چند ماهی از حضور اجباری‌اش گذشته و نقل محافل و مجالس زیادی است. ناخوانده بودنش خیلی از معادلات را به هم ریخته است؛ آن‌قدری که حتی نظام آموزش‌وپرورش کشور را هم بی‌نصیب نگذاشته و دانش‌آموزان را از پشت نیمکت مدارس، به پشت گوشی و تبلت، در خانه کشانده است.
حالا که حرف و نقل‌های پشت سرش تمامی ندارد و معلوم نیست کی قرار است بگذارد آدم‌ها به روزهای تنفس بدون فیلتر برگردند، پیدا کردن راه‌هایی برای هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با این موجود خطرناک، عاقلانه‌تر از هرگونه انفعال است تا مخاطراتش وبال جان دانش‌آموزانمان نشود.
تا همین چند وقت پیش، اوقات فراغت محدود بود به روزهای تابستانی؛ روزهایی که قدیمی‌ترها اهتمامی دوچندان می‌ورزیدند تا کمال استفاده را از این فراغت ببرند، مهارتی شایسته به فرزندانشان بیاموزند و از هدر رفتن انرژی و پتانسیل کودکی‌شان جلوگیری کنند. پس از پایان سال تحصیلی، هر روز علی‌الطلوع، بچه‌‌های قدونیم‌قدشان را راهی حجره و بازار می‌کردند تا شاگردی کنند، تجربه‌ای بیندوزند و برای مسئولیت‌های شغلی آینده آماده شوند یا به قول خودشان مرد بار بیایند. گاهی هم برایشان بساط کوچکی در کوچه پهن می‌کردند تا حتی شده به قدر کفاف خرج روزانه‌شان، فروشی داشته باشند و درآمدزایی و اشتغال را در هیچ شرایطی فراموش نکنند. حالا که این روزها در نبردی تن‌به‌تن با ویروسی کوچک قرار گرفته‌ایم و راه گریزی هم از او نداریم، می‌توانیم پیامدهای ناشی از حضورش را به فرصت خوبی برای دانش‌آموزانمان که قرار است سال تحصیلی را با آموزش مجازی و حضور در خانه سپری کنند، تبدیل کنیم. وقت آن است که نگاهمان را مثل قدیمی‌ترها عمیق کنیم و برای آموختن مهارت‌های لازم در اوقات فراغت زیادی که اکنون برای فرزندانمان فراهم شده، بیشتر تلاش کنیم.
کسب درآمد در ایام تحصیلی
یکی از دغدغه‌های اصلی در حوزه آموزش‌وپرورش، توأم شدن یادگیری علم و دانش با ارتقای مهارت دانش‌آموزان بوده است؛ دغدغه‌ای که چندان هم عملی نشده است؛ اما در شرایط فعلی، قرار است قدم‌به‌قدم در کنار تعلیم دانش، برای مهارت‌افزایی فرزندانمان آستین همت بالا بزنیم. این مهارت‌ها می‌توانند دانش‌آموزان را از انفعال و وقت‌گذرانی‌های بیهوده در امان نگه دارند و به تقویت روحیه خلاقیت، کارآفرینی، افزایش عزت‌نفس، مسئولیت‌پذیری و توانایی کسب درآمد در شرایط سخت و دشوار منجر شوند.
ما با آموزش مهارت‌های شغلی می‌توانیم به تقویت خودپنداره شغلی فرزندانمان کمک کنیم. طبق نظر روان‌شناسان، خودپنداره شغلی از طریق رشد جسمانی و ذهنی، مشاهده کار و همانندسازی با بزرگ‌سالان شاغل کسب می‌شود و زمینه ابتدایی توانمندی شغلی را در آینده فراهم می‌کند. آموزش این مهارت‌ها باعث می‌شود که دانش‌آموز با مفاهیم مهم اقتصادی همچون اعتبار، مالیات و بیمه زودتر آشنا شود و سرمایه‌گذاری مناسبی برای زندگی آیند‌ه‌‌اش داشته باشد. در ادامه قصد داریم تا با آموزش مهارت‌های شغلی خانگی، علاوه بر افزایش مهارت فردی دانش‌آموزان و استفاده بهینه از اوقات فراغتی که پس از انجام تکالیف روزمره دارند، منبع درآمدی نیز برایشان طراحی کنیم تا با فروش دست‌رنجشان، سهمی هرچند اندک در چرخه اقتصادی خانواده داشته باشند.
