تعلیموتربیت دوره پیشدبستان در ایران با مسائل بسیار مهم و متعددی مواجه است؛ از مسائل روز همچون آگاهی کودکان، خانواده‌ها و مربیان در کسب مهارت‌های لازم برای برخورد با ویروس کرونا گرفته تا مسائل دیگر مانند جایگاه و تثبیت شغلی و حرفه‌ای مربیان یا آموزش‌های اثربخش به والدین کودکان پیش‌دبستانی، اما اگر بخواهیم با یک مثال عینی مهم‌ترین مسئله دوره پیش از دبستان در ایران را مطرح کنیم، فردی را در نظر می‌گیریم که بر اثر سانحه دچار جراحت‌های شدید شده و به حالت اغما افتاده است اما در تشخیص فرایند درمان به‌جای اینکه اول او را احیا کنند، بخواهند مزاجش را درمان نمایند.
به‌رغم شعارها و تلاش‌های بعضاً صورت گرفته، درخصوص توجه به جایگاه و اهمیت دوره آینده‌ساز پیش از دبستان، به دلایل اداری و توجیهات تشکیلاتی همچنان شاهد کم‌رنگ شدن جایگاه این دوره حساس و مهم در ساختار نظام تعلیم و تربیت کشور هستیم. در این میان، یکی از مهم‌ترین آسیب‌های احتمالی ادغام مدیریت دوره پیش دبستان با دوره دبستان است.
بدیهی است دوره‌های تحصیلی باید هماهنگ و همسو باشند اما با هویت و مدیریت مستقل بدون تداخل در مأموریت‌ها به وظایف و امور محوله خود برای دستیابی به اهداف خاص هر دوره و سپس اهداف مشترک دوره‌های دیگر بپردازند.
اما اینکه مثلاً دوره پیش از دبستان از نظر ساختار اداری بدنه کارشناسی و نیروی انسانی با دوره دبستان ادغام شود نه‌تنها منجر به چابک‌سازی نمی‌شود بلکه باعث سنگینی و انباشتگی وظایف و مسئولیت‌های خطیر هر دو دوره در یک مدیریت خواهد بود و این ثمره‌ای جز بی‌رمق شدن برنامه‌ها و مأموریت‌های دوره پیش از دبستان و از سوی دیگر کند شدن فعالیت‌ها در دوره دبستان نخواهد داشت.
پرواضح است که تحول بنیادین باید از بنیادی‌ترین دوره یعنی اوان کودکی (از کودکی تا پیش از دبستان و بعد دبستان) آغاز شود. این در حالی است که منابع روایی، علمی و همچنین مستندات قانونی به وفور و به‌طور معناداری بر ویژگی‌های سنی و تفاوت‌های خاص در اوان کودکی یا همان دوره پیش از دبستان نسبت به دوره دبستان یا هفت سال دوم، تأکید دارند اما ظاهراً فقط ساختارهای تشکیلاتی و اداری در نظام تعلیموتربیت ایران مانع تحقق چنین اقدام تحولی و اساسی می‌شود. از آنجا که مخاطبان ارجمند و فرهیخته معمولاً از مستندات دینی و علمی با‌خبرند، در ادامه برخی مستندات قانونی را به‌اختصار ارائه می‌نمایم:
• تأکید و تصریح مقام معظم رهبری به تفکیک نمودن جایگاه مهدکودک و پیشدبستان در بند دوم سیاست‌های ابلاغی معظم‌له به وزارت آموزش‌وپرورش و همچنین تأکید بر امر حاکمیتی، به معنای اینکه باید مهدکودک و پیشدبستان تحت پوشش و نظارت نظام تعلیموتربیت رسمی کشور باشد.
