درباره ویروس SARS-CoV-2

مقدمه
بیماری همــه‌گیر COVID-19 با سرعتی بی‌سابقه در حال گسترش در جهان است. افزایش روزانه تعداد مرگ‌ومیرها، تعطیلی بسیاری از فعالیت‌های انسانی در جهان و محدودیت‌های سفر خسارت‌های بسیاری به جامعه تحمیل کرده‌اند. اگرچه این آثار تا حدی مانند آثار آنفلوآنزای اسپانیایی است که در سال 1918 شایع شد؛ اما آثار آنفلوآنزای اسپانیایی با عواقب جنگ اول جهانی گره خورد. هم‌اکنون کشورهای جهان با همه توان خود در برابر بیماری  COVID-19ایستاده‌اند. دانش ما درباره این بیماری و ویروس، ماهیت و همه‌گیری‌شناسی آن هر روز در حال گسترش است. این متن با هدف توضیح خلاصه ساختار، همه‌گیری‌شناسی، علائم، وضعیت آماری، راهبردهای مداخله و آموزش دانسته‌های انسان درباره این همه‌گیری تنظیم شده است.



1. ساختار، همه‌گیری‌شناسی و علائم SARS-CoV-2

1-1. ساختار SARS-CoV-2و شباهت آن با دیگر کروناویروس‌ها

عفونت ناشی از کروناویروس SARS-COV-2 منجر به بیماری همه‌گیر COVID-19 شده است. ویروس SARS-COV-2 در 21 دسامبر 2019 از نمونه‌های خون 4 بیمار در ووهانِ چین جدا شد [1]. این ویروس RNA تک‌رشته‌ای دارد، پوشش‌دار و مثبت است [2 و3]. به نظر می‌رسد که SARS-COV-2 نوعی کروناویروس جانوری است که از خفاش نشئت گرفته، از نظر فیلوژنتیک به سرده بتاکرونا ویروس‌ها (زیرسرده ساربکوویروس‌ها2) تعلق داشته باشد و شباهت‌های قابل‌توجهی با ویروسی انسانی دارد که قبلاً همه‌گیری‌های سارس و مرس را در انسان ایجاد کرده بود [1و4]. شباهت‌های نوکلئوتیدی SARS-COV-2 با CoV RaTG13 خفاش، SARS-like CoV ZXC21 و SARS-CoV به ترتیب 96.3٪، 89٪ و 82٪ [5]؛ اما شباهت آمینواسیدهایSARS-COV-2 با سارس 77.2٪ است [7]. پروتئین‌های اسپایک این دو که مسئول اتصال به گیرنده‌ها و هم‌جوشی با غشای سلول‌ها هستند، 80٪ به هم شباهت دارند.ARS-COV-2  نیز مانند SARS-CoV از گیرنده‌های تبدیل‌کننده آنژیوتانسین² (ACE2)  در پستانداران برای ورود به سلول‌ها و انتقال از انسان به انسان استفاده می‌کند [3,4و6]. با این حال، پروتئین‌های اسپایک‌های SARS-COV-2 طویل‌تر از SARS-CoV هستند [3]. روش اصلی انتقال این ویروس که از دودمان B بتاکروناویروس‌ها و زیرسرده «ساربکوویروس‌ها»، شامل SARS-COV-2 و Bat SL-CoV-WIV1  است، از طریق قطره‌های دهانی و نیز مدفوع است [7]. SARS-COV-2 از طریق آندوسیتوز با استفاده از آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین     (ACE2)‌ وارد سلول‌های پوششی حبابچه‌های شُش‌ها می‌شود [2]. به علاوه، میزان بالای عفونت‌زایی آن به استحکام بیشتر پوشش پروتئینی بیرونی نسبت داده شده است که آن را در مقایسه با سارس و مِرس مقاوم‌تر می‌کند [8]. میزان آلوده‌کنندگی بیشترِ SARS-COV-2  همچنین ممکن است به علت میزان مرگ‌ومیر پایین آن در مقایسه با سارس و مِرس باشد [9].  سارس 29 و مرس 27 کشور را تحت تأثیر قرار دادند و به ترتیب 774 و 858 انسان را به کام مرگ فرستادند [10]. آخرین گزارش وضعیت سازمان سلامت جهانی حاکی از آن است که تاکنون میزان مرگ‌ومیر COVID-19  چندین برابر مجموع تلفات ناشی از  سارس و مِرس بوده است [3،11]. هنوز مشخص نیست که این ویروس در بازار غذاهای دریایی هونان³  از خفاش‌ها به انسان رسیده باشد [3]. انتظار می‌رود که یک جاندار در این میان وجود داشته باشد.

