انتخاب ابزار تولید محتوا
بسته به اینکه قرار است چه اطلاعاتی منتقل شود، مخاطبان چه کسانی هستند و میزان تعامل بین برنامه و کاربر چقدر خواهد بود، میتـوان ابـزار منـاسـبی برای ساخت چندرسانهای آموزشی انتخاب کرد.
هر نرمافزار یا مجموعهای از اجزای نرمافزار که افراد بتوانند به کمک آن یک محتوای چندرسانهای برای استفاده دیگران ایجاد کنند یک ابزار تولید چندرسانهای است. وُقان (2011) ابزارهای تولید چندرسانهای را اینگونه تعریف میکند: این ابزارهای نرمافزاری برای مدیریت المانهای چندرسانهای جدا از هم و ایجاد تعامل با کاربر طراحی شدهاند. در توسعه نرمافزار آموزشی، یک سیستم تولید محتوا، برنامهای است که اجازه میدهد افرادی که علم برنامهنویسی ندارند به راحتی نرمافزاری با ویژگیهای برنامهنویسی تولید کنند. در این برنامهها ویژگیهای برنامهنویسی وجود دارند اما پشت دکمهها و دیگر ابزارها پنهان شدهاند، بنابراین فرد نیازی به دانستن نحوه برنامهنویسی ندارد.
برنامه های کاربردی سیار (همراه)
امروزه تلفن همراه عـلاوه بر تمـاس تلفنی، از خـدمات پیام کوتاه، پیامهای چندرسانهای، ایمیل، دسترسی به اینترنت، ارتباطات بیسیـم برد کوتاه (مادون قرمز و بلوتوث)، برنامههای چندرسانهای، بازیها و عکاسی پشتیبانی میکنند. تلفنهای همراه همچنین برای پخش انواع مالتیمدیا مانند پخش صدا، نمایش تصویر و فیلم استفاده میشـوند. برنامههای کاربردی سیـار، نرمافزارهایی هسـتند که روی دستـگاه تلفن همـراه نصـب میشوند و کارهای خاصی را برای کاربر تلفن همراه انجام میدهند. این برنامهها ممـکن است شامل بازیهـا، مرورگر وب، دوربـین، مدیاپلیـر، شبکههای اجتـماعی، تقویم، ماشیـن حساب و ... باشند.
Mobl21 بستری برای ایجاد، مدیریت و توزیع محتوای آموزشی برای دستگاههای تحت وب و تلفن همراه است. Mobl21 به کاربر اجازه میدهد محتوای آموزشی مانند راهنماهای مطالعه، کارتهای فلش یا آزمون ایجاد کند و سپس آن را در دستگاههای تلفن همراه یا شبکههای اجتماعی منتشر کند. مثال دیگر از ابزار تولید چندرسانهای سیار، Wapple Canvas است که یک پلتفرم طراحی و انتشار است که امکان توسعه وبسایتهای آموزشی بسیار کاربردی و خلاقانه را به کاربر میدهد.
برنامه های کاربردی تعاملی
اکـثر برنامههای کاربـردی چنـدرسانهای آمـوزشی در گروه برنامـههای کاربـردی تعاملی گرافیـکی قرار میگیـرند. این برنامهها ابزارهای توانـایی هستند که میتوانند همه قالبهای رسانه را کنترل و با کاربر تعامل ایجاد کنند. همچنین این برنامههای کاربردی یک زبان سطح بالا یا یک محیط اسکریپتنویسی تفسیرشده برای کنترل هدایت و امکان دریافت اطلاعات کاربر دارند. چنین برنامههایی توانایی ارائه بازخورد به کاربر، پیگیری نتایج و سفارشیسازی براساس پاسخهای کاربر را میدهد.
ابزارهای تولیدی که معمولا این نوع برنامهها را ایجاد میکنند، شامل برنامهنویسیها و دستورات و توابع ارائهشده به زبان برنامهنویسی هستند. Icon Author ، Macromedia Director ، Macromedia Flash و Course Builder بستههای چندرسانهای پیشرفته باکیفیت حرفهای هستند که شاید هزینهای بالایی داشته باشند. ابزارهای با هزینه کمتر هم وجود دارد مانند Adobe Captivate، Storyline و ... .
