مدیرکل آموزش‌و‌پرورش استان اصفهان با تأکید بر اینکه آموزش حضوری بهترین نوع آموزش است، درباره شرایط امروز توضیح می‌دهد: امروزه شاهد چند نوع آموزش هستیم. آموزش مبتنی بر وب، صوت و انیمیشن و فناوری چند‌رسانه‌ای، کلاس‌های رسانه‌ای نا‌همزمان، کلاس آنلاین مجازی، تعامل آنی، آموزش فعالانه فراگیر و تعامل معلم و درس، متناسب بودن یادگیری با سطح علمی دانش‌آموزان و ... از جمله مباحثی است که در این روزها نسبت به سطح آموزشی مطرح است. او توضیح می‌دهد: امروز به دنیای فراخطی و نسل دوفضایی پا گذاشتیم. عبور از فضیلت خالی مدرک و عصر فضیلت مهارت و توان یادگیری در هر جا و دنیایی که ظرفیت مغز کودکان ما طولی شده است از ویژگی‌های این عصر است. امروز مدرسه‌ای موفق است که متون خودیار و خودآموز تولید کند. امروزه عصر گزیده‌گویی و عصر دسترسی خوشه‌ای به اطلاعات و مدرسه‌های فرا‌مکان و حاکمیت آنتروپی مثبت است. آنچه در ادامه می‌آید، گفتوگو با محمد اعتدادی است.
در فرصت قبل از آغاز سال تحصیلی چه برنامه‌ای برای آماده کردن معلمان برای آموزش مجازی از جمله تولید محتوای الکترونیکی در استان اصفهان اجرا کردید؟ و در واقع وضعیت مدارس استان اصفهان را در این رابطه چگونه ترسیم می‌کنید؟
بدین منظور مجموع فعالیت‌هایی صورت گرفت، که نهایتاً به تهیه درسنامه ویژه دانش‌آموزان انجامید. اگر بخواهم تیتر‌وار به این موارد اشاره کنم، باید بگویم: بررسی و تحلیل وضعیت موجود و برنامه‌ریزی جهت وضعیت مطلوب، تهیه فیلم‌ها و کلیپ‌های آموزشی از تدریس معلمان و اشتراک‌گذاری در FTP و بارگذاری در کتابخانه تعاملی و فضای مجازی، بارگذاری نرم‌افزارهای تولید محتوای آموزشی از جمله نحوه کاهش حجم فیلم‌ها و کلیپ‌های آموزشی، آموزش نرم‌افزارهای تولید محتوا در معاونت‌های مختلف گروه‌های مجازی سرگروه‌های آموزشی، به‌اشتراک‌گذاری محتواهای آموزش مجازی در وب‌سایت‌های گروه‌های آموزشی، تشکیل گروه‌های آموزش مجازی معلمان هم‌رشته و تبادل تجربیات، تشکیل گروه آموزشی تحت‌عنوان فناوری آموزشی، تهیه بانک ویژه محتواهای متنی، صوتی و .... توسط همکاران و کارشناسان نواحی و مناطق و استان و برنامه‌ریزی جهت انجام فعالیت‌ها در حالت‌های قرمز، زرد و سفید به شکل‌های حضوری، غیرحضوری و تلفیقی، برگزاری دوره توانمندسازی تولید محتوای الکترونیکی ویژه همکاران حوزه پرورشی و فرهنگی، بهره‌مندی از محتوای اختصاصی رشته‌های ورزشی ویژه مدارس تولیدشده در معاونت تربیت بدنی و سلامت کشور، تهیه و تدوین محتوای اختصاصی رشته ورزشی هندبال در معاونت تربیت‌بدنی و سلامت استان اصفهان، برگزاری جشنواره استانی تولید محتوا براساس کتاب راهنمای معلم، همکاری در تهیه و تدوین محتوای آموزشی در شبکه شاد و بهره‌مندی دانش‌آموزان در سطح ملی و تهیه درسنامه ویژه دانش‌آموزانی که به دلایل مختلف دسترسی به شبکه مجازی ندارند، قابل ذکر است.