با آشپزی شروع کنید!
آشپزی یکی از لذت‌بخش‌ترین و در عین حال بهترین مهارت‌هایی است که می‌توانید به فرزندتان آموزش دهید تا او را در این زمینه خودکفا کرده و از پناه بردن به رستوران‌‌ها و فست‌فودها در آینده نجات دهید. برای این کار می‌توانید با پخت خوراکی‌های ساده شروع کنید. بعد از آن کم‌کم مهارت او را افزایش دهید و حتی بخشی از دست‌پخت او را برای عرضه به آشنایان و دوستان آماده کنید. مثلاً تهیه شربت‌های خانگی مثل شربت زعفران و سکنجبین، تهیه مربای سیب، به، هویج و سایر مرباها با نظارت شما کار ساده‌ای است. کافی است میزان مواد لازم و روش پخت را به فرزندتان بگویید و بعد در روند تهیه آن‌ها، او را همراهی کنید. زمانی که مربای او را در ظرفی شیشه‌ای که با سلیقه خودش تزیین یا حتی نقاشی شده است، بریزید، این کار برایش لذت‌بخش‌تر خواهد شد و حتی ممکن است سفارش‌هایی از آشنایان برای خرید محصولش داشته باشید.
تهیه چیپس میوه هم می‌تواند کار ساده و هیجان‌انگیز دیگری باشد. به فرزندتان کمک کنید تا میوه‌های مختلف و سفت را برش‌های نازک بزند و آن‌ها را در فر یا جلوی باد پنکه و کولر یا حتی روی حرارت شوفاژ خشک کند. مثلاً سیب را برش‌های نازک بزند و بعد با اندکی عسل و دارچین رومال کند و در خشک‌کن میوه یا فر خشک کند. همچنین خشک کردن انواع سبزی‌ها، درست کردن لواشک، ترشی‌های ساده و کم‌دردسری مثل ترشی کلم قرمز، شور کلم و هویج، خیارشور و ترشک‌ها هم می‌تواند کار جالبی برایش باشد. حتی می‌توانید از او بخواهید که ترکیبات مختلفی را با کمک شما امتحان کند و به گونه‌ای مخترع آن ترکیب باشد؛ به طوری که آن را با اسم خودش عرضه کند: مثلاً چاشنی آش نسترن یا ادویه کباب سهیل.
فرصت تهیه بیسکوییت و شیرینی‌های ساده‌ای مثل شیرینی نخودچی و کیک‌های میکری و پنکیک را هم در اوقات فراغت به فرزندتان بدهید. حتی می‌توانید مغزیجات مختلفی را با قیمت عمده خریداری کنید و از فرزندتان برای بسته‌بندی آن‌ها در وزن‌های مختلف و قرار دادن در ظروف زیبا جهت فروش کمک بگیرید. در نظر داشته باشید که روند بهداشتی را در تمامی مراحل تهیه رعایت کنید تا علاوه بر تقویت تعهد و صداقت در فرزندتان برای انجام هر شغلی، اطمینان خریداران را هم جلب کنید.
آموزش صنایع دستی به فرزندتان را فراموش نکنید!
بر اساس فرهنگ مکان زیستتان، یکی از صنایع دستی شهرتان را انتخاب کنید و فرزندتان را به کسب مهارت در آن زمینه تشویق کنید؛ مثلاً حصیربافی، شال‌‌بافی، توربافی، تکه‌دوزی، جاجیم‌بافی، خاتم‌کاری، پولک‌دوزی، سوزن‌دوزی و ابریشم‌دوزی از هنرهایی هستند که به فراخور توانایی فرزندتان، می‌توانید از او انتظار یادگیری و کسب درآمد از آن‌ها را در اوقات فراغتشان داشته باشید.
به تدریس بر خط فرزندتان بیندیشید!
