کرونا خانه‌های ما را به مدرسه و تلویزیون و گوشی‌های والدین را به کلاس درس تبدیل کرد. در این جابه‌جایی، یکی از دغدغه‌های مهم والدین، تنبلی و دل به درس ندادن فرزندانشان در مدرسه خانه است؛ اینکه فرزندان آن‌ها همچون زمانی که به کلاس درس می‌رفتند، در شروع به موقع کلاس‌ها و انجام درست تکالیف تنبلی می‌کنند و در جمع کردن حواس خود به درس، همچون کلاس و در زمان حضور فیزیکی معلم توانمند نیستند؛ اما چه باید کرد؟! در این مطلب می‌خواهیم به سه عامل ریشه‌ای در روش تربیتی والدین که منجر به تنبلی فرزندان به ویژه در شرایط خاص کرونا می‌شود، اشاره کنیم. با ما همراه باشید.
1. عامل وابسته‌سازی
فرزندی می‌تواند خوب درس بخواند و تنبلی نکند که پایه‌های استقلال در او شکل گرفته باشد. نیاز به خودگردانی و استقلال، یکی از نیازهای اساسی فرزندان است که از حدود هشت، نه‌ماهگی شروع می‌شود. اگر والدین در تأمین این نیاز دوران کودکی خوب عمل نکنند، این ذهنیت در روان فرزندشان شکل می‌گیرد که: «من نمی‌تونم بدون پیگیری، مراقبت و حمایت‌های مداوم پدر و مادرم، کارهام رو انجام بدم؛ نمی‌تونم بدون کمک اون‌ها، درس‌هام رو بخونم، برای خودم برنامه‌ریزی کنم و تصمیم‌های لازم رو بگیرم».
البته فرزندان شما در سال‌های ابتدایی مدرسه و در شرایط کرونایی، به حمایت والدین نیاز دارند، اما نباید این نیاز به صورت افراطی ارضا شود؛ به قیمتی که با نیاز به استقلال تداخل پیدا کند و موجب تنبل شدن فرزندان شود. اگر شما بیش از حد در انجام تکالیف مدرسه به آن‌ها کمک کنید، با تکرار این کار، به فرزندتان القا می‌کنید که خود او نمی‌تواند به خوبی تکالیف درسی‌اش را انجام دهد، بلکه شما باید به او کمک کنید. همین سوء برداشت، به تدریج در فرزند شما روحیه تنبلی را تقویت می‌کند؛ بنابراین لطفاً نسبت به تکالیف درسی فرزندتان بیش از حد حمایتگر نباشید! اجازه دهید خود او تکالیفش را انجام دهد؛ هر چند به صورت کامل نتواند خودش از پس این کار برآید. از سویی از معلم او درخواست کنید که با تماس تلفنی یا از طریق شبکه‌های مجازی، به صورت خصوصی انجام تکالیف مدرسه توسط فرزندان شما را پیگیری کند.
2. عامل شکست
ممکن است به دلیل شرایط خاص کرونا، فرزند شما افت تحصیلی اندکی پیدا کند. مراقب باشید این افت تحصیلی را در ذهن فرزندتان به شکل یک شکست بزرگ جلوه ندهید و مدام در ذهن او نخوانید که اگر در مورد درس و مشق خود چنین و چنان نکنی، در آینده تحصیلی‌ات شکست خواهی خورد. تکرار این قبیل جملات از سوی والدین، هر چند به نیت برانگیختن انگیزه تلاش بیشتر در فرزندان شکل می‌گیرد، می‌تواند به تدریج احساس بی‌کفایتی، بی‌لیاقتی، بی‌استعدادی، نادانی و در یک کلام شکست را به آن‌ها تزریق کند. کودک و نوجوانی که احساس درونی شکست در او شکل بگیرد، نه تنها به تلاش بیشتر ترغیب نمی‌شود، بلکه انگیزه خود برای رسیدن به موفقیت را از دست می‌دهد. چیزی که زمینه شکل‌گیری و عمیق شدن روحیه تنبلی و پشت گوش انداختن را در انجام کارها سبب می‌شود.