به نظر شما معلم چند ساعت در هفته را باید به تولید محتوا و آموزش اختصاص دهد تا هم آموزش حضوری و هم آموزش مجازی را پوشش دهد؟ آیا این حجم کار با میزان ساعت موظف آنان همخوانی دارد؟ در این مورد چه تدابیری اندیشیده شده است؟
بیان ساعات مشخص برای این امر، بسیار مشکل است. قطعاً تولید محتوا نیاز به دانش و نرم‌افزارهای گوناگون دارد که می‌تواند کار را برای همکاران حتی آن‌هایی که در رشته خود بسیار متخصص هستند مشکل نماید. لذا طبق نظر‌سنجی از معلمان و دبیران، موارد زیر حضورتان اعلام میگردد:
الف ) تولید محتوا در هفته: حداقل 20 ساعت
ب ) آموزش به‌صورت مجازی در هفته: 25 ساعت
ج ) آموزش به‌صورت حضوری در صورت حضور دانش‌آموز در هفته: 15 ساعت
د) آموزش به‌صورت مجازی و حضوری در هفته: 30 ساعت
بنابراین آموزگاران و دبیران علاوه بر ساعات موظف آموزشی، هفته‌ای حداقل 20 ساعت با تجهیزات و وسایل شخصی اقدام به تولید محتوا نموده و در مجموع در هفته حداقل 50 ساعت فعالیت می‌نمایند که این حجم کار با میزان ساعت موظف ایشان همخوانی نداشته و پیشنهاد میگردد ساعاتی به‌عنوان حق‌التدریس برای معلمان فعال در نظر گرفته و همچنین محتواها توسط گروه‌های دیگر (سازمان پژوهش و...) تهیه و سپس جهت بومی‌سازی در اختیار معلمان قرار گیرد.
مطمئناً در شرایط کنونی معلمان نیازمند انگیزه بیشتری هستند، بدین‌منظور چه برنامه‌هایی دارید؟
با مجازی شدن آموزش سعی کردیم در کنار معلم باشیم و مشکلاتی که احتمالاً برای حضور ایشان در فضای مجازی وجود دارد، برطرف کنیم. از آن جمله اختصاص بسته‌های اینترنتی رایگان، ایجاد امکانات رفاهی جهت خرید نیم‌بها یا اقساطی رایانه، ملزومات رایانه، تبلت، تلفن همراه و ابزارآلات مورد‌نیاز آموزشی برای معلمان در مرحله اول صورت گرفت و در ادامه، تقدیر از معلمان فعال آموزشی در فضای مجازی به نحو مقتضی، ایجاد شرایط به‌منظور تهیه محتوای الکترونیکی توسط معلمان بدون پیشامد هرگونه مشکل و دغدغه‌ای انجام شد. استفاده از ظرفیت دانش‌آموزان در قالب طرح همیار معلم از دیگر کارها بود. از طرفی حمایت‌های مادی، معنوی، خدماتی و درمانی از همکارانی که به علت حضور در مدارس مبتلا به بیماری کرونا می‌شوند، را نیز به دقت مورد بررسی و توجه قرار دادیم.
درخصوص آموزش‌هایی که نیاز به مهارت‌ورزی دارند، به‌خصوص در رشته‌های فنی‌و‌حرفه‌ای و کار‌و‌دانش، چه راهکارهایی اندیشیده شده است تا از افت کیفی این نوع آموزش‌ها کاسته شود؟
در این رابطه، مقرر شده دروس مهارتی که نیاز به مهارت‌ورزی دارند با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌صورت حضوری برگزار شود و بدین منظور از شبیه‌سازهای تجهیزات استفاده شود. دانش‌آموزان هر کلاس به چند گروه تقسیم شدند و حضور چرخشی آن‌ها در کارگاه‌ها با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی صورت می‌گیرد. همچنین به منظور آموزش بهتر از طریق شبکه اجتماعی شاد، تولید بسته‌های یادگیری و فیلم آموزشی کامل مهارت‌ها انجام شد. قطعاً در مورد رشته‌هایی که نیاز به مهارت ورزشی دارد با افت شدید مواجه هستیم. در هنرستان‌های تربیت‌بدنی سعی شده است کلیه کلاس‌های عملی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و در شرایط ایمن انجام شود. همچنین برای مهارت‌های ورزشی دانش‌آموزان در خانه برنامه‌هایی در معاونت تربیت‌بدنی و سلامت وزارت پیش‌بینی شده است.
