در مواجهه با بحران کرونا چه تصمیم‌هایی برای مدرسه اتخاذ کرده‌اید؟
محمدعلی منوری: از همان ابتدای اسفندماه سال 98 دنبال راهکاری بودیم که آموزش قطع نشود. اولین بسترهایی که برای فرستادن فیلم‌های آموزشی به سراغ آن‌ها رفتیم، واتساپ و تلگرام بودند. اما به دنبال محیط بهتر بودیم. بعد از بررسی بسترهای آموزشی مناسب، در نهایت در بستر اسکای‌روم کار آموزش را دنبال کردیم. با اینکه تجربه تازه‌ای بود، اما آموزش ما مورد رضایت خانواده‌ها بود. سخت بود که بچه‌ها به این روش جدید عادت کنند. برای من هم بسیار ناراحت‌کننده بود که حضور بچه‌ها را در مدرسه نمی‌دیدیم و مدرسه شور و حال سابق را نداشت. اما همکاران شبانه‌روزی تلاش کردند و توانستیم سال خوبی داشته باشیم. در برنامه سالانه مدرسه در سال جدید (1399)، برای سه وضعیت سفید، زرد و قرمز برنامه‌ریزی انجام داده‌ایم.
اکنون در شرایط قرمز کرونایی، آموزش‌هایمان را به صورت آنلاین در فضای ادوب‌کانکت ادامه می‌دهیم. کلاس‌های آفلاین را در برنامه واتساپ برگزار می‌کنیم. این فضا ممکن است برای بچه‌هایی که ظرفیتش را ندارند، مشکل‌آفرین باشد. چرا که در خانواده‌ها، برای استفاده مناسب بچه‌ها از گوشی و فضای اینترنت، به‌خوبی فرهنگ‌سازی نشده است.
مهم‌ترین دغدغه اولیا هنگام ثبت‌نام فرزندشان در سال تحصیلی جدید چه بود؟
اولیا در مورد دستگاه‌های آموزش آنلاین نگران بودند. ما در سال گذشته کمی ضعف داشتیم، اما امسال این نگرانی کمتر شد. بسترهای آموزشی ما هم برای ارتباط در فضای آنلاین بهتر شدند. اکنون خانواده‌ها به ارزش مدرسه پی برده‌اند. بچه‌ها در مدرسه، علاوه بر آموزش محتوای درسی، مهارت‌های زندگی را نیز یاد می‌گرفتند. نگرانیم که این رشد غیرطبیعی بچه‌ها در چند سال آینده چه می‌خواهد بر سر آن‌ها بیاورد. اولیا نگران‌اند که بچه‌ها در این شرایط چطور می‌توانند دوست پیدا کنند. بعضی از آن‌ها با ما تماس می‌گیرند تا بچه‌هایی را به آن‌ها معرفی کنیم که فرزندشان بتواند ارتباط صمیمی با آن‌ها داشته باشد. به دنبال این هستیم که فضایی فراهم کنیم تا بچه‌ها در آن فضا درس را کنار بگذارند و برنامه‌هایی چون مسابقه، شعرخوانی و دیدن فیلم را در کنار یکدیگر داشته باشند.
چگونه معلمان را برای آموزش‌های آنلاین آماده کردید؟ معلمان در ضمن خدمت چه دوره‌هایی را گذراندند؟
تغییر روش‌ها برای بعضی همکاران واقعاً سخت بود. اما من از همکارانم تشکر می‌کنم که با همه سختی‌ها، از آنجا که نگران یادگیری دانش‌آموزان بودند، خودشان را به‌سرعت هماهنگ کردند و تطبیق دادند. تولید محتوا برای همکاران سخت بود. در تابستان، کلاس آموزش ادوب‌کانکت و آموزش نرم‌افزارهای تولید محتوای آموزشی چون نرم‌افزار «کمتازیا» را در مدرسه برگزار کردیم. این جلسه آموزشی ضبط هم شد و فیلم‌های آن در اختیار همکاران قرار گرفت. همکاران به‌سرعت خود را به‌روز کردند. تعدادی از همکاران برای ضبط فیلم در فضای کوچک منزل مشکل داشتند. ما در مدرسه فضایی برای ضبط فیلم مهیا کردیم تا همکاران از آن استفاده کنند.
