تکنولوژی و معماری بومی

تألیف و تدوین:
ـ دکتر اسماعیل ضرغامی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
ـ سیده اشرف سادات
ناشر: انتشارات دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
تاریخ انتشار: ۱۳۹۶
تعداد صفحه: ۲۴۰

 

معماری بومی نوعی از معماری است که بر اساس نیازهای محلی، مصالح در دسترس، سنت‌ها، ارزش‌ها و باورهای مردم بومی و توسط خود آن‌ها ساخته شده است. معماری بومی در طول زمان با بازتاب زمینه‌های زیست‌محیطی، فرهنگی، فناورانه(تکنولوژیکی)، اقتصادی و تاریخی‌اش تکامل یافته است. سازندگان این معماری مردم بومی هر منطقه بوده‌اند، بنابراین بیشتر از هرکس دیگری از شرایط اقلیمی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محیط خود آگاهی داشته‌اند. با پیشرفت فناوری و جایگزین‌شدن ماشین‌ها، این دیگر خود مردم نبودند که بناهایشان را می‌ساختند. پس خیلی از مسائل که در معماری بومی اهمیت داشتند، در معماری دوره مدرن نادیده گرفته شدند.

تمام  شکل‌های معماری بومی، برای رفع نیازهای مردم، و انطباق با ارزش‌ها و روش زندگی مردم که فرهنگ تولیدکننده آن‌هاست، ساخته شده‌اند. فناوری موجب شده است که تفاوت‌های فرهنگی، اقلیمی و بومی محیط کمرنگ‌تر شوند و حتی در مواردی از بین بروند. بناها در نقاط گوناگون کشورها شبیه هم اجرا شوند و چندان تفاوتی با هم نداشته باشند. این موضوع موجب تقلیل کیفیت فضاها و تضعیف هویت فضاها، و یا حتی از بین رفتن آن‌ها شده است. خانه بلافصل‌ترین فضای مرتبط با انسان است که به طور روزمره بر انسان تأثیر می‌گذارد و از آن تأثیر می‌پذیرد. توجه به کیفیت خانه نیز همواره می‌باید مد نظر قرار داشته باشد.

کتاب «تکنولوژی و معماری بومی» در پنج فصل با عنوان‌ّهای بوم‌شناسی، فرهنگ و بوم، تکنولوژی بومی، اقلیم و معماری پایدار، و بررسی تحلیل و مصادیق بوم‌گرا تألیف و موفق به اخذ رتبه برگزیده از جشنواره کتاب‌های آموزشی رشد شده است. اهم موضوع‌ها و مباحث این کتاب در هر فصل به این شرح هستند:

 

فصل اول: بوم‌شناسی
پیشینه و مبانی بوم‌شناسی، تعریف بوم، تمدن و اهمیت دانش بومی، معماری بومی، ضرورت توجه به بوم‌گرایی در معماری معاصر، معماری بومی در ایران، و چگونگی تحقق هویت اسلامی در اثر معماری.

 

فصل دوم: فرهنگ و بوم
فرهنگ، تأثیر فرهنگ بر معماری بومی، رابطه معماری بومی و فرهنگ، پاسخ‌گویی معماری بومی در سایه فرهنگ، عدم استمرار تاریخی و ایجاد گسستگی فرهنگی در معماری بومی، زمینه‌های تاریخی و سیاسی، شرایط حرفه‌ای معماران، تحولات اجتماعی، تکنولوژی و تأثیر آن در توسعه شهرها، توجه به الگوهای فرهنگی هر منطقه، و چالش‌های انقطاع فرهنگ در معماری معاصر.

 

فصل سوم: تکنولوژی بومی
تکنولوژی، واژه‌شناسی تکنولوژی، مؤلفه‌های تکنولوژی، جایگاه تکنولوژی در معماری، تکنولوژی و معماری، تأثیر تکنولوژی، تکنولوژی و بوم، جایگاه تکنولوژی در ساختمان، و حوزه اجتماعی، اقتصادی و زیستی و جایگاه تکنولوژی بومی در توسعه پایدار شهری.

 

فصل چهارم: اقلیم و معماری پایدار
طراحی اقلیمی، بومی‌گرایی و گامی به سوی پایداری، معماری پایدار، رد یا پذیرفتن پایداری از راه‌های سنتی، رویکرد پایداری در اصول معماری بومی ایران، نگاه مقدس به طبیعت، مراحل طراحی و طراحی انسانی، پایایی بنا، خانه ایرانی مصداق معماری پایدار، معرفی ارزش‌های تکرارپذیر، فواید استفاده از کاربرد اصول معماری بومی ایرانی در راستای رویکرد معماری پایدار، و رازهای پایداری معماری بومی.

 

فصل پنجم: بررسی و تحلیل مصادیق بوم‌گرا
به معرفی تأثیرات، اصول، تفکر و دیدگاه‌های اهم آثار بومی می‌پردازد.