا کند و دستیابی به آگاهی‌های عمیق‌تر درباره علوم بنیادی را در پی داشته باشد.
پس از استقرار دبیرخانه در خراسان رضوی و انتخاب پژوهش‌سرای رازی ناحیه 7 مشهد به‌عنوان قطب کشوری نجوم توسط وزارت آموزش‌وپرورش، برای ترویج، آموزش و پژوهش نجوم در پژوهشسراهای دانش‌آموزی فرصت مناسبی فراهم شد.
با توجه به ابلاغیه شرح وظایف قطب کشوری نجوم از سوی وزارت آموزش‌وپرورش و به‌منظور سامان‌دهی آموزش نجوم در برنامه‌ای منظم از دوره ابتدایی تا متوســطه، با در نظر گرفتن استانداردهای سواد نجومی، قطب کشوری نجوم برنامه‌ای عملیاتی را به‌منظور گسترش و تعمیق فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی حوزه نجوم در پژوهشسراهای دانش‌آموزی کشور و افزایش میزان انطباق فعالیت‌ها با نیازها تدوین کرد.
در همین راستا، در طول سال تحصیلی 99-98 برنامه‌های زیر به‌طور هماهنگ و منسجم در پژوهشسراهای کل کشور برگزار شدند:
• توانمندسازی مدرسان نجوم پژوهش‌سراها و دانشآموزان با برگزاری سخنرانی‌ها و کارگاه‌های آموزشی؛
• راه‌اندازی سایت و ایجاد کانال‌های رسانه‌ای در فضای مجازی به‌منظور ارتقای دانش نجومی دانشآموزان و همکاران و اطلاع‌رسانی فعالیت‌های پژوهشسراهای دانش‌آموزی در حوزه نجوم؛
• تلاش به‌منظور تشکیل و گسترش انجمن‌های نجوم دانش‌آموزی و معلمان؛
• برنامه‌ریزی و برگزاری فعالیت‌های متعدد مطابق با تقویم رویدادهای نجومی (تهیه شده توسط قطب کشوری) در سطح مدرسه‌ها و پژوهشسراهای کل کشور؛
• گرامیداشت هفته جهانی فضا در مهرماه؛
• رصد گذر عطارد در آبان‌ماه؛
• شرکت در نمایشگاه هفته پژوهش در آذرماه؛
• رصد خورشیدگرفتگی پنجم دی‌ماه؛
• بزرگداشت روز ملی فناوری فضایی در بهمن‌ماه؛
• بزرگداشت هفته جهانی نجوم در اردیبهشت‌ماه؛
• رؤیت هلال ماه شوال 1442 در خردادماه؛
- رصد خورشیدگرفتگی اول تیرماه؛
- بارش شهابی برساووشی مردادماه.
برای نخستین‌بار در سطح پژوهش‌سـراهای دانش‌آمـوزی و مدرسه‌های کشور، مسابقات نجوم به عنوان یکی از گرایش‌های جشنواره علمی پژوهشی پژوهشسراهای دانش‌آموزی کشور، با هدف توسعه آگاهی عمومی و شناسایی استعدادها و خلاقیت‌های دانشآموزان در زمینه نجوم برگزار شد.
درمجموع، در مرحله کشوری مسابقات، 300 اثر در چهار گرایش شامل ارائه محتوا (نقاشی، پوستر و فیلم)، مقاله علمی پژوهشی، ساخت ابزار و ماکت، نجوم رصدی به دبیرخانه قطب کشوری نجوم ارسال شد.
پرونده مسابقات نجومِ اولین جشنواره علمی پژوهشی پژوهشسراهای دانش‌آموزی در شرایطی بسته شد که بارقه‌های امید و انگیزه برای پیمودن راهی پرپیچ و خم در شناسایی استعدادها و خلاقیت‌های دانشآموزان در زمینه نجوم پدیدار شد و در مجموع سطح کیفی آثار شایسته تقدیر بود. باید اشاره کرد، رقابت چشمگیری را بین آثار ارائه شده شاهد بودیم.
امید است با گسترش فعالیت‌های ساختارمند در پژوهشسراهای دانش‌آموزی، به‌منظور ارتقای شاخص فعالیت‌های ترویجی، آموزشی و پژوهشی حوزه نجوم گام‌های مؤثرتری برداشته شود.
با تشکر از خانم مریم خوزینی که ما را در تهیه این گزارش یاری کردند.