برای کیفیت‌بخشی به آموزش‌ها در شرایط فعلی چه پیشنهادی دارید؟
با توجه به شرایط، نمی‌دانم شدنی باشد یا نه، اما ما بستری مناسب برای آموزش می‌خواهیم. باید تدابیر خاصی اتخاذ شود تا حداقل برای مراکز آموزشی این امکان فراهم شود که از اینترنت پرسرعت استفاده کنند. ما قطعاً دلمان می‌خواهد بتوانیم در بستر و محیطی امن و کنترل‌شده، مانند برنامه شاد، آموزشمان را داشته باشیم. اما منتظریم ضعف‌های آن برطرف شود تا دست ما بازتر باشد. اولیا به استفاده از برنامه شاد تمایل نداشتند و با اصرار ما وارد این محیط شدند. خواستیم به‌صورت آزمایشی برای انتخابات انجمن اولیا و مربیان در فضای برنامه شاد پخش زنده داشته باشیم، اما صدا و تصویر به‌صورت دائم قطع می‌شد. در نهایت جلسه را قطع کردیم و آن را در فضای ادوب ادامه دادیم.
میزان یادگیری بچه‌ها در آموزش مجازی چگونه است؟
روح‌الله شاه بلاغی: با اینکه مدرسه حافظ تلاش کرد شرایط خوبی مهیا کند، اما واقعیت این است که حتی با کار شبانه‌روزی و در شرایط خوب مجازی هم یادگیری دانش‌آموزان به‌اندازه کلاس حضوری نیست. تلاش کردیم در فضای ادوبی‌کانکت ارتباط دوسویه برقرار کنیم تا تأثیرگذاری بیشتری داشته باشیم.
آیا آموزش تلویزیونی به شما و دانش‌آموزان کمک می‌کند؟
روح‌الله شاه بلاغی: مطابق بازخوردهایی که از دانش‌آموزان دریافت کردیم، درصد پایینی از آن‌ها آموزش تلویزیونی را می‌بینند، چرا که تدریس‌های تلویزیونی جذاب نیست و تدریس از روی متن کتاب ارائه می‌شود. اینکه معلم فقط انتقال‌دهنده متن کتاب باشد، کار مهمی انجام نداده است. معلم باید بتواند در ذهن بچه‌ها سؤال ایجاد کند. معلمان ما خودشان محتوا تولید می‌کنند، چرا که تأثیرگذارتر است. کرونا الزام همگانی خوبی برای همکارانمان داشت تا به سمت تولید محتوای الکترونیکی بروند.
برای مغفول نماندن آموزش‌های تربیتی و فعالیت‌های پرورشی در این شرایط چه تدبیری اندیشیده‌اید؟
محسن غفاری: ما فعالیت‌های پرورشی تقویم اجرایی مدرسه را مرحله‌به‌مرحله به‌صورت مجازی اجرا می‌کنیم. کانالی تشکیل داده‌ایم که در آن فضا بین ساعت هفت تا هشت شب، فعالیت‌هایی چون مسابقات فرهنگی و هنری، قرآن و عترت و همین‌طور مسابقات کتاب‌خوانی را برگزار می‌کنیم. همچنین، سایر برنامه‌های مشاوره و تربیتی را در این فضا ارائه می‌کنیم. اولیا نیز آزادانه سؤالاتشان را مطرح می‌کنند و ما به آن‌ها پاسخ می‌دهیم. همه کلاس‌های مجازی ما با یک آیه از قرآن کریم آغاز می‌شوند.
خدمات مشاوره‌ای را در شرایط آموزش مجازی چگونه دنبال می‌کنید؟ این روزها دانش‌آموزان و اولیا بیشتر در چه زمینه‌هایی درخواست خدمات مشاوره دارند؟
کاظم شهیدی: در مدرسه حافظ، ارتباط خوبی بین مشاور با دانش‌آموزان و اولیای آنان وجود دارد. چون اگر اولیا نخواهند، مشاور نمی‌تواند کاری انجام دهد. بچه‌ها و همین‌طور اولیا مسائلشان را در صفحه شخصی با ما مطرح می‌کنند. گروه مشاوره هم داریم که بچه‌ها موضوعاتی را برای بحث پیشنهاد می‌دهند و آن را در گروه ادامه می‌دهیم. در کانال مشاوره و تربیتی نیز محتواهای آموزشی را در حوزه سلامت روان و تربیت فرزندان به دانش‌آموزان و اولیا ارائه می‌دهیم که با استقبال خوبی مواجه شده‌ایم. در شرایط اورژانسی نیز اولیا برای دریافت خدمات مشاوره به‌صورت حضوری به مدرسه مراجعه می‌کنند.