کمی فکر کنید و ببینید فرزندتان چه توانمندی خاصی دارد که او را از دوستانش متمایز می‌کند؛ مثلاً اگر در درس خاصی مثل ریاضی قوی است، می‌تواند به دوستانش پیشنهاد دهد که از طریق پیام‌رسان‌های داخلی به آن‌ها آموزش بر خط بدهد و هزینه‌ای هم در قبال آموزشش دریافت کند؛ یا اگر مهارت نقاشی، خوشنویسی، زبان یا یک رشته خاص ورزشی را قبلاً یاد گرفته است، یک ساعت تدریس به دوستانش داشته باشد. از او و دوستانش بخواهید حلقه‌های مهارتی مجازی درست کنند و در قبال دریافت هزینه‌ای اندک، هرکدام توانمندی‌هایشان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
آموزش مهارت‌های اساسی را در اولویت قرار دهید
خیاطی مهارتی است که از دیرباز کارآمد بوده و هنوز هم یکی از پرطرفدارترین و پرکاربردترین مهارت‌ها، به خصوص برای دختران است. آموزش این مهارت را می‌توانید با دوخت وسایل ساده‌ای چون ملحفه، روبالشی، پیش‌بند و دستگیره آشپزخانه، دستمال‌های گردگیری کوچک و روکش وسایل خانه شروع کنید و کم‌کم با پشتکار و خلاقیت، به سمت دوخت سیسمونی‌های جذاب بروید. در کنار این مهارت، آموزش قلاب‌بافی، دومیل و گلدوزی را هم فراموش نکنید. حتی اگر از این مهارت‌ها چیز زیادی سر درنمی‌آورید، از نرم‌افزارهای آموزشی کمک بگیرید.
به سمت هنرهای مدرنی چون اکسسوری و زیورآلات سوقشان دهید
ساختن جاکلیدی، آویزهای متنوع برای کیف، لباس و موبایل، درست کردن گیره روسری، سنجاق‌سینه، تزیین کلاه‌های آماده و ساخت هر چیزی که به نوعی از لوازم جانبی لباس و پوشش محسوب می‌شود، از هنرهایی هستند که می‌توانید به فرزندتان آموزش دهید. همچنین ساخت زیورآلات و بدلیجات دستی با سنگ، مروارید، چوب، صدف، مهره و… علاوه بر اینکه کار مفرح و دل‌چسبی است، می‌تواند منبع درآمدی هم برای فرزندتان باشد؛ چون افراد زیادی مشتاق خرید زیورآلات دستی زیبا و کم‌هزینه‌اند. مثلاً می‌توانید برای شب یلدا انارهای شیشه‌ای ریزی را برای درست کردن دستبند، گوشواره و گردنبند هماهنگ، برای فرزندتان تهیه کنید تا در ساخت یک مجموعه جذاب به کار ببرد و در نهایت به مشتری‌های خوش‌ذوقش بفروشد.
مقوا رنگی‌ها را به میدان بیاورید
کار کردن با چسب، کاغذ و مقوای رنگی برای بیشتر دانش‌آموزان کار جذابی است. کافی‌ست که الگوی مناسبی داشته باشید تا ماحصل تلاش فرزندتان، کاری بی‌نظیر شود. می‌توانید از او بخواهید از نیروی تخیلش استفاده کند و اشکال متفاوتی درست کند؛ از گل‌های کاغذی رنگارنگ و جعبه‌های زیبای کادویی گرفته تا کارت‌پستال و آویزهای کاغذی و انواع اوریگامی. برای محتویات داخل جعبه‌ها هم از او بخواهید که خلاقیت بیشتری به خرج دهد، مثلاً داخل آن‌ها را با خوراکی یا وسایل خاص تزیینی پر کند و به عنوان یک جعبه هدیه، برای فروش عرضه کند.