شدت جهش در ویروس‌های  RNAدار به اندازه یک میلیون برابر میزبان آن‌هاست. نیروهای انتخاب‌کننده جهش، ویروس را نزدیکِ آستانه‌ای که ممکن است در آنجا به علت جهش‌های مخربِ بزرگ منقرض شود، نگه می‌دارند [12]. در مورد SARS-COV-2، نرخ جهش از جمله در گلیکوپروتئین‌های اسپایک‌ها که محل‌های اتصال ACE₂ برای ورود ویروس به سلول‌ است، زیاد است. دیگر مناطق بسیار جهش‌یافته ORFlab ، ORF8و NSP-1 در طول ناحیه گلیکوپروتئینی اسپایک‌هاست [13]. این جهش‌های مخرب علت اصلی نگرانی در روند توسعه مداخلات درمانی است. همچنین، هر گونه جهش عملکردی در مسیرهای حیاتی ورود SARS-COV-2 به سلول می‌تواند عفونت‌زایی ویروس را افزایش دهد. به علاوه، ترکیبی از داروهای ضدویروس که برای بیماران COVID-19 تجویز می‌شود، ممکن است به شدت جهش بیفزاید [14، 15]. دکتر «ژنگ لی»⁴ ضمن توصیف تکامل ژنتیکی ویروس‌های کرونا افزوده است که شیوع و تنوع ژنتیکی ویروس‌های SARS-CoV در انسان، خفاش و دیگر پستانداران و وجود مبدأهای نزدیک آن‌ها باعث نوترکیبی‌های مکرر می‌شود و منبع عفونت‌های آینده را گسترش می‌دهد [16].



1.2. همه‌گیری‌شناسی

به‌نظر می‌رسد شیوع  SARS-COV-2 و ویروس‌های قبلی کرونا در انسان به علت نوترکیبی‌های مکرر این ویروس‌ها، از خفاش‌ها ناشی شده باشد [16]. این ویروس‌ها ممکن است پس از نوترکیبی‌های احتمالی، از طریق میزبان میانی مانند زباد نخلی نقاب‌دار5 یا پانگولین به گونه جدیدی تبدیل شده و سپس در بازار غذاهای دریایی ووهان چین به انسان رسیده باشد [17، 18، 19، 20].

البته، به طور قطع نمی‌توان زباد یا پانگولین را میزبان واقعی آن دانست. توانایی زنده ماندن در میزبان انسانی باعث گسترش انفجاری SARS-COV-2 شده است. به این علت، این ویروس می‌تواند هر یک از ما را آلوده کند؛ اما بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت، تنفسی و کلیوی از عوامل قابل توجه هستند و ممکن است منجر به تظاهرات بالینی شدید شوند [21، 22].

اولین موارد COVID-19 در دسامبر 2019 از چین گزارش شد [11]. سازمان سلامت جهانی نتوانست مقیاس همه‌گیری و رشد آن را به درستی تشخیص دهد [10،23،24]. برخوردهای اولیه برای مهار آن، نمونه‌هایی از این ناتوانی است [24]. سازمان سلامت جهانی COVID-19 را در 30 ژانویه 2020 به عنوان فوریت بهداشتی عمومی و نگرانی بین‌المللی اعلام کرد. با این حال، این سازمان تا قبل از 11 مارس 2020 این بیماری را همه‌گیری جهانی اعلام نکرد [2، 10،11].

سازمان سلامت جهانی درباره COVID-19 در تاریخ 28 ماه می 2020، در مجموع 5593631 مورد تأییدشده و 353334 مورد مرگ در جهان را گزارش کرد. ایالات متحده آمریکا به تنهایی 1658896 مورد بیماری تأییدشده و 89119 مورد مرگ ناشی از COVID-19  را گزارش کرده است [11]. اکثر موارد از قاره‌های اروپا و آمریکا گزارش شده است، در حالی که تعداد آن‌ها در قاره‌های آفریقا و آسیا کمتر اما به سرعت در حال افزایش است. موارد این بیماری در سطح جهانی هر 4 تا 5 روز دو برابر می‌شود [11،25]. کشورهای آفریقایی و آسیایی به علت جمعیت زیاد و امکانات ضعیف بهداشتی در معرض خطر بیشتری هستند. موارد ابتلا به COVID-19  از نظر تعداد مبتلایان و مرگ‌ومیر از سارس و مِرس پیشی گرفته است، اگرچه شدت مرگ‌ومیر آن کمتر از آن دو است [3،10،11]. SARS-COV-2 با سرعت بسیار بالاتری نسبت به ویروس‌های قبلی انسانی گسترش یافته است [8]. قابلیت آلودگی بیشتر SARS-COV-2   را می‌توان به توانایی آن برای ماندن طولانی‌تر در خارج از بدن انسان نسبت داد. «وان دورمالن6» و همکاران نشان دادند که SARS-COV-2  تحت شرایطی مشابه انکوباسیون از نظر دما و رطوبت، بیش از 7 روز، روی سطوح معمولی مانند پلاستیک و فولاد ضد زنگ به ترتیب به مدت 6.8 و 5.6 ساعت فعال می‌ماند [8،26]. این ویروس یک دوره انکوباسیون طولانی 14 روزه دارد که می‌تواند تا 27 روز نیز ادامه داشته باشد. احتمال شیوع آن به دلیل ناقلان بدون علامت بیماری موجود در یک جمعیت افزایش می‌یابد [5،9،11،27،28،29،30]. یک گروه تحقیقاتی چینی از وجود SARS-COV-2 در مدفوع بیماران خبر داده است که می‌تواند به میزان بیشتر آلودگی ویروسی منجر شود؛ چون احتمال انتشار از طریق فاضلاب‌های شهری همیشه وجود دارد [9].

