چندسالی است که موضوع «مدرسه هوشمند» و هوشمندسازی مدارس در آموزش‌وپرورش مطرح شده و در این راستا اقداماتی هم صورت گرفته است. شاید چون تاکنون تعریف جامع و مانعی از مدرسه هوشمند ارائه نشده، برداشت‌های متفاوتی از هوشمندسازی مدرسه از طرف مدیران، معلمان و اولیای دانش‌آموزان انجام شده است. اما آنچه که تقریباً نقطه مشترک همه این برداشت‌‌هاست، و در مدارس هم اتفاق افتاده است، به‌کارگیری یک تابلو به‌اصطلاح هوشمند، و یک ویدیو پروژکتور و رایانه در کلاس است. به نظر شما صرف وجود این اشیا در کلاس درس، هوشمند شدن کلاس را تضمین می‌کند؟
البته پاسخ به این سؤال برمی‌گردد به همان تعریف از هوشمندسازی که در بالا اشاره شد. در هر حال واضح و مبرهن است که برای هوشمندسازی به این زیرساخت‌ها و وسایل مذکور نیاز داریم و درواقع وجود این سخت‌افزارها برای هوشمندسازی شرط لازم است، ولی کافی نیست!
آنچه در هوشمندسازی اهمیت بسزایی دارد، محتوا و مطالبی است که باید تولید شوند و در اختیار معلمان برای ارائه در کلاس قرار بگیرند. این محتوا می‌تواند به‌صورت فیلم، کلیپ آموزشی، فایل پاورپوینت، پی‌دی‌اف، انیمیشن آموزشی، آزمایشگاه مجازی و ... باشد.
نکته‌ای که بسیار حائز اهمیت است و شما دانش‌آموزان عزیز باید به آن توجه کنید، شرایط و وضعیتی است که به دلیل وجود ویروس منحوس کرونا در کشور ایجاد شده و شاید بتوان گفت، فرصتی به اجبار به‌دست آمده است تا از آموزش‌های مجازی یا غیرحضوری استفاده شود. البته لازمه استفاده از این آموزش‌های مجازی در درجه اول، تولید محتوای لازم برای آموزش است. اگرچه استفاده از فیلم تدریس به‌صورت آنلاین هیچ‌گاه نمی‌تواند جای حضور در کلاس درس و استفاده حضوری از محضر معلم را بگیرد، اما شاید مزیت‌هایی نیز داشته باشد. این تفاوت‌ها را می‌توان به‌صورت زیر فهرست کرد:
الف) شما تمرکز بیشتری دارید (از مزاحمت‌های احتمالی هم‌کلاسی‌های خود در امان هستید).
ب) دبیر شما احتمالاً محتوای درس را به‌صورت فایل پی‌دی‌اف یا پاورپوینت در اختیار شما می‌گذارد تا وقت کمتری از کلاس (برای نوشتن روی تخته) گرفته شود. شما هم می‌توانید هرگاه بخواهید، از این فایل‌ها به‌عنوان جزوه استفاده کنید.
ج) اگر فیلم تدریس آنلاین ضبط شود و در اختیار شما قرار گیرد، می‌توانید بارها به آن مراجعه کنید و هر زمانی که بخواهید، از آن استفاده کنید.
معایب استفاده از تدریس‌های آنلاین را نیز می‌توان به‌صورت زیر فهرست کرد:
الف) امکان تدریس به شکل فعالیت‌محور کمتر وجود دارد و معلم نمی‌تواند موضوعی را با طرح یک پرسش یا فعالیت و مشارکت دادن دانش‌آموزان آموزش دهد.
ب) امکان طرح سؤال از طرف شما یا وجود ندارد و یا به‌سختی امکان‌پذیر است. خلاصه اینکه تقریباً تعاملی بین معلم و دانش‌آموز وجود ندارد.
ج) امکان بازبینی و تصحیح تمرین‌ها و تکالیف توسط معلم تا حدی وجود دارد!
در خاتمه از شما دانش‌پژوهان عزیز درخواست می‌کنم، اگر درباره مزیت‌ها و معایب آموزش‌های مجازی نظری دارید و یا در جهت رفع معایب راهکاری به ذهنتان می‌رسد، برای ما بنویسید و به آدرس مجله ارسال کنید.