اهداف ساخت پروژه چندرسانهای برای انتخاب نوع بسته و هزینهکرد آن بسیار مهم است.
برنامه های کاربردی متن محور
برنامههای کاربردی چنــدرســانــهای زیادی هسـتند کـه ناوبری (هدایت) موثری را از طریق منبع بزرگی از اطلاعات متنـی اولیـه فراهم میکنـند. این برنامـهها نیاز دارنـد که قابلیت جستجو داشته باشند تا اطلاعات مورد نیاز به راحتی و به سرعـت پیدا شود. ابزارهای توسـعهای که این نـوع از برنامههای کاربردی را پشتیـبانی میکنند قابلیتهای ابرمتـن دارند.
ابزارهای خاصی وجود دارد که محیط مناسبی برای برنامههای کاربردی متنمحور فراهم میکنند. Microsoft Multimedia Viewer یک مشاهدهگر اطلاعات پیچیده با قابلیتهای جستجوی پیشرفته، ابرمتن و چندرسانهای است. Adobe acrobat یکی دیگر از بستههای متن محور دارای قابلیت ابرمتن است که البته قابلیت جستجوی محدودتری دارد. هر دوی این بستهها نمای کلی از مطالب را ارائه میدهند تا خواننده در پیچوخم اطلاعات سر در گم نشود.
ابرمتن مانند متن معمولی است با این تفاوت که شامل اطلاعاتی است که به اطلاعات دیگر وصل میشود.
برنامه های کاربردی تحت وب
یک حوزه جدید از برنامههای کاربردی چندرسانهای آموزشـی با هـدف ارائـه اطلاعـات به مخاطبان در یک منطقه جغرافیـایی گسترده در حال ظـهور است. این امر از طریق اینترنت و همراه با سیستم مدیریت محتوا (CMS) امکانپذیر است. این سیستمها یک سیستم توزیع اطلاعات را تشکیل میدهند که به 10 تا 20 میلیون نفر خدمات میدهند. مرورگرها قادر به بازیابی اطلاعات از سراسر جهان از طریق اینترنت به صورت متن، گرافیک، صدا و فیلم هستند.
اطلاعـات با استـفاده از یک زبـان نشـانهگـذاری بـه نام HTML معادل اختصاری Hyper Text Markup Language در شبکـه جهانی وب قابل دسترسی است.
ایـن زبـان پروتـکل مشترکی برای ارائه متـن با قالببندی غنی، گرافیـک، صـدا، فیلم و ابرمتن ارائـه میدهد.
چرا ما معلمان باید خودمان برنامه های چند رسانه ای ایجاد کنیم؟
برای اکثر ما که در موسسههای کوچک مانند مدارس یا مراکز آموزشی کار میکنیم، منابع کم هستند، پول نایاب است، زمان محدود است، و سفارش به گروههای تولید چندرسانهای حرفهای یک کار غیرممکن است و توسعه چندرسانهای آموزشی نیاز به زمان و هزینه قابل توجهی دارد که در دسترس نیست.
در این شرایط باید تصمیم بگیریم آیا طراحی برنامههای چندرسانهای را به کلی منتفی بدانیم یا باید چالش کسب برخی از مهارتهای اساسی تولید چندرسانهای را بپذیریم. تحقیقات نشان داده که دانشآموزان به روشهای مختلف بهتر یاد میگیرند و موضوعات و مباحث مختلف اغلب با روشهای مختلف آموزشی بهتر درک میشوند. استفاده از چندین رسانه آموزشی حرکت اطلاعات را از حافظه کوتاهمدت به حافظه بلندمدت تسهیل میکند. برای برآورده کردن این انتظارات معلمان باید دانش محتوای خود را تعمیق بخشند و روشهای جدید آموزش را بیاموزند. اولین و سادهترین روش، استفاده از فناوری و برنامههای چندرسانهای برای تکمیل آموزش است. و به همین دلایل است که معلم عصر حاضر باید با انواع روشها و ابزارهای تولید چندرسانهای آشنا باشد.