• قانون مجلس شورای اسلامی (تبصره دو ماده یک قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی مصوب 1395) مبنی بر واگذاری محتوای آموزشی و پرورشی ویژه مهدهای کودک و نظارت برآن، به وزارت آموزش‌وپرورش
• مدیریت بررسی و نظارت برتولید محتوای استان‌ها، مراکز و مؤسسات آموزشی توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش، در راستای اجرای سیاست واگذاری نقش و مسئولیت تولید محتوا به استان‌ها (ماده 5 اساسنامه دوره پیشدبستان مصوب 699 شورای عالی و ابلاغیه وزارتی 1294/1/101)،که تحقق این مأموریت مهم و اساسی مستلزم توجه جدی به جایگاه دوره پیشدبستان در ساختار اداری و حوزه ستادی وزارت آموزش‌وپرورش و پشتیبانی همه‌جانبه از آن است. زیرا دستیابی به اهداف و آرزوها و تربیت صحیح مبتنی بر اسناد تحولی با پشتیبانی علمی، تربیتی، آموزشی و نظارت کامل بر حسن اجرا و تحقق برنامه‌های استاندارد و مصوب محقق خواهد شد.
• تصریح برنامه درسی ملی (مصوبه شورای عالی آموزش‌وپرورش در سال 1391) در بخش تبیین ساختار آموزشی در سند مزبور پیشدبستان را به‌عنوان دوره‌ای رسمی (دارای برنامه مصوب، ساختار و جایگاه قانونی و منسجم) و غیراجباری (اما در استان‌های مرزی و محروم با حمایت و پیگیری دولت پوشش حداکثری داشته و در مراکز غیردولتی نیز با آمار قابل‌توجهی حضور دارند، به‌طوری‌که همه نوآموزان پیشدبستان سراسر کشور مانند دانش‌آموزان دبستانی در سامانه سناد ثبت و پذیرش می‌شوند). لذا اشاعه برنامه درسی دوره و پشتیبانی از آن مستلزم نگاه جدی به جایگاه این دوره در ساختار اداری و آموزشی است.
• مصوبه سال جاری هیئت وزیران (27/2/1399) مبنی بر تعیین شاخص‌های محتواهای آموزشی و پرورشی و برنامه آموزشی ویژه مهدهای کودک و نظارت بر آن‌ها با اعزام ناظران مجرب و تدوین راهنمای آموزش به مؤسسان و کارکنان مهدهای کودک به‌درستی به عهده وزارت آموزش‌وپرورش گذاشته شده است.
• براساس مستندات دینی، علمی و روان‌شناختی فراوان، اقتضائات تربیتی و آموزشی کودکان در هفت سال اول بسیار متفاوت با هفت سال دوم است. از این‌رو، عدم استقلال و ملحق‌‌بودن آن به دوره دبستان تصمیمی غیرعلمی و غیرحرفه‌ای است و مانند همیشه باعث کمرنگ‌شدن و جدی نگرفتن دوره سرنوشت‌ساز پیش از دبستان می‌شود.
با توجه به مستندات فوق بر مسئولان دغدغه‌مند و دلسوز نسبت به آینده کشور واجب است که در کیفیت‌بخشی و ارتقای جایگاه و هویت مستقل و تخصصی تعلیموتربیت کودکان در هفت سال اول (دوره پیش از دبستان) اهتمام عملی ورزند. در غیر این صورت همچنان شاهد پراکندگی برنامه ها و محتواهای آموزشی غیرتخصصی در مهدهای کودک و پیش‌دبستانی‌ها خواهیم بود. طبق بررسی‌های میدانی در حوزه مهدکودک و به‌ویژه پیشدبستان بیش از ده نهاد دولتی و غیردولتی به‌طور علنی و جدی و بدون نظارت یک مدیریت واحد و مستقل، در سراسر کشور فعالیت دارند. امید و انتظار داریم با تدبیری اساسی و جدی بتوانیم آینده‌ای پرفروغ و همسو با آرمان‌های بلند انقلاب اسلامی برای کودکان این مرز بوم بیافرینیم.
بدانیم که
تحول بنیادین، از بنیادی ترین دوره یعنی دوره پیش از دبستان آغاز می‌شود؛ پس ناگزیریم برای آن تدبیری بیندیشیم.
ان‌شاءالله