بنابراین، والدین گرامی! انتظار کمی افت تحصیلی را در فرزند خود داشته باشید و این افت را به او نسبت ندهید، بلکه آن را حاصل شرایط موجود بدانید. البته قرار نیست این نکات را به فرزند خود بگویید؛ زیرا ممکن است از این نکته به حق، برای تنبلی بیشتر سوء استفاده کند. مهم این است که خود شما در جریان این موضوع باشید.
3. کمال طلبی
بر اساس دقت‌های روان‌شناختی، سومین عاملی که در این شرایط می‌تواند به شکل گرفتن روحیه تنبلی در فرزندان شما دامن بزند، جعل قوانین خشک و انعطاف‌ناپذیر از سوی والدین برای درس خواندن فرزندان در خانه است! قوانینی که والدین به شدت به دنبال اجرای آن هستند؛ حتی اگر به قیمت از دست رفتن شادی، آرامش و اظهار نظر فرزندشان تمام شود یا به روابط صمیمی والد-فرزند صدمه بزند. اعمال خشونت زیاد، سختگیری و ندادن اجازه به فرزندان برای کوچک‌ترین مخالفت با برنامه‌های درسی از پیش تعیین شده از سوی والدین، می‌تواند در طی زمان به انگیزه فرزند شما آسیب بزند! سختگیری غیرمنطقی والدین در ایام کرونا نسبت به تحصیل فرزندشان با دو حالت روبه‌رو می‌شود؛ یا فرزند آن‌ها خونسرد و درون‌گرا است که نمی‌تواند با والدین خود مخالفت کند که در نتیجه حالات غم و افسردگی در او زیاد می‌شود؛ هر چند در ظاهر یک فرزند خوب و حرف‌گوش‌کن است که حتی ممکن است دیگر تنبلی از او سر نزند، ولی یک فرزند افسرده یا به عبارتی یک موفق افسرده است! اگر فرزند آن‌ها روحیه درگیر و عصبی داشته باشد، این سختگیری می‌تواند فرزندشان را به مرور دچار حالات خشم و پرخاشگری کند که برای مقابله به مثل با فشارهای والدین در مورد تحصیل، به تنبلی و عقب انداختن انجام تکالیف رو بیاورد؛ بنابراین والدین گرامی! سخت‌گیر و کمال‌گرا نباشید و به قضاوت دیگران و حرف آن‌ها فکر نکنید. والدین کمال‌گرا معمولاً فرزند خود را در فشار می‌گذارند و می‌ترسند که اگر فرزندشان درس نخواند، دیگران چه نظری درباره آن‌ها (والدین) پیدا خواهند کرد. این والدین، فرزندشان را ادامه خود می‌دانند و از هر گونه عقب افتادن آن‌ها در امورشان هراس دارند!
کلام آخر اینکه کرونا می‌گذرد، اما آسیب‌های ناشی از وابسته‌سازی، القای شکست‌خوردگی به فرزند و یا کمال‌طلبی والدین، می‌تواند سال‌های سال حتی تا دوران بزرگ‌سالی فرزندان شما باقی بماند!
پیشنهاد ویژه:
برای ایام کرونا که امکان بیرون رفتن فرزندان از منزل وجود ندارد، یک عملکرد بسیار مؤثر در کاهش خستگی روانی ناشی از در خانه ماندن و نیز افزایش حرف‌شنوی آن‌ها، اختصاص یک زمان بازی روزانه به فرزند محصل از سوی پدر و مادر به صورت جداگانه است. اگر والدین هر روز به صورت جداگانه برای شادی و نشاط فرزند خود بیست دقیقه تا نیم ساعت وقت صرف کنند، روحیه فرزندشان تحلیل نخواهد رفت و نه تنها روحیه آماده‌تری برای خوب درس خواندن خواهند داشت، بلکه خواهیم دید که حرف شنوی او از والدین در جهت اجرای برنامه‌های درسی بهتر و بیشتر خواهد شد.