مراحل فرایند درس‌پژوهی
1. تشکیل گروه: اولین قدم برای شروع درس‌پژوهی، شامل 3 تا 6 نفر از معلمان ترجیحاً هم‌پایه و همگن و همدست با وظایف خودگردان و گاهی با حضور افراد متخصص، کارشناسان، سرگروه‌های درسی یا اساتید دانشگاه با تعیین منشور کاری (مرامنامه) در گروه درس‌پژوهی.
2. مسئله‌یابی: اولین فعالیت در هر پژوهشی، انتخاب مسئله است که با احساس مشکل شروع می‌شود. این مسئله از محیط واقعی درس و اغلب اطلاعات موجود از عملکرد تحصیلی و نتایج آزمون یا مشکلات یادگیری مشترک دانش‌آموزان یا عدم یاددهی مناسب و چگونگی تدریس مفاهیم و توالی تدریس معلمان بیرون می‌آید.
3. طراحی تدریس: برنامه‌ریزی درس پس از تعیین یک هدف آموزشی اتفاق می‌افتد و گرچه یک معلم درس را به‌عنوان بخشی از فرایند پژوهش تدریس خواهد کرد، ولی خود درس محصولی گروهی تلقی می‌شود. طرح درس مناسب باید با یک فرضیه در ذهن شکل گیرد.
4. اجرای تدریس اول: تاریخی تعیین می‌شود و یک معلم درس را آموزش می‌دهد و بقیه گروه هریک با شرح وظیفه مخصوص خود، در میان دانش‌آموزان پخش و قبلاً توسط معلم معرفی می‌شوند. آنان با قدم زدن، کار دانش‌آموزان را مشاهده می‌کنند و از فعالیت‌های آنان منطبق بر طرح درس تعیین‌شده یادداشت برمی‌دارند. در طول مشاهده، درس و یادگیری ایجادشده ارزیابی می‌شود نه معلم. مشاهده‌گران به دنبال تفکر، یادگیری یا سردرگمی دانش‌آموزان هستند و از آنچه آن‌ها می‌گویند، نحوه همکاری و مشارکت در فرایند آموزشی، نحوه انجام تکالیف مربوطه و ویژگی‌های فعالیت‌های انجام شده، نکاتی را یادداشت می‌کنند.
5. ارزشیابی و انعکاس آن: پس از تدریس، همه اعضای گروه مشاهدات خود را از کلاس درس با توجه به طرح درس مشارکتی اجرا شده به بحث می‌گذارند و براساس سؤالات پژوهش و شواهد عینی به ارزیابی عمل انجام شده (تدریس) می‌پردازند. موضوع تدریس، ابزار استفاده شده، روش‌های آموزشی، مسائل مطرح شده توسط معلم در کلاس درس، جزئیات ارتباط کلامی بین معلم و دانش‌آموزان و ویژگی‌های فعالیت‌های یادگیری هریک از دانش‌آموزان در کلاس درس به بحث گذاشته می‌شود و براساس داده‌های جمع‌آوری شده از کلاس درس، ارزیابی دقیق انجام خواهد شد.
6. تجدیدنظر در درس و اصلاح نقاط ضعف: معلمان با توجه به مشاهدات و بازخوردها در درس تجدیدنظر می‌کنند و ممکن است مواد آموزشی، فعالیت‌ها و مسائل مطرح شده یا همه این مواد را تغییر دهند و به دنبال پاسخ این سؤال هستند که «چگونه می‌توان برنامه آموزش درس را با شیوه‌های بهتر اجرا کرد؟»
7. اجرای تدریس دوم: پس از آماده شدن طرح درس تجدیدنظر شده ترجیحاً در کلاس‌های متفاوت و توسط یک معلم دیگر از گروه تدریس می‌شود.
8. ارزشیابی و بازاندیشی: برای اطمینان از اینکه درس‌پژوهی مؤثر واقع شده است یا نه باید ارزیابی شود. دو نوع ارزیابی انجام می‌شود: ارزشیابی تکوینی و پایانی. هدف از ارزشیابی تکوینی فراهم آوردن دانشی است که می‌تواند به هدایت فرایند درس‌پژوهی کمک کند. از ابزارهایی مانند دفتر ثبت عملکرد معلمان، مدارک و اسناد درس (عکس و فیلم و ...)، کار دانش‌آموزان، مشاهدات و گزارش‌نویسی می‌توان برای ارزشیابی تکوینی استفاده کرد. هدف از ارزشیابی پایانی تعیین میزان و ارزش درس‌پژوهی است که روی دانش‌آموزان متمرکز می‌شود و به سنجش موفقیت گروه درس‌پژوهی در دستیابی به هدف و ایجاد نتایج مثبت می‌پردازد. معیارهای به‌کار رفته در این ارزیابی عبارت‌اند از: افزایش دانش معلمان درباره تدریس، افزایش توانایی معلمان در مشاهده دانش‌آموزان، احساس خودکارآمدی در بین معلمان و ... .
9. به اشتراک گذاشتن و سهیم شدن در نتایج: با گزارش‌نویسی برای بازگو کردن جریان فعالیت گروهی و همچنین با ارائه نتایج پژوهش کلاس درس در نمایشگاه و دعوت از معلمان مدارس دیگر برای بازدید و آموزش نسخه نهایی درس انجام می‌شود، هرچند که نتایج درس‌پژوهی به‌طور کامل نمی‌تواند در مناطق و مدارس مختلف کاربردی باشد.
منابع
1. چکیده آثار منتخب کشوری درس‌پژوهی (1396). دبیرخانه کشوری بهسازی فرایند یادگیری و پژوهش‌های مدرسه‌ای (درس‌پژوهی)، اداره کل آموزش‌وپرورش شهر تهران.
2. شیوه‌نامه تدوین گزارش درس‌پژوهی (1397). اداره تکنولوژی و گروه‌های آموزشی ابتدایی، اداره کل آموزش‌وپرورش شهر تهران.