با بیل، کار دستشان بدهید
هیچ‌چیز به اندازه کاشت یک بذر و نظاره کردن روند رشدش، برای بچه‌ها لذت‌بخش نیست. در ایام فراغت فرزندتان، اگر امکانش را دارید، باغچه کوچکی را آماده کنید، در آن بذر سبزی، گوجه و صیفی‌جات بپاشید و وظیفه نگهداری را به او بسپارید. می‌توانید سبزی‌خوردنتان را بعد از رویش سبزی‌ها از باغچه‌ی کوچکش بخرید و لذت باغبانی و کسب درآمد را یک‌جا به او بچشانید. حتی می‌توانید گلدان‌های کوچکی را تهیه کنید و به او کمک کنید تا با قلم‌مو یا وسایل تزیینی دیگر، شکیلش کند و بذر و گیاهان مختلفی را در آن بکارد؛ از گیاهان آپارتمانی گرفته تا گل‌های تزیینی. بعد از رویش گیاهان از او بخواهید که خودش را برای فروش گلدان‌های زیبایش آماده کند.
به ساخت عروسک‌های نمایشی و انگشتی تشویقشان کنید
عروسک‌های انگشتی دستی، الگوی پیچیده‌ای ندارند. به فرزندتان کمک کنید تا با الیاف مختلفی همچون پولیش، نمد، پارچه مخملی یا پلی‌استر، شخصیت‌های عروسکی بسازد و برایشان داستان خاصی بنویسد. این داستان با عروسک‌های طراحی‌‌شده‌اش، می‌تواند یک مجموعه جذاب و کامل برای فروش به والدینی باشد که فرزند کوچک دارند. البته فراموش نکنید که داستان فرزندتان باید جذاب و آموزنده باشد و سنخیت کامل با عروسک‌های طراحی شده‌اش داشته باشد.
هنر دکوپاژ و ویترای را به فرزندتان بیاموزید
دکوپاژ یک روش تزیینی است که در آن با کمک عکس، روزنامه، کاغذ کادو یا دستمال سفره، طراحی جذابی را روی وسایل کهنه انجام می‌دهند. از فرزندتان بخواهید وسایل قدیمی را با این تکنیک، زیبا کند و از دیگران هم سفارش اجرای آن روی وسایل کهنه‌شان را بگیرد.
سینی فلزی کهنه، بشقاب و گلدان‌های رنگ‌پریده برای این کار مناسب‌اند. همچنین برای ظروف و سطوح شیشه‌ای می‌توانید با آموزش هنر ویترای، رنگی از هیجان و شادی را به خانه بپاشید و بعد از کسب مهارت لازم در این زمینه، سفارش کارهای کوچک و متناسب با ظرفیت فرزندتان را بگیرید.
با نمد دنیای متفاوتی برایشان بسازید
نمد دوزی یکی از هنرهای رایج در این روزها است که کسب مهارت در آن کار دشواری نیست. با استفاده از پارچه‌‌های نمدی، می‌توانید ساخت انواع وسایل جذاب و کاربردی را به فرزندتان آموزش بدهید و از او انتظار داشته باشید که پس از یادگیری، کارهایی مثل یادبود تولد، آویز اتاق نوزاد، کوسن، عروسک‌های مختلف، جاکلیدی، نشانک کتاب، گیره سر، جامدادی مدرسه و هزاران وسیله جذاب دیگر را درست کند و به صورت بسته‌های چندتایی برای فروش عرضه کند.
از انعطاف خمیرها، درآمد عایدشان کنید
کار با خمیر چینی و خمیر فیمو، سن و سال نمی‌شناسد. بیشتر هنرمندان علاقه دارند تا با این خمیرها اشکال زیبایی چون عروسک و گل بسازند و آن‌ها را به نمایش بگذارند. اوقات فراغت فرزندتان فرصت خوبی است تا آن‌ها را به این هنر علاقه‌مند کنید و کاردستی‌های مختلفی تحویل بگیرید. شاید هم بتوانید در آینده منتظر باشید که یک خریدار خوش‌ذوق، ساخت گلدانی پر از گل داوودی‌هایی از جنس خمیر چینی به فرزندتان سفارش دهد.
دنیای مهارت‌ها آن‌قدر گسترده است که پرداختن به آن‌ها مجال زیادی می‌طلبد. کافی است توانمندی و علایق فرزندتان را بشناسید و بر اساس آن، مهارت لازم را به او انتقال دهید تا اوقات فراغت شیرینی را در کنار هم داشته باشید.