در حالی که جهان هنوز در حال مبارزه با این همه‌گیری است، چندین مورد از بازگشت SARS-COV-2  در بیماران بهبود یافته به عنوان یک چالش دیگر ظاهر شده است. در «گوانگدونگ⁷ » چین نتیجه آزمایش مجدد 20 نفر از 182 بیمار که به طور کامل بهبود یافته و از بیمارستان مرخص شده بودند، مثبت بود. آن‌ها هیچ علائم بالینی نشان نمی‌داند. یک مورد قابل توجه از این گروه یک پسر 8 ساله است که حتی 35 روز پس از اولین ترخیص از بیمارستان در آزمایش‌های مجدد به طور مداوم نتایج مثبت نشان می‌دهد [34].

نتیجه آزمایشSARS-COV-2 «نادیا» که یک ببر مالایایی است و در باغ وحش «برانکس⁸» نیویورک زندگی می‌کند، مثبت بود [35]. یک گروه تحقیقاتی در «انستیتوی تحقیقات دامپزشکی هاربین⁹» چین گزارش داد که گربه‌ها و راسوها در معرض عفونت SARS-COV-2 قرار دارند، در حالی که سگ‌ها، خوک‌ها، مرغ‌ها و اردک‌ها در برابر عفونت مقاوم‌اند [36]. «سازمان جهانی سلامت حیوانات¹⁰» از آلودگی SARS-COV-2 در راسوهای پرورشی، سگ‌ها، همسترهای طلایی سوری، ماکاک‌های دم‌دراز و ماکاک‌های رزوس خبر داده است. اگرچه هیچ گزارش قابل توجهی در مورد نقش آن‌ها در همه‌گیری‌های انسانی وجود ندارد [37]. این تحولات پرسش‌هایی درباره ظرفیت آلودگی ویروسی و نقش احتمالی حیوانات در شیوع ویروس ایجاد می‌کند.

تشخیص موارد مثبت SARS-COV-2 در مبارزه با بیماری COVID-19 نقش اساسی دارد. اگرچه آزمایش‌های تشخیصی مولکولی مبتنی بر RT-PCR به عنوان یک استاندارد طلایی برای تشخیص این ویروس باقی مانده است، آزمایش‌های جدید سرولوژیک که پادتن‌های IgM و IgG را در نمونه خون بیمار در برابر پروتئین نوکلئوکپسید یا پروتئین اسپایک ویروس تشخیص می‌دهند نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند [38].

ویروس کرونا SARS-COV-2 به بیش از 210 کشور وارد شده و سراسر جهان را تحت‌تأثیر قرار داده است. تا 28 ماه می سال 2020 ، 5593631 مورد عفونت گزارش شده است. 95٪  این موارد مربوط به 45 کشور است. فقط شانزده کشور (ایالات متحده آمریکا، برزیل، روسیه، اسپانیا، انگلستان، ایتالیا، فرانسه، آلمان، هندوستان، ترکیه، ایران، پرو، شیلی، کانادا، چین و عربستان سعودی) 80٪ از کل موارد را به خود اختصاص داده‌اند. فقط هفت کشور از این کشورها (ایالات متحده آمریکا، برزیل، روسیه، اسپانیا، انگلستان، ایتالیا و فرانسه) بیش از 72٪ کل مرگ‌ومیر در جهان را به علت ابتلا به کرونا به خود اختصاص داده‌اند [39].