به هنرستان‌های تربیت‌بدنی اشاره کردید، اما در مدارس، کلاس‌های ورزش در این ایام چگونه برگزار می‌شود؟ آیا برای تربیت جسمانی دانش‌آموزان نیز راهکارهایی اندیشیده‌اید؟
کلاس‌های ورزشی در زمان وضعیت سفید به صورت انفرادی، با وسایل شخصی و حفظ پروتکل‌های بهداشتی برگزار میگردد. در وضعیت زرد با گروه‌بندی دانش‌آموزان و اجرای ورزش‌های غیر‌برخوردی و غیر‌تماسی مانند آمادگی جسمانی و فعالیت‌های انفرادی اجرا میگردد. اما در وضعیت قرمز انجام کلیه فعالیت‌های ورزشی ممنوع است. در دوران کرونا و با توجه به شیوع اضافه‌وزن و چاقی، معاونت تربیت‌بدنی و سلامت، پروژه کاهش وزن و چاقی دانش‌آموزان را در نظر گرفته که این طرح با همکاری مدرسه و والدین اجرا می‌شود بدین‌صورت که قد و وزن دانش‌آموزان و همچنین BMI آن‌ها توسط والدین (در وضعیت قرمز) و یا معلم سنجیده و وضعیت BMI نسبت به سن و جنس بررسی می‌شود و معلمین تربیت‌بدنی به‌عنوان مشاور به دانش‌آموزان در این زمینه اطلاعات می‌دهند.
با مجازی شدن آموزش به دلیل شیوع کرونا، شاهد کوچ دانش‌آموزان از مدارس غیردولتی به مدارس دولتی بودیم، در این زمینه چه راهکاری دارید؟ تبعات این موضوع چگونه مدیریت می‌شود؟
ابتدا این موضوع در شورای نظارت بر مدارس و مؤسسات غیردولتی طرح موضوع شد و مؤسسین و مدیران مدارس غیردولتی نسبت به رعایت حال اقتصادی مردم و ارائه حداکثر تخفیفات لازم جهت ثبت‌نام دانش‌آموزان توجیه شدند. مؤسسین این مدارس نسبت به غنی‌سازی تجهیزات الکترونیکی در مدارس غیردولتی که در مقایسه با مدارس دولتی قابل اغماض نیست، اقدام کردند. کاهش شهریه دانش‌آموزان، تخصیص ارفاقات مالی، کاهش تعرفه‌های ثبت‌نام و ارائه بسته‌های حمایتی به مدارس غیردولتی صورت گرفت. در این خصوص پیشنهاد میگردد، حمایت‌های مادی از مدارس غیردولتی و چگونگی انعقاد قرارداد مدارس غیردولتی با مدارس دولتی جهت همکاری از جانب قانون توسعه خدمات و بودجه صورت گیرد.
از جمله نیازهای اصلی آموزش از راه دور، تخصیص اینترنت به مدارس و معلمان و مدیریت حجم و سرعت آن است، در این‌باره توضیح دهید؟
نحوه تخصیص اینترنت رایگان به معلمان با هماهنگی آموزش‌و‌پرورش نبوده است و نارضایتی بسیاری از معلمان و مدیران مدارس (مدارس غیردولتی، خرید خدمات آموزشی) را به همراه داشته است، به‌طوری که به بسیاری از معلمان تعلق نگرفته است. همچنین در تخصیص اینترنت به مدارس هیچ‌گونه تخفیف خاصی صورت نگرفته است؛ لازم است تأکید کنم که میزان اینترنت تخصیص‌یافته برای معلمان کافی نیست و این میزان باید از نظر حجم و سرعت متعادل گردد.