با طولانی شدن حضور بچه‌ها در منزل و کلاس‌های غیرحضوری، بچه‌ها در دوستیابی و همین‌طور در ارتباط با اولیا در منـزل دچار چالش شدند. همچنین، سـاعت بازی‌های آنلاین آن‌ها بیشـتر شده و اولیا از این بابت ابراز نگرانی می‌کنند. ما برای بچه‌ها جدول برنامه‌ریزی فرسـتادیم تا مواردی چون ساعت‌های مطالعه، ورزش و بازی‌های آنلاین را در آن وارد کنند و برایمان بفرستند. بعد در مورد میزان ساعت‌های هر فعالیت با هم صحبت می‌کنیم.
با غیرحضوری شدن آموزش‌ها، چگونه به برنامه‌های انضباطی مدرسه رسیدگی می‌کنید؟
غلامرضا احمدی: در ابتدای سال تحصیلی، قوانین انضباطی فضای مجازی مدرسه را به بچه‌ها اعلام کردیم؛ قوانینی از این دست که باید عکس خود را در پروفایل قرار دهند، به‌موقع در کلاس درس حاضر شوند و اعلام حاضری داشته باشند. گفت‌وگوهای بچه‌ها را در گروه‌های کلاسی کنترل می‌کنیم و پیگیر حضور واقعی دانش‌آموزان در کلاس هستیم. اما ارتباطمان با بچه‌ها و تأثیرگذاری‌مان بر آن‌ها، به‌خوبیِ دوران کلاس‌های حضوری نیست. من هر ساله در همان ابتدای سال تحصیلی خصوصیات و ویژگی‌هایی هر دانش‌آموز را می‌شناختم؛ تا جایی که موجب تعجب والدین می‌شد. اما الآن شاید دانش‌آموز را حتی در خیابان هم ببینم، نشناسم.
برای بررسی تکالیف دانش‌آموزان و ارزشیابی روش‌های ابتکاری هم دارید؟
حمیدرضا طالبی: در دو هفته اول سال تحصیلی روی این وقت گذاشتیم که مشخص کنیم هر دانش‌آموز چه توانایی‌هایی دارد؛ قبلاً چه کارهایی انجام داده است و حالا به چه چیزهایی علاقه دارد. مثلاً آیا دانش‌آموزی که شش سال رباتیک کار کرده، می‌تواند به بقیه آموزش دهد؟ ارزشیابی ما در درس کار و فناوری بر اساس پروژه است. مثلاً در بخش کار با فلز لازم است دانش‌آموز سوهان‌زنی و اره‌زنی را یاد بگیرد. اما نمی‌خواهیم به دانش‌آموزان تلقین کنیم که در این شرایط از بیرون خرید کنند. بنابراین به‌صورت آنلاین و آفلاین با ارائه فیلم آموزشی، پاورپوینت و پی‌دی‌اف تدریس می‌کنیم. دانش‌آموزان نیز پروژه‌های خود را به‌صورت تولید محتوا ارائه می‌کنند یعنی مراحل تولید را توضیح می‌دهند. سه نفر از دانش‌آموزان پایه هفتم در حال طراحی دستگاه هوشمند ضدعفونی‌کننده هستند و هر هفته گزارش کار می‌فرستند. پروژه‌هایی مثل نقشه‌کشی یا اختراع با وسایل دم‌دستی را نیز می‌توان به‌راحتی در منزل انجام داد. می‌خواهیم بچه‌ها چیزهایی یاد بگیرند که در زندگی از آن‌ها استفاده کنند.
آیا از شبکه ملی رشد هم استفاده می‌کنید؟
حمیدرضا طالبی: خیلی استفاده نمی‌کنم. یک‌بار از این شبکه کتاب دانلود کردم. قرار است به بچه‌ها بگویم چطور از فیلم‌های این شبکه استفاده کنند.