مشاهده شده است که مردان و زنان به یک اندازه به این ویروس حساس‌اند[40]. مردان کمی بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند؛ اما در مجموع تفاوت قابل توجهی بین جنسیت و مرگ ومیر وجود دارد. البته، علت چنین تفاوت قابل توجهی مشخص نیست. در هندوستان، جمعیت درگیر بیشتر افراد 21 تا 60 ساله هستند که 75٪ از کل موارد آلوده را شامل می‌شوند [41].



1.3. علائم

علائم رایج COVID-19 ، سارس و مِرس، تب، سرفه خشک، تنگی نفس و کدورت شیشه مات¹¹ در ریه‌هاست [42]. ناراحتی‌های تنفسی نیز در بین بیماران گزارش شده است. علائم کمتر شایع آن سردرد، خستگی، گرفتگی قفسه سینه و اسهال است [9،24]. پیش از این، اسهال در بیمارانی که مبتلا به مِرس بودند، اما نه در بیماران مبتلا به سارس گزارش شده بود [9]. از معاینه خون بیماران همچنین لوکوپنی، لنفوپنی خفیف، افزایش سطح آسپارتات آمینوترانسفراز، لاکتیک دهیدروژناز، - γگلوتامیل ترانس‌پپتیداز و α- هیدروکسی بوتیریک دهیدروژناز گزارش شده است [4،24،42]. این بیماری در موارد حاد، ممکن است منجر به ذات‌الریه، آسیب کبدی، نارسایی کلیه و مرگ شود [42،43]. آسیب حاد کبدی در بیماران مبتلا به سارس یا آنفلوآنزا در گذشته گزارش شده است [24]. موارد شدید COVID-19 منجر به بروز سندرم اختلال عملکرد چند عضو¹² ، سندرم زجر تنفسی حاد¹³، شوک سپتیک، اسیدوز و آزادسازی سیتوکین¹⁴ در بدن می شود که ممکن است منجر به مرگ شود [44،45]. همچنین در رادیوگرافی قفسه سینه بیماران COVID-19 ، سختی متمرکز دوطرفه ریوی¹⁵، کدورت شیشه مات در شش‌ها، سختی لوب‌¹⁶ و سختی منتشر تکه‌ای¹⁷ مشاهده می‌شود [4]. این سه ویروس از طریق پستانداران به انسان منتقل می‌شوند؛ اما SARS-COV-2 برخلاف سارس و مِرس ، به ندرت باعث آب‌ریزش بینی و علائم دستگاه گوارش می‌شود [43].

چندین فرد بدون علامت ولی مثبت برای SARS-COV-2 گزارش شده‌اند. در یک تحقیق جامع از سوی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری چین که شامل 72314 مورد مثبت SARS-COV-2  بود، مشاهده شد که 1.2٪ (899) نفر بدون علامت بودند و علامتی بالینی نشان نمی‌دادند [10]. همچنین، گزارش شده است که 30.8 نفر از 565 شهروند ژاپنی که از ووهان چین خارج شده‌اند، ناقل بیماری، ولی بدون علامت بودند [46]. تعداد کل موارد بدون علامت در سراسر جهان در این لحظه مشخص نیست. ناقلان بدون علامت، چالش بزرگی برای مهار این بیماری همه‌گیر ایجاد می‌کنند.