با توجه به اینکه استان اصفهان استان پهناوری است و مناطق محروم هم در این استان وجود دارند، برای دانش‌آموزانی که به اینترنت دسترسی ندارند، چه تسهیلاتی اختصاص یافته است؟
لازم است تا راهبران آموزشی به منظور تهیه و توزیع درسنامه‌ها و بسته‌های آموزشی توجیه شوند و برای تهیه اینترنت، تبلت و گوشی اندرویدی با اولویت دانش‌آموزان محروم و ساکن مناطق کمتر توسعه یافته اقدام شود. برگزاری کلاس‌های حضوری در حد امکان و ارائه خدمات آموزشی منزل به منزل در برخی از نقاط استان با همکاری ارگان‌های محلی و ذی‌ربط صورت گیرد. بهره‌مندی از ظرفیت خیرین جهت تهیه امکانات آموزش مجازی برای دانش‌آموزان کم‌برخوردار در قالب طرح «آموزش برای همه» از جمله اقدامات است. همچنین تهیه محتوا در قالب بروشور، لوح فشرده و... و تحویل به دانش‌آموزان مناطق محروم، ترغیب به بهره‌گیری از آموزش‌های صدا و سیما (شبکه آموزش) و در مناطق زرد با برنامه منظم آموزش نیمه‌حضوری قابل انجام است.
از سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی درسی چه توقعی دارید؟ این سازمان چه کمک‌هایی در جهت مدیریت بهتر این شرایط می‌تواند به شما کند؟
کاهش حجم کتب درسی و متناسب‌سازی محتوای کتاب‌ها با تدریس در فضای مجازی، تهیه درسنامه‌های استاندارد، تولید محتواهای آموزشی نمونه، ضمیمه نمودن محتواهای مجازی به کتب درسی، تقویت آموزش و مدرسه تلویزیونی، فعال نمودن ظرفیت‌های شادینو و شادپلاس، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی جهت تقویت برنامه‌های درسی، تولید لوح‌های فشرده کتب درسی و محتواهای لازم و تحویل در زمان توزیع کتب درسی، تهیه بانک جامع و کامل یادگیری و مکمل‌های آموزشی برای هر پایه و رشته و درس جداگانه و ارائه به دانش‌آموزان در ابتدای سال تحصیلی و افزایش اطلاعات دبیران در تألیف کتب تولید محتوا از جمله موارد است.
با توجه به اینکه در حال حاضر دانش‌آموزان اوقات فراغت بیشتری در خانه دارند و در کنار آن مجلات رشد غنی از مطالب خواندنی، جذاب و آموزنده است، چه راهکارهایی برای دریافت و توزیع این مجلات و تشویق دانش‌آموزان و معلمان برای مطالعه این مجلات اندیشیده‌اید؟
تأکید بر حفظ یا ارتقاء کمی و کیفی میزان اشتراک مجلات رشد در جلسات رؤسا، معاونین و کارشناسان مناطق و نواحی استان صورت گرفته است. همچنین با راه‌اندازی سامانه ثبت سفارش مجلات رشد به نشانی اینترنتی roshd.isfedu.ir جهت ثبت سفارش مجلات رشد و رصد میزان اشتراک مجلات اقدام شده است. از طرفی به‌صورت هفتگی از سامانه مذکور گزارش‌گیری می‌شود و وضعیت اشتراک به معاونین آموزشی مناطق و نواحی استان بررسی می‌شود. از دیگر اقدامات قابل انجام می‌توان به گروه‌بندی دانش‌آموزان جهت دریافت مجلات از مدارس به منظور جلوگیری از تجمع دانش‌آموزان و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، ارائه تکالیفی از مجلات رشد به دانش‌آموزان به‌منظور مطالعه بهینه مجلات توسط معلمان، اختصاص بخشی در سامانه شاد به این مهم به منظور بهره‌برداری، تدوین بازی‌های فکری و آموزشی به صورت الکترونیکی، ارائه خدمات الکترونیکی در این خصوص، تدوین و توزیع مطالب مجلات به صورت کاربردی و متناسب با شرایط موجود، برگزاری مسابقات آنلاین و دوره‌های ضمن‌خدمت از محتوای مجلات، برگزاری طرح‌های تشویقی جهت مطالعه مجلات رشد و برگزاری «روز همراه با رشد» در اسفندماه هر سال در مدارس ابتدایی سراسر استان با اهدافی از جمله الف) ارتقای سطح مطالعه و پژوهش ب) ارتقای مهارت خواندن در دانش‌آموزان ج) آموزش مهارت به دانش‌آموزان د) انجام یک فعالیت هیجان‌انگیز و بانشاط قابل ذکر است.