2.  وضعیت مداخلات انسانی

2.1. داروها و درمان

در حال حاضر هیچ دارو یا واکسن انسانی اختصاصی برای SARS-COV-2  وجود ندارد. در روش درمانی کنونی از دو رویکرد استفاده می‌کنند: یکی استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای جلوگیری از عفونت‌های ثانویه و استفاده از داروهای ضد ویروس موجود برای از بین بردن ویروس. اگرچه، هیچ داروی ضد ویروس خاصی برای درمان آن ارائه نشده است [43،47]، استفاده مجدد از داروهای ضد ویروسی موجود تحت آزمایش است. سازمان سلامت جهانی آزمایش‌هایی بین‌المللی را تحت عنوان «کارآزمایی همبستگی» برای یافتن داروهای مؤثر در برابر SARS-COV-2 آغاز کرده است. این داروها از داروهای ضدویروسی هستند که قبلاً برای استفاده در انسان تأیید شده‌اند [26]. داروهایی که در این آزمایش‌های همبستگی مورد نظرند، عبارت‌اند از: لوپیناویر¹⁸ و ریتوناویرس پلاس¹⁹ ‌اینترفرون بتا و همچنین کلروکین²⁰ و رمدسیویر²¹. لوپیناویر و ریتوناویر، ریمدسیویر، تکثیر ویروس را مهار می‌کنند. بیماران پاسخ‌های مثبتی به درمان‌های ترکیبی از لوپیناویر و ریتوناویر نشان داده‌اند [2]. رمدسیویر اثرهای زیادی در برابر ویروس‌های مختلف کرونا نشان داده است که آن را به عنوان کاندیدایی قوی برای استفاده در برابر SARS-COV-2  تبدیل می‌کند [23]. پادتن‌های مونوکلونال مانند توسیلیزوماب²² می‌توانند برای مقابله با آزادسازی سیتوکین در بیماران بدحال مفید باشند[26]. هم‌اکنون، تعدادی از آزمایش‌های بالینی ثبت‌شده در وبگاه «کارآزمایی بالینی²³» شامل ایمونوگلوبولین‌ها، رمدسیویر، آربیدول هیدروکلراید همراه با اینترفرون اتمی، هیدروکسی‌کلروکین، ریتوناویر به علاوه اوسلتامویر و بسیاری دیگر [2]. هیدروکسی‌کلروکین که دارویی ضدمالاریا و ضدالتهاب است، با افزایش pH  اندوزوم‌هایی که ویروس را در داخل سلول قرار می‌دهند، از تکثیر ویروس جلوگیری می‌کند و نتایج امیدوارکننده‌ای در برابر SARS-COV-2 در مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است. از آن پس، تقاضا برای آن در سطح جهانی افزایش یافته است [26]. یک پژوهش اخیر که روی یک گروه 80 نفری انجام شده است، بهبود علائم را با تجویز هیدروکسی‌کلروکین و آزیترومایسین نشان می‌دهد [48]. با این حال، هنوز هیچ پژوهش متقاعدکننده‌ای برای پیشنهاد هیدروکسی‌کلروکین به عنوان کاندیدای درمانی SARS-COV-2 وجود ندارد و تحقیقات بیشتر در مورد گروه‌های بزرگ‌تر است. شورای تحقیقات پزشکی هند²⁴ آزمایش بالینی روی مایکوباکتریوم²⁵ ضعیف‌شده زنده را که با عنوان تجاری سپسیواک²⁶ برای آزمایش در بیماران COVID-19، که با کارکنان بهداشتی در ارتباط نزدیک هستند، تصویب کرده است. این دارو قبلاً برای جذام، سرطان پیشرفته غیرسلول کوچک ریه²⁷ و سمیت شدید گرم منفی استفاده شده است.

هم‌اکنون، چندین گروه تحقیقاتی در حال ایجاد یک مدل اولیه غیرانسانی از نخستی‌ها برای مطالعه عفونت SARS-COV-2   برای آزمایش واکسن‌ها و داروهای ضد ویروسی بالقوه هستند. به علاوه، شناخت بیشتر کنش‌ها و واکنش‌های بین ویروس و میزبان، در تولید دارو و واکسن نقش مهمی خواهند داشت [43]. میمون‌های سبز، رزوس‌ها و ماکاک‌های سینوکولگوس²⁸ قبلاً برای تکثیر ویروس سارس آزمایش شده‌اند [49]. پس از عفونت، حداکثر مقدار پادتن خنثی‌کننده به ترتیب در سرم میمون سبز آفریقایی سینومولگوس و ماکاک‌های رزوس علیه عفونت سارس تولید می‌شوند [46]. اگرچه مدل عفونت برای SARS-COV-2 در این پستانداران غیرانسان نتایج موفقیت‌آمیزی نشان می‌دهند؛ اما میمون سبز آفریقایی مدل بهتری به نظر می‌رسد؛ زیرا برای عفونت به دوز کمتر و نزدیک به طبیعی نیاز دارد و به بیماری پیشرفته تنفسی مبتلا می‌شود [50]. تنوع در سطح تکثیر ویروس و تظاهرات بالینی بعدی ممکن است برای استفاده مؤثر از این مدل‌ها چالش ایجاد کند.



2.2. کارآزمایی برای واکسن و چالش‌های پیش رو

درمان مؤثری برای SARS-COV-2 وجود ندارد، ولی تولید یک واکسن مؤثر برای مقابله با این ویروس با توجه به وضعیت همه‌گیری آن ضروری به نظر می‌رسد. هم‌اکنون، هیچ واکسنی برای COVID-19 در جهان موجود نیست. پروتئین اسپایک نقش عمده‌ای در شناسایی گیرنده‌ها و حمله به سلول دارد و همچنین باعث واکنش‌های ایمنی بدن می‌شود. بنابراین، به نظر می‌رسد که اسپایک هدف مناسبی برای تولید واکسن باشد. شباهت پروتئین‌های اسپایک سارس، مِرس وSARS-COV-2  به دانشمندان کمک می‌کند تا از تجربه‌های دو ویروس قبلی برای تولید واکسن COVID-19 استفاده کنند [3،6،26]. جامعه علمی در سراسر جهان با استفاده از همه راهبردهای ممکن، تولید واکسن ویروس زنده/ تضعیف‌شده، واکسن‌های زیرواحدی²⁹ و نوکلئیک اسید در برابر COVID-19 را تسریع کرده است [51].

طبق گزارش سازمان سلامت جهانی در تاریخ 27 ماه می 2020، ده کاندیدا برای واکسن در کشورهای مختلف وارد آزمایش‌های بالینی شده‌اند. در ایالات متحده، آزمایش‌های مربوط به واکسن mRNA-1273 که از سوی مؤسسه ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی ایالات متحده³⁰ با مشارکت مدرنا³¹  ساخته شده، آغاز شد. یک واکسن  آدنوویروسی به نام Ad5-nCoV که از سوی «کان‌سینو بیولوجیکس³²» در تیانجین چین ساخته شده ، وارد آزمایش‌های بالینی در ووهان چین شده و یک واکسن مبتنی بر DNA از سوی داروسازی «اینوویو³³» ساخته‌شده در کره جنوبی وارد آزمایش‌های بالینی فاز یک شده است [52]. شرکت هندی «سرم ایندیا لیمیتد³⁴» نیز در یک برنامه توسعه واکسن ChAdOx1-S شرکت دارد. همراه با 10 واکسن کاندیدا که تحت آزمایش‌های کارآزمایی بالینی قرار دارند، 115 واکسن کاندیدای دیگر نیز در مرحله پیش‌بالینی قرار دارند.

بسیاری از شرکت‌های دارویی برای تولید واکسن در برابر COVID-19   تلاش می‌کنند. «کیور واک³⁵» و «توبینگن³⁶» از آلمان و شرکت داروسازی «اینوویو³⁷» در «پلیموت میتینگ، پنسیلوانیا³⁸»، ایالات متحده آمریکا/ شرکت زیست‌فناوری «بیجینگ ادواکسین³⁹» در پکن چین با بودجه «ائتلاف برای نوآوری‌های آمادگی برای بیماری‌های همه‌گیر⁴⁰» در حال کار روی واکسن های جداگانه نوکلئیک اسیدی هستند [48]. «جانسون اند جانسون⁴¹»، «بیریس⁴²» در بلژیک و شرکت «کداجنیکس⁴³» در فارمینگدیل نیویورک، «مؤسسه سرم هندوستان⁴⁴ » در پونای هندوستان با همکاری دانشگاه کویینزلند در حال توسعه واکسن‌های ویروس کامل هستند و «سپی⁴⁵» در داووس سوئیس، «نوواواکس⁴⁶» در ایالات متحده آمریکا، شرکت داروسازی «کلاور⁴⁷ » در چین، «شرکت واکسارت⁴⁸» در سانفرانسیسکو و «شرکت داروسازی سانوفی⁴⁹» در پاریس در تلاش برای تولید واکسن با استفاده از پروتئین‌های نوترکیب برای COVID-19 هستند [26،52].

تولید واکسن در برابر ویروس‌های کرونا ممکن است با چالش‌هایی مانند تقویت وابسته به پادتن روبه‌رو شود. در تقویت وابسته به پادتن، پادتن‌ها خود از طریق گیرنده‌های Ig Fc ورود ویروس را به سلول تسهیل می‌کنند [53،54]. چنین موردی در واکسن‌های دامپزشکی در برابر ویروس‌های کرونا مشاهده شده است، از جمله ویروس «پریتونیت عفونی گربه‌سانان⁵⁰ » [54]. علاوه بر این، پژوهش‌های انجام‌شده در دو دهه گذشته روی کروناویروس‌های مختلف جانوری بیماری‌زایی، تنوع ژنوتیپی گرایش سلولی و تکامل ویروس‌های کرونا را ثابت کرده است. نیروهای تکاملی جهش و نوترکیبی مجدد در تولید سویه‌های جدید و تنوع انواع سویه‌ها در یک موقعیت جغرافیایی و در دسترس بودن سویه‌های مشابه در فواصل دور، فرصت شیوعSARS-COV-2   را افزایش می‌دهند [16،55]. با اینکه چندین واکسن، تحت آزمایش هستند و تعداد زیادی واکسن نیز در دست تولید است، ممکن است واکسن تا را قبل از سال 2021 در دسترس عموم قرار نگیرد [23]. بنابراین، جلوگیری از تماس انسان با انسان، کاهش میزان مرگ‌ومیر با استفاده مجدد از داروهای موجود در مبارزه با این بیماری همه‌گیر حیاتی است.



3. درس‌هایی از همه‌گیری  SARS-CoV-2

SARS-COV-2  از نظر میزان مرگ‌ومیر و تعداد افراد مبتلا از کروناویروس‌های قبلی پیشی گرفته است. اگرچه نرخ مرگ‌ومیر⁵¹ آن کمتر است [3،10،24]. اطلاعات محدود و ناکافی از مرکز شیوع، کمبود هشدارها و آمادگی‌های اولیه باعث انفجار گسترش آن در سطح جهانی شد. با این حال، تا زمانی که COVID-19  به عنوان یک بیماری همه‌گیر اعلام شد، به دلیل ارتباط‌های بین‌المللی گسترده چین با جهان از طریق تجارت و گردشگری بین‌المللی، ویروس در بسیاری از کشورها گسترش یافت [23،24].

توسعه روش‌های تشخیصی سریع، مطمئن و مقرون‌ به‌صرفه در اولویت است. برای یافتن درمان، تولید واکسن و استفاده مجدد از داروهای ضد ویروس قبلی در برابر SARS-COV-2 آغاز شده است؛ اما یک مانع عمده در این راه، عدم دسترسی به مدل‌های جانوری مناسب برای بررسی بیماری و آزمایش‌های پیش‌بالینی است [43]. در صورت عدم وجود درمان‌های قابل اعتماد، شناسایی در افراد آلوده و جداسازی بعدی آن‌ها بهترین شرط برای مهار همه‌گیری است. رویکردهای تشخیصی فعلی برای تشخیص عفونت‌هایSARS-COV-2   مبتنی بر RT-PCR است که وجود نوکلئیک اسید ویروسی را در نمونه بیمار تشخیص می‌دهند، یا پادتن‌های IgG یا IgM که در برابر آنتی‌ژن‌های ویروسی ایجاد می‌شوند. رویکرد سرولوژی دیگر به تشخیص آنتی‌ژن‌هایSARS-COV-2  متکی است؛ اما برای تولید کیت‌ها روش‌های تشخیصی چندان مورد استفاده قرار نگرفته است. اگرچه تشخیص بر اساس  RT-PCR  همچنان معیار تشخیص بیماری است؛ اما آزمایش‌های تشخیصی مبتنی بر سرولوژی سریع‌تر برای غربالگری افراد مثبتSARS-COV-2  به علت توانایی آن در نتیجه‌گیری کوتاه‌تر، مورد استفاده قرار می‌گیرند

مردم جنوب صحرای آفریقا به علت عدم کفایت نظام مراقبت‌های بهداشتی، در برابر شیوع COVID-19 بسیار آسیب‌پذیرند. بنابراین، کشورهای ضعیف‌تر در معرض خطر بیشتر و مستحق حمایت مالی و بهداشتی از بقیه جهان هستند [2]. کشورهای در حال توسعه و توسعه‌نیافته با کمبود شدید امکانات مراقبت‌های بهداشتی، نیروی کار آموزش‌دیده و تجهیزات پزشکی حیاتی مانند تهویه و کیت‌های تشخیصی روبه‌رو هستند.

می‌توان نتیجه گرفت که در میان همه عوامل دیگر، تأخیر در پاسخگویی از سوی سازمان‌های مسئول، الویت ‌دادن مزایای اقتصادی و ژئوپلیتیکی نسبت به جان انسان‌ها و عدم آگاهی در بین آژانس‌ها و همچنین عموم مردم به تبدیل این اپیدمی به یک بیماری همه‌گیر جهان‌گیر کمک کرده است. به علاوه، بسیاری از پرسش‌های در این مقطع بی‌پاسخ مانده‌اند: آیا SARS-COV-2  در جمعیت باقی خواهد ماند، آیا دوباره زنده خواهد شد و دوباره ما را آزار خواهد داد یا سرانجام ناپدید خواهد شد؟ آیا ورود ویروس به هر میزبان یک بار روی می‌دهد یا ممکن است به طور مکرر رخ دهد؟ آیا عفونت‌های مکرر، یا حمله دوم SARS-COV-2 امکان‌پذیر است یا نه؛ اگر هست، با چه فراوانی‌ای؟

«دکتر چانگ⁵²»، در پژوهش خود که در مجله پزشکی نیوانگلند منتشر شده، در مورد عفونت مجدد ویروس‌ها مفصل بحث کرده است [56]. او می‌گوید که علت عود عفونت، ایمنی نسبی یا ناقص پس از عفونت اولیه است. عفونت‌های ویروسی در درجه اول به سلول‌های پوششی تنفسی حمله می‌کنند. در پی آن، احتمالاً، سلول‌های دارای مقاومت اکتسابی با سلول‌های حساس جدید جایگزین می‌شوند. همچنین، پادتن‌های سرمی که می‌توانند ذرات ویروس را خنثی کنند، نمی‌توانند به‌راحتی به سلول‌های پوششی تنفسی دسترس پیدا کنند. IgA ناشی از آن و ترشح آن می‌تواند به طور مستقیم با ویروس‌های مهاجم ارتباط برقرار کند. وضعیت عفونت مجدد در مورد COVID-19  هنوز قابل بحث است. هنوز هیچ داده‌ای در این باره منتشر نشده است. این نشان می‌دهد هنگامی که دوزهای برابر تیترSARS-COV-2  در مدل مورد مطالعه ماکاک رزوس تجویز می‌شود، عفونت مجدد روی نمی‌دهد و آن‌ها بدون علامت باقی می‌مانند. هرگونه گزارش مثبت آزمایش بیماران ترخیص‌شده ممکن است به علت تشخیص منفی کاذب قطعات RNA باقی‌مانده قطعات مرده ویروسی باشد یا بیماران به طور کامل بهبود نیافته باشند.

معجزه‌ای روی نخواهد داد. انسان باید از این سختی درس بگیرد. مسئولیت باید به عهده کسانی باشد که نتوانستند شیوع آن را مهار کنند و اجازه دادند به‌عنوان یک بیماری همه‌گیر برای حاشیه‌های اقتصادی و ژئوپلیتیک گسترش یابد. ما انتظار داریم مراقبت‌های بهداشتی و تحقیقات در زمینه علوم زیستی پیشرفت چشم‌گیر داشته باشد، به گونه‌ای که به طور مستقیم استانداردهای بهداشتی افراد را در دوره‌های همه‌گیری پس از COVID-19 تغییر دهد.

پی‌نوشت‌ها

1. Saurabh Pandey: Department of Biochemistry, School of Chemical and Life Sciences, Jamia Hamdard,New Delhi-110062, India; saurabhpandey@jamiahamdard.ac.in Barat Yadav: Microbial Pathogenesis and Microbiome Lab, Department of Microbiology, Central University of Rajasthan, Ajmer, Rajasthan-305817, India; yadavbharat22@gmail.com (B.Y.); 2019phdmb05@curaj.ac.in (M.K.) Arvind Pandey: Department of Statistics, Central University of Rajasthan, Ajmer, Rajasthan-305817, India; arvindpandey@curaj.ac.in Takshashila Tripathi: Department of Neuroscience, Physiology and Pharmacology, University College London, London WC1E 6BT, UK; t.tripathi@ucl.ac.uk Masuma Khawary: Microbial Pathogenesis and Microbiome Lab, Department of Microbiology, Central University of Rajasthan, Ajmer, Rajasthan-305817, India; yadavbharat22@gmail.com (B.Y.); 2019phdmb05@curaj.ac.in (M.K.) Sashi Kant: sashi.kant@cuanschutz.edu Deeksha Tripathi: deeksha.tripathi@curaj.ac.in

2. Sarbecovirus

3. Huanan Seafood Market

4. Dr. Zheng-Li

5. Paguma larvata

6. Van Doremalen et al.

7. Guangdong

8. Bronx Zoo

9. Harbin Veterinary Research Institute

10. World Organization for Animal Health

11. ground-glass opacities

12. multiple organ dysfunction syndrome (MODS)

13.  acute respiratory distress syndrome (ARDS)

14.  cytokine storms

15.  bilateral focal consolidation

16.  lobar consolidation

17.  diffused patchy consolidation

18.  lopinavir

19.  ritonavesivir

22.  Tocilizumab

23.  ClinicalTrials.gov

24.  Indian Council of Medical Research

25.  Mycobacterium indicus pranii

26. Sepsivac

27. advanced non-small cell lung cancer

28. Cynomolgus

29. subunit vaccine

30. Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID)

31.  Moderna

32. CanSino Biologics

33. Inovio

34. Serum India Limited

35. CureVac

36.  Tübingen

37.  Inovio Pharmaceuticals Inc

38.  Plymouth Meeting

39.  Beijing Adaccine Biotechnology Co.

40.  Epidemic Preparedness Innovations

41.  Janssen (Johnson & Johnson)

42.  Beerse

43.  Codagenix Inc

44.  Serum Institute of India

45.  CEPI

46.  Novavax

47.  Clover Biopharmaceuticals

48.  Vaxart Inc

49.  Sanofi Pharmaceuticals

50.  feline ifectious peritonitis virus

51.  case fatality rate

52.  Dr. Chang

منبع

https://www.mdpi.com/2079-7737/9/6/141/htm

لطفاً برای مشاهده‌منابع و مآخذ ذکرشده در متن، می‌توانید به وبگاه منبع مراجعه کنید.